پنج ماه بعد از انتخابات پارلمانی عراق و حرف و حدیث‌ها و تشنج‌های زیاد بعدی که به بازشماری دستی آرا منجر شد، اکنون به نظر می‌رسد که قرعه فال نخست‌وزیری کشوری که نام آن در طول سه دهه با جنگ‌های متعدد گره خورده، به اسم عادل عبدالمهدی زده شده است.
احتمال نخست‌وزیری کسی که مدتی نیز معاون رئیس جمهوری و سال‌ها هم صاحب‌منصب شماره یک در وزارت نفت و نیز وزارت دارایی عراق بوده، در پی توافق بین دو گروه عمده سیاسی این کشور که مدتی رقیب هم بودند، تقویت شده‌است.
به گزارش المونیتور، مقتدی صدر و هادی العامری رهبران فراکسیون ائتلاف موسوم به سائرون- فتح، در مذاکرات اخیر خود به این تفاهم نزدیک شده‌اند در حالی که به نظر می‌رسید آمریکا همچنان حامی حیدر العبادی نخست‌وزیر کنونی بود اما به احتمال زیاد صدارت العبادی به دوره دوم نخواهد رسید.
بر اساس گزارش‌ها، ایران در سازوکاری که در هفته‌های اخیر ظاهراً از چشم آمریکا پنهان ماند، دست کم تا حال موفق شده که چراغ سبز مقتدی صدر را برای تکیه زدن عادل عبدالمهدی بر کرسی نخست‌وزیری بدست آورد.
اگر روز سوگند نخست‌وزیری عبدالمهدی ۷۶ ساله نزدیک باشد، این امر می‌تواند یک موفقیت سیاسی دیگر برای ایران در منطقه به حساب آید؛ آن هم بعد از دوره‌ای که تظاهراتی گسترده در مناطق شیعه‌نشین عراق علیه ایران برگزار می‌شد.
ایران که ظاهراً بعید نیست با این روند بار دیگر چشم آمریکا را در ارتباط با عراق خیره کند، با نخست‌وزیری کسی موافق است که پیشینه پان‌عربیسم داشته و یار غار جنبش‌های پرشور کمونیستی و از اعضای برجسته حزب کمونیست عراق بوده و سال‌ها در فرانسه در کنار چپی‌ها برای کمونیست‌های عراق تلاش کرد اما بعداً دیدگاه اسلام‌گرایانه پیدا کرد و در کنار آیت الله محمود هاشمی شاهرودی و آیت الله محمد باقر حکیم از پایه‌گذاران مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق شد؛ نهادی که از خاک ایران در آغاز جنگ ایران و عراق برای ضربه زدن به حکومت صدام حسین برپا شد؛ و با سرنگونی صدام و دوره جدید فعالیتش در خود عراق، واژه انقلاب از پیشانی آن برداشته شد و خود عبدالمهدی دو سال پیش در نتیجه تشدید کشمکش‌های داخلی شیعیان عراق از این مجلس اعلا کناره گرفت.
المونیتور یادآور شده که سرچشمه تقلاهای تشکیل دولت تازه بغداد، کشاکش دیرینه آمریکا و ایران است در حالی که این رقبای سرسخت همچنان در تکاپو هستند تا دست بالای خود را در عراق حفظ کرده و از نفس نیفتند.
سیاوش فلاح‌پور یک تحلیلگر سیاسی امور ایران به این وب‌سایت تحلیلی آمریکایی گفته‌است که اصلاً تلاش ایران برای حفظ نفوذ در حوزه‌ای که در قرن گذشته کشور عراق نامیده شد، یک ماجرای تاریخیِ فراتر از چهار دهه موجودیت جمهوری اسلامی ایران است.
به گفته فلاح‌پور، از زمان جنگ چالدران در ۵۰۴ سال پیش میان سلسله صفویه و امپراتوری عثمانی، ایرانی‌ها در تلاش برای بهره‌مندی از نفوذ در سرزمینی بودند که در تقسیم‌بندی‌های قرن گذشته از سال ۱۹۲۱ میلادی کشور عربی عراق نام گرفت، ولی از ۱۱ سال پیش که با تصمیم جرج بوش رئیس جمهوری وقت آمریکا، نظامیان آمریکایی از عراق بیرون رفتند، فرصت تحقق این آرزوی تاریخی ایرانی‌ها در کف سران این دوره از حاکمان جمهوری اسلامی ایران افتاده‌است.
در این میان، به نوشته المونیتور، لبنان، دست کم به صورت جزیی در سازش میان ائتلاف سائرون- فتح در عراق سهم دارد؛ ریشه خانوادگی مقتدی صدر به خاندان امام موسی صدر در لبنان بازمی‌گردد و او مرتب در سفر به لبنان است و همین به تازگی، براساس یک منبع سیاسی لبنانی که نخواسته المونیتور نامش را ببرد، او با حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان و متحد اصلی جمهوری اسلامی ایران دیدار کرده و بر اساس گفته این فرد، قاسم سلیمانی، فرمانده شاخه قدس سپاه پاسداران ایران نیز در این دیدار حضور داشته و موافقت درجای مقتدی صدر را با نخست‌وزیری عبدالمهدی بدست آورده‌است.
موافقت مقتدی صدر با نخست‌وزیری عبدالمهدی، دست کم تا حال، در شرایطی است که او و حزبش از اوایل سال گذشته چرخش بزرگی در مواضع خود نشان دادند؛ از تهران دور شدند و خود او به عربستان رفت و با سران سعودی دیدار کرد. ائتلاف مقتدی صدر با نام «اصلاح و آبادانی» نیز ضمن رقابت شدید با شیعیان مورد حمایت ایران در انتخابات پارلمانی عراق شرکت کرد هر چند فراکسیون مشترکی از ائتلاف او با نیروهای تحت حمایت هادی العامری، یار قاسم سلیمانی، بعد از آغاز به کار پارلمان عراق شکل گرفت.
حزب دعوه اسلامی که در ۱۳ سال اخیر از صاحبان قدرت عراق بود، درآستانه انتخابات ۵ ماه پیش تأکید می‌کرد که ایران صحنه‌گردان سه دوره دولت عراق بوده و حال این وضع باید تغییر کند؛ اما نتایج بدست آمده برای این حزب بعد از انتخابات بسیار ضعیف بود.
آیت الله العظمی علی سیستانی، مرجع تقلید شیعه در عراق، کمتر از سه هفته پیش گفته بود باید چهره‌ای جدید و شجاع بر مسند نخست‌وزیری تکیه بزند نه کسی که منتخب سیاستمداران ناکارآمد سال‌های گذشته باشد.
محمد مرندی، استاد دانشگاه تهران، به المونیتور گفته‌است این اظهارات آیت الله سیستانی دست آمریکا را در تشکیل دولتی در عراق که ضد ایران عمل کند، بست و در حالی که به گفته او «آمریکا در سودای قربانی کردن منافع عراق تنها به خاطر ضربه زدن به ایران بود»، این مرجع تقلید توانست از خطرناک شدن اوضاع عراق و «تلاش‌های ایجاد دشمنی میان بغداد و تهران» جلوگیری کند.
حال باید دید که آمریکا، عربستان و سایر حکومت‌های خصم جمهوری اسلامی ایران در منطقه نسبت به نخست‌وزیری عادل عبدالمهدی در عراق چه موضعی می‌گیرند!
طیفی گسترده از سخنان ارشدترین مقامات آمریکا در خصوص عراق و هشدارهای شدید به ایران در ارتباط با عملکرد خود و شبه نظامیان متحدش در عراق، به احتمال زیاد سرآغاز دور تازه‌ای از کشمکش‌های آمریکا و ایران در حوزه عراق است.
مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، سه‌شنبه ۳ مهر در نشست خبری در سازمان ملل متحد گفته بود که عراق مدت‌ها زیر نفوذ ایران بوده و معادلات در آنجا با نظر «آیت‌الله» (علی خامنه‌ای) و قاسم سلیمانی (فرمانده شاخه قدس سپاه پاسداران ایران) رقم می‌خورد اما از زمان روی کارآمدن دولت دونالد ترامپ وضع تغییر کرده و آمریکا خواهان دولتی در عراق است که در فکر منافع ملی این کشور باشد.
جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا، نیز همین روزها تأکید کرد که حملات اخیر به هدف‌های آمریکایی و از جمله کنسولگری‌های آمریکا در عراق از سوی نیروهای هم‌پیمان ایران انجام شد ولی گفت آمریکا دیگر این وضع را تحمل نمی‌کند.
نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد نیز این هفته گفت که واشینگتن از این به بعد ایران را مسئول کامل هر نوع تعرض شبه‌نظامیان شیعه عراقی به منافع آمریکا در این کشور می‌داند.
منصب ریاست جمهوری عراق که باید در دست دومین قومیت بزرگ عراق، یعنی کردها باشد، هنوز صحنه کشمکش سیاسی، دست‌کم میان حزب دموکرات کردستان و اتحادیه میهنی کردستان عراق باقی مانده اما تعیین تکلیف این پست تشریفاتی اما مهم، باید امروز و فردا نهایی شود.
با تثبیت دولت و رئیس جمهوری جدید عراق، احتمالاً بار دیگر نگاه‌ها به مسعود بارزانی رهبر کناره‌گرفتهٔ حزب دموکرات کردستان دوخته خواهد شد که ظاهراً دوباره در سودای تکرار همه‌پرسی استقلال کردستان عراق است و بر اساس شواهد، «بَرهَم صالح»، نامزد اتحادیه میهنی کردستان عراق، برای ریاست جمهوری نیز برای نخستین بار از این امر حمایت کرده‌است؛ در آن صورت موضع آمریکا و اسرائیل و سایر رقبای منطقه‌ای ایران می‌تواند برگه را به زیان ایران در عراق برگرداند.