پنجشنبه ۲۴ فروردین ماه تماس صوتی رایگان تلگرام برای کاربران ایرانی راه اندازی شد. محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران بطور رسمی، قانونی بودن این امکان در کشور را تایید کرد. اما چندی نگذشت که این امکان در ایران فیلتر شد اما چرا ؟
با وجود اینکه راه اندازی سرویس تماس رایگان تلگرام با مجوز دولت انجام شد اما تا چند ساعت پس از آغاز، برای مشترکان اینترنت اپراتورهای ایران یعنی همراه اول، ایرانسل و رایتل، این امکان در دسترس نبود. ساعت ۱۶ روز جمعه ۲۵ فروردین اما بعد از تکذیب اعمال محدودیت از سوی اپراتورها، مشکل برطرف شد. اما در مدت چند روز پس از این رفع محدودیتاین امکان در ایرانبه دستور قوه قضاییه مسدود شد .
روز دوشنبه ۲۷ فروردین خبرگزاری فارس گزارش داد که امکان تماس صوتی تلگرام که از جمعه ۲۵ فروردین در ایران فعال شده بود، با دستور قضایی مسدود شده است.
بر اساس این گزارش٬ با آنکه «وزارت ارتباطات، اپراتورهای ثابت و اینترنت موبایل و حتی مدیر تلگرام هنوز در این باره توضیحی نداده‌اند، اما برخی منابع در وزارت ارتباطات تایید کرده‌اند که این سرویس با دستور قضایی مسدود شده است.»
در حال حاضر شبکه تلگرام بیش از هر شبکه دیگری در بین ایرانیان محبوبیت دارد و مورد استفاده قرار می گیرد. آذر ماه ۹۵ ابوالحسن فیروزآبادی دبیر شورای عالی فضای مجازی اعلام کرد که تلگرام در ایران ۴۰ میلیون کاربر دارد. این آمار با توجه به افزایش خرید گوشی‌های هوشمند از سوی ایرانیان رو به افزایش است. چنین شبکه گسترده‌ای در مواردی همچون انتخابات می تواند بستری برای تبلیغات و تهییج افکار عمومی به سود یا ضرر عده یا فردی خاص باشد
امکان برقراری تماس صوتی از طریق تلگرام تهدیدی جدی برای منافع اپراتورها در ایران است زیرا اقبال عمومی برای استفاده از این نوع تماس باعث کاهش درآمد اپراتورها شده و سود آنها را پایین می آورد. پیش از این با آغاز بکار اپلیکیشن‌های پیام رسان با بهره مندی از اینترنت، شوک بزرگی به اپراتورها وارد شد و آنها را بر آن داشت تا برای حفظ منافع خود تعرفه اینترنت را افزایش دهند. در حال حاضر نیز احتمال افزایش تعرفه اینترنت وجود دارد. واعظی درباره گران شدن تعرفه‌های اینترنت پس از فعال شدن سرویس جدید تلگرام گفته است: «سیاست ما این بوده که اینگونه خدمات که مورد نیاز مردم است و از نظر اقتصادی لطمه‌ای به کار دیگران نمی‌زند را آزاد بگذاریم. الان شبکه‌های مختلفی هستند که همین سرویس را ارایه می دهند. تعداد کاربران تلگرام در ایران قابل مقایسه با سایر کشورها نیست به همین جهت خود تلگرام آرام آرام این برنامه را توسعه می دهد.»
هر چند وزیر ارتباطات در ادامه یادآور شده است: «اینگونه سرویس‌ها از طریق شبکه‌هایی که اپراتورها سرمایه گذاری کرده اند باید داده شود. یعنی اگر اپراتورها موافق نباشند که چنین سرویسی داده شود قطعا این با مشکل مواجه می شود. ضمنا نسل سوم و چهارم اینترنت همراه در شهرهای مختلف اجرا شده با سرمایه گذاری حدود ۱۹ هزار میلیاردی تومانی انجام شده است.اپراتورها در حال بررسی هستند که این امکانات وضعیت اقتصادی آنها را چگونه تحت شعاع قرار می دهد.»
پیش از مسدود شدن تماس صوتی تلگرام به دستور قوه قضاییه با وجود برقراری امکان تماس صوتی در تلگرام و مجوز دولت ایران برای فعال بودن آن در کشور گفته می شدممکن است مشترکان اپراتورها نتوانند از آن استفاده کنند. در این باره وزیرارتباطات گفته است: «اگر اپراتوری تشخیص دهد به دلایل اقتصادی و نه سیاسی این تماس صوتی را ارایه نمی‌دهند مختار است و ما نمی توانیم اجبار کنیم. در دنیای امروز هیچ چیز جایگزین دیگری نمی شود. در حال حاضر انواع و اقسام شبکه‌های اجتماعی وجود دارد که با خدمات مختلف جای خود را پیدا می‌کند.»
البته به غیر از بحث مالی، تماس‌های صوتی تلگرام رمز گذاری می شود و رصد کردن مکالمات مشترکان تلفن در ایران به این دلیل سخت تر است .
در حال حاضر شبکه تلگرام بیش از هر شبکه دیگری در بین ایرانیان محبوبیت دارد و مورد استفاده قرار می گیرد. آذر ماه ۹۵ ابوالحسن فیروزآبادی دبیر شورای عالی فضای مجازی اعلام کرد که تلگرام در ایران ۴۰ میلیون کاربر دارد. این آمار با توجه به افزایش خرید گوشی‌های هوشمند از سوی ایرانیان رو به افزایش است. چنین شبکه گسترده‌ای در مواردی همچون انتخابات می تواند بستری برای تبلیغات و تهییج افکار عمومی به سود یا ضرر عده یا فردی خاص باشد. به این ترتیب با نزدیک شدن به زمان هر یک از انتخابات در ایران بحث فیلتر، محدود و یا کنترل بیش از پیش این فضا مطرح می شود.
برای مثال در دولت‌های نهم و دهم برای جلوگیری از انتشار اطلاعات در زمینه‌های مختلف، شبکه‌های اجتماعی همچون توییتر و فیس بوک فیلتر شدند.اوج فشار برای جلوگیری از دسترسی شهروندان به جریان آزاد اطلاعات، در جریان اعتراضات بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ بود. از آن زمان توییتر و فیس بوک در ایران فیلتر است و بخشی از حاکمیت که در برابر دولت قرار دارد اجازه رفع فیلتر آن را نمی دهد.
دوازده مهرماه ۹۵ چندساعتی در فضای مجازی اخباری منتشر شد مبنی بر رفع فیلتر شبکه توییتر. انتشار این خبر با واکنش صریح و سریع معاون قضایی دادستان کل کشور رو به رو شد. عبد‌الصمد خرم‌آبادی، معاون قضایی دادستان کل کشور در امور فضای مجازی با تاکید بر اینکه توییتر به هیچ‌وجه رفع فیلتر نمی‌شود گفته است:« با توجه به نقشی که شبکه اجتماعی توئیتر در فتنۀ سال ۸۸ داشته، این شبکه به هیچ‌وجه رفع فیلتر نمی‌شود.»
وی به ناتوانی دولت در زمینه رفع فیلتر توئیتر اشاره و اظهار کرده است: «حتی اگر اعضای کارگروه هم به لحاظ اکثریتی که دولت در این کار گروه دارد، به رفع فیلتر شبکۀ اجتماعی توییتر رای بدهند، این شبکه علاوه بر دستور کارگروه با دستور مقام قضایی هم فیلتر شده و به همین خاطر تصمیم کارگروه منجر به رفع فیلتر توییتر نخواهد شد.»
در حالیکه این طیف سیاسی به دنبال ایجاد شبکه‌های داخلی برای جایگزینی تلگرام و توئیتر هستند، دولت حسن روحانی اما با وجود فشارهای بسیار برای توسعه فیلترینگ در برابر این خواست امنیتی گروه هایِ فشارِ مخالفِ خود ایستاد و نه تنها اپلیکیشنی مثل پیامرسان تلگرام را فیلتر نکرد که امکان برقراری تماس صوتی از این طریق را نیز مسدود نکردبا این همه این امکان به دستور قوه قضاییه در نهایت فیلتر شد .
واعظی درباره فشارها بر سر فیلترتلگرام گفته است: «نگاه دولت به شبکه‌های اجتماعی این است که تا جایی که مردم استفاده صحیح می‌کنند، وجود آنها مشکلی ندارد. وی با اعلام فعال شدن تماس صوتی رایگان تلگرام با مجوز وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات انجام شده، یادآوری کرده است که اگر مشکلی در این زمینه وجود داشت، این قابلیت راه‌اندازی نمی‌شد. »
البته همچنان دقیقا مشخص نیست امکان صوتی تلگرام در ایران به دلیل ضربه خوردن شرکت‌های تلفن همراه فیلتر شده است یا علت رمز گذاری تماس‌ها بوده است .
-------------------------------------------------------
یادداشت‌ها و مقالات، آرای نویسندگان خود را بازتاب می‌دهند و بیانگر دیدگاهی از سوی رادیو فردا نیستند