صبح یکشنبه ۱۸ آذر، جهان با خبر ناگهانی فرار بشار اسد و پایان بیش از ۵۰ سال حکومت خاندان اسد بر سوریه شگفت‌زده شد. با وجود گزارش‌ها از پیشروی شورشیان مسلح، دولت سوریه بر آمادگی نیروهای مسلح به ویژه در اطراف دمشق، پایتخت این کشور، برای مقابله با شورشیان تأکید می‌کرد.
ایالات متحده آمریکا نیز پیش‌بینی کرده بود که در سریع‌ترین حالت، ممکن است حکومت آقای اسد تا یک هفته پس از ۱۸ آذر سرنگون شود. نظام حاکم بر سوریه اما می‌گفت که کمک‌های خارجی به‌ویژه از سوی روسیه در راه است.
اما در واپسین ساعت‌های پیش از فرار بشار اسد، در سوریه چه گذشت؟
بشار اسد نزدیکانش را نیز فریب داد
خبرگزاری رویترز با ۱۴ تن از افراد آگاه از محیط نزدیک به بشار اسد مصاحبه کرده و همهٔ این افراد تأکید کرده‌اند که رئیس‌جمهور مخلوع سوریه تقریباً هیچ‌کس را در جریان نقشهٔ خود برای فرار از کشور قرار نداده بود.
این گزارش می‌افزاید که اسد نه تنها کسی را در جریان نقشهٔ خود برای فرار نگذاشت، بلکه تلاش کرد دستیاران، مسئولان دولتی و حتی بستگان خود را نیز فریب دهد.
بیشتر در این باره: حکومت‌های اقتدارگرا همچون رژیم اسد چگونه سقوط می‌کنند؟رویترز می‌گوید که بشار اسد چند ساعت پیش از فرار به مسکو، در ساختمان وزارت دفاع با حدود ۳۰ تن از فرماندهان ارتش و دستگاه‌های امنیتی تشکیل جلسه داد و به آن‌ها تأکید کرد که پشتیبانی نظامی روسیه در راه است.
یکی از شخصیت‌های نظامی که در این جلسه حاضر بود، می‌گوید که بشار اسد خواستار مقاومت نیروهای زمینی تا رسیدن کمک نظامی روسیه شد.
کارمندان غیرنظامی دفتر ریاست‌جمهوری هم در جریان نقشه اسد برای فرار قرار نگرفتند. یکی از دستیارن نزدیک اسد به خبرگزاری رویترز گفت که روز شنبه ۱۷ آذر، پس از پایان کار، رئیس‌جمهور سابق به رئیس دفترش گفت که به خانه باز خواهد گشت، اما در عوض به فرودگاه رفت.
بشار اسد با «بثینه شعبان»، دستیار اطلاع‌رسانی خود، نیز تماس گرفت و از او خواست برای نوشتن متن یک نطق، به خانه‌اش برود، اما خانم شعبان وقتی به خانه بشار اسد رسید، کسی را آن‌جا نیافت.
اسد به برادرش هم دربارهٔ نقشهٔ فرار چیزی نگفت
سه تن از دستیاران بشار اسد به خبرگزاری رویترز گفتند که او حتی برادرش، ماهر، را در جریان نقشه‌اش برای فرار قرار نداد.
ماهر اسد، فرمانده لشکر چهارم زرهی ارتش سوریه را بر عهده دارد و یکی از مهم‌ترین عوامل سرکوب در سوریه و از ستون‌های مهم حکومت اسد در ۲۴ سال اخیر به‌شمار می‌رفت.
بیشتر در این باره: «چشم‌پزشک خجالتی» که به ۵۴ سال حکومت خاندان اسد پایان دادسه تن از دستیاران بشار اسد می‌گویند که ماهر اسد، در پی مطلع شدن از فرار برادرش، ابتدا با یک هلیکوپتر به عراق و سپس به روسیه رفت.
بشار اسد به همین شکل ایهاب و ایاد مخلوف، دو پسر دایی نزدیک به خود را رها کرد.
پسردایی‌های اسد در کمین شورشیان گرفتار شدند
بنا بر گزارش رویترز، دو پسر دایی بشار اسد، پس از سقوط دمشق به دست شورشیان، تلاش کردند با خودرو به لبنان فرار کنند اما در کمین شورشیان مسلح گرفتار شدند.
تبادل آتش صورت گرفته میان ایهاب و ایاد مخلوف با شورشیان، به کشته شدن ایهاب مخلوف و زخمی شدن ایاد مخلوف انجامید.
تا کنون منابع رسمی وقوع این حادثه را تأیید نکرده‌اند.
مصاحبه‌ها با ۱۴ شخص آگاه از تحولات روزها و ساعت‌های آخر حضور بشار اسد در قدرت، رهبری را به تصویر می‌کشد که برای تمدید مدت زمان حکم‌رانی‌اش که ۲۴ سال از آغاز آن می‌گذرد، به دنبال کمک خارجی است، اما هنگامی که این کمک را دریافت نکرد، در طراحی نقشه فرار، حتی نزدیک‌ترین افراد به خود را فریب داد.
رویترز می‌گوید، منابعی که به آن‌ها مصاحبه انجام شده، شامل دستیاران نزدیک، دیپلمات‌های منطقه‌ای، منابع امنیتی و حتی مسئولان ایرانی بلندپایه است که همگی خواستار فاش نشدن هویت‌شان شدند.
بیشتر در این باره: درس‌های سقوط اسد برای خامنه‌ای و معترضان داخل و مخالفان خارج