چند روز پس از به سر رسیدن معافیت شش ماهه آمریکا به چند کشور خریدار نفت ایران و در حالی که خبرگزاری‌های بین‌المللی از کاهش شدید فروش نفت ایران خبر داده‌اند، یک مقام وزارت نفت جمهوری اسلامی گفت: همه ظرفیت کشور را برای فروش نفت در «بازار خاکستری» بسیج کرده‌ایم.
امیرحسین زمانی‌نیا، معاون وزیر نفت در امور بین‌الملل و بازرگانی، روز یکشنبه ۱۵ اردیبهشت با ذکر این مطلب گفت: «امکان مقاومت مقابل تحریم‌های ناعادلانه، نامشروع و غیرقانونی آمریکا را داریم».
به گزارش ایرنا، این مقام وزارت نفت ایران با اشاره به اینکه «بازاری را کشف کردیم و در فضای خاکستری نفت می‌فروشیم» گفت: البته «مانند زمان برجام ۲.۵ میلیون بشکه نفت نخواهیم فروخت» اما «اگر سیاست نظام بر این باشد، امکان مقاومت را داریم».
معاون وزیر نفت ایران که در دانشگاهی در تهران سخنرانی می‌کرد درباره این «بازار خاکستری» حاضر به ارائه توضیح نشد و درباره میزان فعلی فروش نفت هم گفت: «نمی‌توانم بگویم روزانه چند بشکه نفت می‌فروشیم. این به شما کمکی نمی‌کند اما به پومپئو [وزیر خارجه آمریکا] خط می‌دهد».
آمریکا پس از خروج از برجام تمامی تحریم‌ها علیه ایران را در دو نوبت بازگرداند و تحریم‌های نفتی نیز از آبان گذشته به اجرا گذاشته شد.
با این حال آمریکا به هشت کشور خریدار عمده نفت ایران شش ماه مهلت داد که واردات نفت ایران را به صفر برسانند؛ این مهلت روز پنج‌شنبه، ۱۲ اردیبهشت، به سر آمد.
به گفته برایان هوک، نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران، در شش ماه گذشته حدود ۱۰ میلیارد دلار از درآمد نفتی ایران کاسته شده است.
با اینکه منابع نفتی از کاهش شدید فروش نفت ایران در ماه‌های اخیر خبر داده‌اند، با این حال خبرگزاری رویترز چند روز پیش به نقل از برخی منابع نفتی پیش‌بینی کرد که ایران احتمالا در ماه جاری میلادی قادر به فروش هفتصدهزار بشکه در روز خواهد بود و این میزان در ماه‌های بعد به چهارصد تا پانصدهزار بشکه کاهش خواهد یافت.
قبل از تحریم‌ها ایران روزانه ۲.۵ میلیون بشکه صادرات نفت و میعانات گازی داشت و از آبان گذشته و با بازگشت تحریم‌های آمریکا، این میزان به حدود یک میلیون بشکه در روز کاهش یافت.
ماه گذشته و در آستانه پایان دوره معافیت مشتریان نفتی ایران، چند کشور از جمله عربستان سعودی و عراق اعلام کردند آماده پر کردن خلأ نفت ایران در بازارهای جهانی هستند.
با این حال مقام‌های جمهوری اسلامی بارها گفته‌اند آمریکا نخواهد توانست فروش نفت ایران را به صفر برساند؛ علی لاریجانی، رئیس مجلس، نیز روز شنبه گفت: «همه اینها عملیات روانی است و عربستان و امارات ظرفیت فروختن بیشتر نفت را ندارند».
در هفته‌های اخیر افزایش بهای کالاهای اساسی و همچنین انتشار خبر سهمیه‌بندی احتمالی بنزین در ایران خبرساز بوده و مجلس شورای اسلامی صبح یکشنبه جلسه‌ای غیرعلنی در این باره تشکیل داد.
با این حال امیرحسین زمانی‌نیا، معاون وزیر نفت ایران، در اظهارات روز یکشنبه‌اش گفت: هرچند «باید در سطح نظام صرفه‌جویی‌هایی انجام شود و منابع جدیدی چون سهمیه‌بندی و افزایش قیمت به وجود آید» اما اینها «کارساز نیست و باید برای مدیریت مالی و اقتصادی تصمیمات جدی گرفته شود».
اختلافات بچه‌گانه مانع استفاده از مزایای برجام در نفت
امیرحسین زمانی‌نیا، معاون وزیر نفت ایران، روز یکشنبه با تأکید بر اینکه برجام «فایده زیادی داشت» گفت: «ولی در بخش نفت نتوانستیم از این مزایا استفاده کنیم».
معاون وزیر نفت در امور بین‌الملل و بازرگانی با اشاره به اینکه «همه چیز در ایران سیاست‌زده است» گفت« مدل قراردادی آی‌پی‌سی را معرفی کردیم که به دلیل اختلافات بچه‌گانه داخلی، این مدل به مدت یک سال زمین‌گیر شد».
توافق هسته‌ای شش قدرت جهانی با ایران، موسوم به برجام، با اینکه در تیر ۹۴ به امضا رسید، از دی‌ماه آن سال به اجرا گذاشته شد.
با اینکه وزارت نفت ایران در آبان همان سال جزئیات قرارداد جدید نفتی را که برای شرکت‌های خارجی تنظیم کرده بود با عنوان آی‌سی‌پی معرفی کرد اما این قرارداد با واکنش بسیار گسترده و انتقادهای شدید نزدیکان رهبر جمهوری اسلامی روبه‌رو شد.
بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران، تیرماه پارسال گفته بود: «اگر در کار وزارت نفت تاخیر نینداخته بودند ... دیگر وضعیت کشور مثل امروز نبود و صادرات نفت به چهار میلیون بشکه می‌رسید».
امیرحسین زمانی‌نیا، معاون وزیر نفت ایران، نیز در اظهارات روز یکشنبه‌اش گفته است: «برجام ۱۷ ماه اجرایی بود اما به دلیل اختلافات جناحی، یک سال به بطالت گذشت».