جشنواره فیلم کوتاه تهران؛ اسکار، در امتداد نظارت سانسوری سینمای ایران

تندیس جشنواره فیلم کوتاه تهران در اختتامیه جشنواره سی‌وچهارم در ۳۰ مهر ۱۳۹۶

چند روز مانده به برگزاری جشنواره فیلم کوتاه تهران، فیلم‌سازان زیادی از حذف آثارشان به دلیل سانسور از این جشنواره خبر می‌دهند. جشنواره فیلم کوتاه تهران از سال گذشته مورد تأیید آکادمی اسکار قرار گرفت و فیلم منتخب آن می‌تواند به عنوان یکی از نامزدهای اولیه اسکار بهترین فیلم کوتاه در نظر گرفته شود.

چنین تصمیمی اهمیت شرکت در این جشنواره را برای فیلمسازان فیلم کوتاه مهم‌تر از پیش کرده است. اما حالا فیلم‌سازان زیادی از حذف و پذیرفته نشدن آثارشان به دلیل سانسور از این جشنواره خبر می‌دهند. آنها می‌گویند مسئولان نظارتی، بسیاری از فیلم‌های متقاضی را که مضامین و پرداختی متفاوت دارند از برنامه‌ها حذف کرده‌اند.

این تصمیم با واکنش برخی سینماگران فعال در زمینه ساخت فیلم کوتاه روبه‌رو شده است. از جمله علی عسگری از فیلمسازان حاضر در چند جشنواره خارجی که عضو آکادمی اسکار در بخش فیلم کوتاه است گفته به فیلم منتخب جشنواره فیلم کوتاه رای نخواهد داد و محمد شیروانی، از فیلم‌سازان شناخته شده، از فیلم‌سازان فیلم کوتاه دعوت کرده فیلم‌هایشان را به صورت مجازی منتشر کنند.

فرنوش صمدی، فیلم‌ساز حاضر در چند جشنواره خارجی که او هم عضو آکادمی اسکار در بخش فیلم کوتاه است با انتشار پستی اینستاگرامی نوشت که به عنوان یکی از اعضای آکادمی اسکار در «اعتراض به سانسور و حذف‌های سلیقه‌ای هرساله در جشنواره فیلم کوتاه تهران»، نامه‌ای با امضا و حمایت اعضا و خانواده فیلم کوتاه تهیه خواهد کرد و آکادمی اسکار و اعضایش را در جریان اتفاقات رخ داده در جشنواره فیلم کوتاه تهران قرار خواهد داد.

اعمال سانسور در نحوه انتخاب فیلم‌ها در جشنواره فیلم کوتاه البته سابقه‌دار است. موضوعی که در سال‌های اخیر باعث اعتراض‌های مختلف سینماگران و فیلمسازان فیلم کوتاه شده است. از جمله در آبان ماه سال ۱۳۹۷ بیش از ۲۰۰ سینماگر در نامه‌ای سرگشاده به عباس صالحی، وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی به سانسور و حذف فیلم‌های کوتاه در جشنواره فیلم کوتاه تهران اعتراض کردند. مصطفی آل‌احمد، مجید برزگر، آیدا پناهنده، شهاب رضویان و کاوه مظاهری از جمله امضاکنندگان آن نامه بودند.

اتفاقات روزهای اخیر در نوع پذیرش فیلم‌ها در جشنواره فیلم کوتاه تهران، می‌تواند جلوه دیگری از وجاهت دادن آکادمی اسکار به سانسور حکومتی آثار سینمایی در ایران باشد.

مشخص نیست آکادمی اسکار برچه اساسی رویدادی که زیر نظارت حکومت و بر مبنای معیارهای سانسور جمهوری اسلامی برگزار می‌شود را در کنار جشنواره‌های معتبر دیگری در دنیا به عنوان یکی از رویدادهای مورد پذیرشش برای شرکت در بخش اسکار بهترین فیلم کوتاه پذیرفته است.

همان طور که مشخص نیست این آکادمی چگونه سالهاست چشم بر نقض یکی از موارد مهم آئین‌نامه‌اش در لزوم معرفی نماینده هر کشور برای بخش بهترین فیلم بین‌المللی از سوی سینماگران آن کشور بسته است و حاضر شده است بنیاد سینمایی فارابی را به عنوان یک نهاد حکومتی متولی انتخاب چنین فیلمی بداند.

و البته هنوز پاسخی هم برای این پرسش ندارد که اگر حکومتی مانع از اکران یک فیلم پرشانس به دلیل ندادن مجوز اکران عمومی آن شود، چگونه ممکن است بند مربوط به لزوم نمایش آن فیلم در کشور مبدا محقق شود. اتفاقی که باعث شده در همه سال‌های گذشته فیلم‌های پرشانس جعفر پناهی و محمد رسول‌اف امکان شرکت در جوایز اسکار را نیابند.

تبعات تصمیم پرسش برانگیز آکادمی اسکار حالا در چنین مواقعی خودش را نشان می‌دهد. زمانی که معیارهای سانسور یک حکومت ایدئولوژیک، راه را برای شرکت آزاد همه استعدادها در یک رویداد خارجی بنا شده بر مبنای معیارهای جهان‌شمول آزادی بیان می‌بندد.

اتفاقات جشنواره فیلم کوتاه تهران جلوه دیگری است از نقش رایزنی پنهان دولت‌ها و ناآگاهی تصمیم‌گیران خارجی از واقعیت جاری در ایران. ناآگاهی که در سال‌های گذشته باعث شد حتی برخی سینماگران تبلیغ کننده ایدئولوژی و اهداف امنیتی حکومت را هم به عنوان عضوی از آکادمی اسکار بپذیرند.