دایره‌ای آبی رنگ بر خاک سمنان، حالا سمبلی از برنامه فضایی جمهوری اسلامی است. دایره‌ای که هر از چند گاهی شرکت‌هایی عظیم مانند «اینتل لب» و «مکسار»، تصویر آن را منتشر می‌کنند و به ناظران این حوزه خبر می‌دهند که پرتابی تازه در راه است.
پرتاب یک ماهواره‌بر که مقام‌های حوزه هوافضای جمهوری اسلامی می‌گویند برای آزمایش چیزی است که دانشمندان روی آن کار کرده‌اند، و جنبه تحقیقاتی دارد.
پس از انتشار تصاویر ماهواره‌ای تازه، احمد حسینی سخنگوی گروه فضایی وزارت دفاع، در روز چهارشنبه ۲۵ خرداد در گفت‌وگو با خبرگزاری دولتی ایرنا تأیید کرد که بار دیگر نوبت ماهواره‌بر ذوالجناح رسیده، که روی سکوی پرتاب قرار بگیرد و یک پرتاب تحقیقاتی را تجربه کند.
آقای حسینی ۱۰ روز پیشتر در یک برنامه تلویزیونی گفته بود که دلیل این پرتاب‌های تحقیقاتی این است که برخی شرایط، از جمله دمای بسیار بالا، یا ایجاد خلأ روی زمین ممکن نیست و باید با پرتاب ماهواره‌بر از کارآیی آن مطمئن شد. او با تشریح این موضوع گفت هدف از پرتاب «توسعه فناوری است» و ذوالجناح بنا نیست ماهواره‌ای در مدار قرار دهد و پروازی «زیر مداری» و «کاووشی» خواهد داشت.
این مقام وزارت دفاع جمهوری اسلامی، پرتاب اولیه ذوالجناح را صددرصد موفقیت‌آمیز خواند. آقای حسینی در حالی از موفقیت اولیه سخن گفته که جان کرزیزانیاک، محقق انستیتوی بین‌المللی مطالعات استراتژیک در واشینگتن به رادیوفردا می‌گوید ایران احتمالا در ماه‌های اخیر یک بار برای آزمایش مرحله دوم تلاش کرده اما آن را رسانه‌ای نکرده است. به گفته این محقق ایران از زمان پرتاب اول «احتمالا دستکم یک آزمایش دیگر هم در فوریه ۲۰۲۲ انجام داده که آن را اعلام نکرده، چون به نظر می‌آید روی همان سکوی پرتاب شکست خورده است».
Your browser doesn’t support HTML5
توسعه برنامه فضایی با «بی‌اعتنایی» به شرایط موجود؟
ذوالجناح یک ماهواره‌بر سه مرحله‌ای است که در دو مرحله اول پرواز با سوخت جامد حرکت می‌کند. سوختی که دستیابی به فناوری استفاده از آن می‌تواند بر سرعت ماهواره‌بر بیافزاید، و وزن قابل حمل توسط ماهواره‌بر را هم بیشتر کند.
جان کرزیزانیاک در واشینگتن می‌گوید:« آماده سازی موشک‌های با سوخت مایع، مثل سیمرغ، روزها و شاید هفته‌ها برای آماده سازی پرتاب زمان می‌برد. برای روی سکو قرار بگیرند و بعد هزاران لیتر سوخت به آن داده شود. و هزاران لیتر از ماده‌ای دیگر که شعله‌ور شدن سوخت را ممکن می‌کند. اما موشک با سوخت جامع این محدودیت‌ها را ندارد، خیلی سریعتر روی سکو سوار می‌شود.»
تحقیقات موازی، وزارت دفاع و سپاه پاسداران بر روی استفاده از موتورهایی که با سوخت جامد کار می‌کند همواره مورد نگرانی کشورهای منطقه و کشورهای غربی بوده است چرا که آن‌ها نگرانند این برنامه ماهواره‌ای پوششی برای برنامه نظامی باشد و تهران بتواند با تغییر کاربری، به جای ماهواره، کلاهک اتمی بر این موشک‌ها سوار کند.
فعالیت موازی وزارت دفاع و سپاه پاسداران در حوزه فضایی نیز خود یکی از موضوعاتیست که مورد توجه ناظران این حوزه است. موازی‌کاری‌ای که حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی ایران، هفته گذشته در برنامه تلویزیونی ثریا، آن را با عنوان رفع «نیاز» این نهاد توجیه کرد و کاهش سرعت برنامه فضایی ایران در دوره ریاست جمهوری حسن روحانی را به « نداشتن بودجه لازم سازمان فضایی» و در نتیجه «پایین بودن قدرت اعمال سیاست» مرتبط دانست و افزود رویکرد دولت گذشته موجب شده بود که به این موضوع «اهمیت داده نشود».
این دست انتقادها پس از آن از سوی رئیس کنونی سازمان فضایی ایران مطرح شده، که مجری برنامه صداوسیما، توسعه سریع برنامه فضایی جمهوری اسلامی را یک «مطالبه عمومی و مردمی» خواند. ادعایی که در فضایی مطرح می‌شود که حکومت جمهوری اسلامی با چالش‌های جدی اقتصادی برای تأمین معیشت روزانه جمعیت روبه‌روست و اعتراض‌هایی که حال در کوچه و خیابان‌های شهرهای مختلف ایران هر هفته شکل می‌گیرد، شاهدی برای این موضوع است.
پافشاری بر ادامه پیشبرد این دست از برنامه‌ها در ایران همچنین در زمانی شدت گرفته که میزان سطح امنیت این برنامه‌ها نیز سوالات متعددی وجود دارد.
در سال‌های اخیر گزارش‌هایی از انفجار بر روی سکوی پرتاب ماهواره‌بر خبرساز شد و حتی دونالد ترامپ رئیس جمهوری پیشین ایالات متحده تصویر آن انفجار را بر خلاف نظر دستگاه‌های امنیتی آمریکا منتشر کرد، و تا همین روزهای اخیر، که همزمان با انتشار اولین تصویر از دایره آبی رنگِ در حال آماده‌سازی، اعلام شد که محمد عبدوس، از کارکنان هوافضای وزارت دفاع در سمنان، «حین انجام مأموریت» کشته شده است. مأموریتی که ابعاد آن روشن نیست.