در پی بالا گرفتن درگیری لفظی میان سران ایران و حکومت طالبان در افغانستان برسر حقابه رود مرزی هیرمند، یک هیئت نظامی جمهوری اسلامی ایران روز یک‌شنبه، ۳۱ اردیبهشت، وارد کابل شد.
به گزارش خبرگزاری‌های ایرانی، هیئت نظامی به ریاست بهرام حسینی، معاون ستادکل نیروهای مسلح ایران در سفر به کابل با مالی‌خان صدیق، معاون نیروهای مسلح حکومت طالبان درخصوص «همکاری‌های مشترک مرزی» گفت‌وگو کرده است.
معلوم نیست که «همکاری‌های مرزیِ» عنوان‌شده در این گزارش‌ها شامل امکان بازدید هیئت فنی ایران از رودهای مرزی نیز هست یا نه.
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، روز ۳۱ اردیبهشت گفت توافق حقابه هیرمند، به عنوان «بخشی از تاریخ بلند همسایگی دو کشور»، «غیرقابل خدشه است» و افغانستان «از ایجاد مشکل جدی در روابط دو کشور جلوگیری کند».
ابراهیم رئیسی هفته گذشته به دنبال سفر به سیستان و بلوچستان، نظر به وضعیت نگران‌کننده آب برای کشاورزی در این استان، به طالبان «هشدار جدی» داد که ملزم به عملی کردن حقابه ایران از رودخانه هیرمند است.
پس از او، حسن کاظمی قمی، سفیر و «نماینده ویژه» ایران در امور افغانستان آخر هفته در مصاحبه با «شبکه خبر» گفت ایران در سال گذشته تنها ۲۷ میلیون مترمکعب آب از هیرمند گرفته است.
آقای کاظمی قمی افزود طالبان «یک ماه مهلت دارند این امر را جبران کنند» و اگر «آب ایران را ندهند، حجت تمام است» اما او توضیح نداد که منظورش از «اتمام حجت» چیست و تهران چه راه‌کارهایی برای وادار کردن طالبان به ورود آب از هیرمند به مناطق مرزی ایران درنظر دارد.
ژنرال مبین، یکی از فرماندهان جنجالی طالبان، دو روز پیش در واکنش به «اخطار» ابراهیم رئیسی، به طعنه یک گالن را برای «هدیه به رئیس‌جمهوری ایران» در یک رودخانه پر از آب کرد و گفت طالبان از تهدیدات ایران هراسی ندارد.
همچنین رسانه‌های داخلی ایران می‌نویسند که در پاسخ به توییت حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران، که از طالبان به‌دلیل «عدم اجرای تعهدات» و ندادن امکان بازدید هیئت‌های فنی از رودهای مرزی گلایه کرده بود، قاضی عبید، یکی از سران حکومت طالبان، نوشته است: «نام را اینطور بنویس؛ محترم الحاج مولوی امیرخان متقی، وزیر امور خارجه».
روزنامه «جمهوری اسلامی» در تهران روز ۳۱ اردیبهشت مدعی شد که مجموعه‌ای از رفتار و گفتار مقامات طالبان در دوره اخیر حاکی است که طالبان «به نیابت از آمریکا» درصدد کشاندن ایران به جنگ است.
این روزنامه افزود که سران طالبان می‌خواهند مسئولان ایرانی «در زمین آن‌ها بازی کنند تا توطئه درگیرشدن در مرزهای شرقی محقق شود».
بیشتر در این باره: مناقشه هیرمند؛ نماینده ویژه رئیسی برای طالبان ضرب‌الاجل یک ماهه تعیین کرد«جمهوری اسلامی» اقدام چند ماه پیش دولت رئیسی در تحویل دادن سفارت افغانستان در تهران را به گروه طالبان، به عنوان بخشی از «سیاست تطهیر طالبان»، یک اشتباه نامید.
عبدالرضا فرجی‌راد، یکی از سفیران پیشین ایران، نیز گفت تهران در پذیرفتن طالبان «عجله کرد» و اگر «در برابر واکنش منفی اخیر طالبان اقدام جدی نکند، آن‌ها جری‌تر شده و مشکلات بیشتری برای ایران ایجاد خواهند کرد».
محمد سرگزی، نماینده زابل در مجلس، نیز برای «وادار کردن طالبان به تأمین حقابه ایران»، پیشنهاد برگرداندن «هفت میلیون پناهنده افغانستانی از ایران» را عنوان کرده است.
از سوی دیگر، سایت «برنا» در تهران روز یک‌شنبه به نقل از وزارت صنعت و تجارت دولت طالبان خبر داد که مسئول این وزارت‌خانه در پی مذاکرات با حسن کاظمی قمی، واردات فرآورده‌های نفتی از ایران به افغانستان را برای یک دوره چهارماهه دیگر تمدید کرد.
توافق حقابه هیرمند ۵۰ سال پیش میان امیرعباس هویدا، نخست‌وزیر وقت دولت پادشاهی پهلوی در ایران با محمدموسی شفیق از دولت وقت افغانستان در پادشاهی محمد داوود خان امضا شده بود.
حکومت وقت اشرف غنی که پیش از بازگشت طالبان در قدرت بود، در آخرین سال‌های ریاست‌جمهوری‌اش در واکنش به مطالبات پیاپی حقابه ایران گفته بود آبی در کار نیست و اگر هم باشد، ایران باید بهای آن را مانند پول نفت بپردازد.
در بحبوحه هشدارهای جاری مقامات ایران به طالبان، دو مهره ارشد حکومت امارت اسلامی افغانستان؛ عبدالغنی برادر و عبداللطیف منصور، روز شنبه، ۳۰ اردیبهشت، کانال‌های بند بخش‌آباد در فراه‌رود را به عنوان «یک پروژه مهم و حیاتی» برای کشاورزی ولایت «فراه» افتتاح کردند.
آب فراه‌رود به حوزه آبریز هیرمند و حوزه هامون صابری (شاهپوری) در نزدیکی مرز استان سیستان و بلوچستان ایران می‌ریزد.
از زمان بازگشت طالبان به قدرت در تابستانِ دو سال پیش به‌دنبال خروج نیروهای آمریکایی و فرار اشرف غنی، هر از گاهی درگیری‌های مرزی بین افغانستان و ایران رخ داد، که در تمامی موارد، به‌سرعت فیصله یافت.
تنش لفظی کنونی بر سر آب هیرمند، ظاهراً جدی‌ترین مسئله‌ای است که از مرداد ۱۴۰۰ تا کنون بین دو حکومت رخ داده‌است.