رهبر جمهوری اسلامی سقوط سریع رژیم بشار اسد در سوریه را «نقشهٔ مشترک» آمریکا و اسرائیل نامید و بدون اشاره به نام کشور خاصی، گفت که یک کشور همسایه سوریه هم در این اتفاق «نقش آشکاری» ایفا کرده است.
علی خامنه‌ای روز چهارشنبه ۲۱ آذر دربارهٔ نقش‌آفرینی «کشور همسایه» سوریه افزود که «این را همه می‌دانند»، اما تأکید کرد که «عامل، توطئه‌گر و نقشه‌کِشِ اصلی» فروپاشی رژیم اسد، اسرائیل و آمریکا هستند.
به نظر می‌رسد اشارهٔ رهبر جمهوری اسلامی به ترکیه است که شماری از کارشناسان منطقه نیز با اذعان به این مسئله گفته‌اند که با فروپاشی حکومت بشار اسد، تحولات منطقه به نفع ترکیه آن چرخید.
ترکیه یکی از مهمترین پشتیبانان شورشیان مسلح شوریه به حساب می‌آید و با کاهش نفوذ ایران و روسیه در صحنۀ سیاسی سوریه، ترکیه به مهمترین بازیگر این میدان تبدیل شده است.
اظهارات خامنه‌ای سه روز پس از سقوط حکومت بشار اسد بیان می‌شود که بیش از یک دهه با حمایت مستقیم و علنی ایران و روسیه، و با اعمال خشونت گسترده علیهٔ مخالفان داخلی خود، کماکان در قدرت مانده بود.
جمهوری اسلامی ایران طی بیش از یک‌دههٔ اخیر با اعزام گستردهٔ نیروهای نظامی خود و نیز افغان‌ها و پاکستانی‌های مقیم ایران در قالب دو لشکر «فاطمیون» و «زینبیون»، در ازای دریافت کمک مالی و کارت اقامت در ایران، به نفع بشار اسد در جنگ داخلی سوریه نقش قابل‌توجهی بازی کرد.
بیشتر در این باره: سقوط اسد؛ روزهایی سخت برای خامنه‌ای و هستهٔ سخت قدرتدر ادبیات جمهوری اسلامی از این نظامیان با عنوان «مدافعان حرم» نام برده می‌شد. حکومت ایران با این حال هرگز مداخلهٔ نظامی مستقیم در سوریه را تأیید نکرده و همواره از این افراد به عنوان «مستشار» نام برده است.
اهمیت سوریه برای ایران و حمایت جمهوری اسلامی از حزب‌الله لبنان به اندازه‌ای بود که در این سال‌ها اسرائیل نیز در راستای برخورد با تهران و نفود منطقه‌ای آن، شماری از فرماندهان سپاه پاسداران را در سوریه هدف قرار داد که از مهمترین آنها می‌توان به حسین همدانی و محمدرضا زاهدی، از فرماندهان سپاه پاسداران، اشاره کرد.
این کشور پس از سقوط اسد نیز ضربات قابل‌توجهی به پایگاه‌های ارتش و بقایای زرادخانه نظامی او وارد کرده است که کماکان ادامه دارد.
علی خامنه‌ای پس از مرگ حسن نصرالله، دبیرکل پیشین حزب‌الله لبنان که جمهوری اسلامی دهه‌ها سرمایه‌گذاری کلانی بر روی آن و این گروه کرده بود، در یک سخنرانی به زبان عربی، از جوانان و اعضای حزب‌الله لبنان خواست «ناامید» نشوند و به رغم همهٔ شکست‌های «محور مقاومت» در منطقه، به آنها وعدهٔ پیروزی داد.
رهبر جمهوری اسلامی در سخنرانی روز چهارشنبه خود بار دیگر این وعدهٔ را تکرار کرد و بدون اشاره به شکست گروه‌های نیابتی ایران در یک‌سال گذشته، مدعی شد: «من به شما عرض می‌کنم به حول قوه‌ٔ الهی گستره‌ٔ مقاومت بیش از گذشته تمام منطقه را فرا خواهد گرفت».
Your browser doesn’t support HTML5
رضا علیجانی: کشتی سیاست خارجی و منطقه‌ای خامنه‌ای به گل نشسته است
خامنه‌ای افزود: «جبههٔ مقاومت این است؛ هرچه فشار بیاورید محکم‌تر می‌شود. هرچه جنایت کنید، پرانگیزه‌تر می‌شود. هرچه با آنها بجنگید، گسترده‌تر می‌شود».
او همچنین مدعی شد که «مناطق تصرف‌شده‌ٔ سوریه به وسیله‌ٔ جوانان غیور سوری آزاد خواهد شد؛ شک نکنید این اتفاق خواهد افتاد.»
سوریه از آن رو که اصلی‌ترین راه ارتباطی ایران و گروه حزب‌الله لبنان به حساب می‌آید، پس از ضربات بزرگ اسرائیل به نیروهای شاخص انسانی این گروه و تجهیزات نظامی آن، نقش مهمی در اعمال نفوذ ایران در منطقه داشت.
با اینکه در روزهای گذشته انتقادات گسترده‌ای از جمهوری اسلامی در خودداری از حمایت نظامی از بشار اسد در میان هواداران حکومت مطرح شده بود، اما روزنامهٔ جوان، وابسته به مؤسسهٔ فرهنگی هنری «رزمندگان اسلام»، نوشت علی‌رغم این انتقادها، «سکوت مسئولان سیاسی و به‌ویژه نظامی کشور... سرشار از ناگفته‌هاست و نشانه عمل، نه بی‌عملی».
این در حالی است که خامنه‌ای در این زمینه گفت: «ما در همین شرایط دشوار هم آماده بودیم. اینجا به من آمدند گفتند که همهٔ امکاناتی که برای سوری‌ها امروز لازم است ما آماده کرده‌ایم آماده‌ایم که برویم. آسمان‌ها بسته بود، زمین بسته بود، رژیم صهیونیستی و آمریکا هم آسمان سوریه را بستند هم راه‌های زمینی را بستند، امکان نداشت. اینجوری است قضایا.»
او در عین حال به فقدان انگیزه در میان ارتش سوریه برای دفاع از حکومت اسد اشاره کرد و افزود: «انگیزه‌ها اگر چنانچه در داخل آن کشور به حال خود باقی می‌ماند و می‌توانستند در مقابل دشمن حرفی داشته باشند، دشمن آسمانشان را هم نمی‌توانست ببندد، راه زمینی را هم نمی‌توانست ببندد. می‌شد بهشان کمک کرد.»
بیشتر در این باره: فایننشال تایمز: اقدامات بشار اسد برای جمهوری اسلامی گران تمام شدحسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران، نیز روز ۲۰ آذر مدعی شد که با وجود سقوط حکومت بشار اسد، ایران در منطقه «تضعیف» نشده و سیاست «اسقاط» اسرائیل ادامه خواهد یافت.
با این حال منتقدان می‌گویند فارغ از تلفات انسانی و سیاسی، هیچ‌یک از وعده‌های مقامات جمهوری اسلامی مبنی بر بازگشت سرمایه‌گذاری‌های مالی در سوریه نیز برای ایران محقق نشد.
خامنه‌ای در پاسخ به این انتقادها نیز گفت: «ما به دولت سوریه کمک کردیم، لکن قبل از اینکه ما به دولت سوریه کمک کنیم، در یک مقطع حساسی دولت سوریه یک کمک حیاتی به ما کرد. این را اغلب اطلاع ندارند.»
او این «کمک» را نیز چنین تشریح کرده که در دوران جنگ بین ایران و عراق، «دولت سوریه لوله‌ٔ نفتی را که نفت آنجا را می‌برد به مدیترانه و به اروپا و پولش برمی‌گشت در کیسه‌ٔ صدام، را قطع کرد... خود دولت سوریه هم از این ترانزیت نفت سود می‌برد. از آن پول هم صرفنظر کرد. البته عوضش را گرفت از ما. یعنی جمهوری اسلامی این خدمت را بی‌عوض نگذاشت.»
باآنکه رسانه‌های حکومتی از چند روز پیش، به تبلیغ گسترده دربارهٔ سخنرانی امروز خامنه‌ای پرداخته بودند، اما این سخنرانی پخش زنده نشد.
در این زمینه هیچ توضیحی ارائه نشده و روابط عمومی صدا و سیمای جمهوری اسلامی نیز اعلام کرد که تصمیم‌گیری در این حوزه، با روابط عمومی دفتر رهبر جمهوری اسلامی است.
خامنه‌ای خواستار برخورد با تحلیل‌های منفی درباره تحولات سوریه شد
رهبر جمهوری اسلامی در بخش دیگری از سخنانش، به افرادی که به گفتهٔ او «کارشان خالی کردن دل مردم و ترساندن آنها است»، دربارهٔ نوع تحلیل‌هایی که ارائه می‌کنند، هشدار داد.
او گفت: «در داخل کسی نباید این کار را بکند و اگر کسی در تحلیل یا بیان خود به‌گونه‌ای سخن بگوید که معنای آن خالی کردن دل مردم باشد، جرم است و باید با آن برخورد شود.»
رهبر جمهوری اسلامی همچنین افزود که برخی با رسانه‌های فارسی‌زبان و در خارج از کشور نیز تحلیل مشابهی ارائه می‌کنند که به گفتهٔ او «جور دیگری باید با آنها برخورد کرد«.
خامنه‌ای با این حال توضیحی در زمینهٔ تهدید خود و نوع برخورد مدنظرش، ارائه نکرد.
اظهارات او پس از آن مطرح شد که محمدجعفر منتظری، رئیس دیوان عالی کشور هشدار داد: «با افرادی که در فضای مجازی آب به آسیاب دشمن می‌ریزند و به دروغ در پی اشاعه قدرت دشمن هستند قطعاً برخورد شدید خواهد شد.»
منتظری اضافه کرد که «فضای مجازی و استفاده دشمن از آن بسیار زیاد شده و با دروغ پراکنی‌ها روح و روان مردم را تهدید می‌کند و متأسفانه برخی عناصر نیز از داخل کشور آب به آسیاب دشمن می‌ریزند.»
این تهدیدها به‌دنبال افزایش انتقادها در داخل از سیاست‌های جمهوری اسلامی در قبال خاورمیانه و ارائه تحلیل‌هایی مبنی بر روند دومینووار تحولات منطقه و احتمال تسری آن به ایران مطرح می‌شود.