فاز اول پروژه گازی «دالان جنوبی» شامگاه سه‌شنبه ۲۲ خردادماه افتتاح شد.
این پروژه ۳۵۰۰ کیلومتری به ارزش ۴۰ میلیارد دلار قرار است سالانه ۱۶ میلیارد متر مکعب گاز آذربایجان در دریای خزر را تا سال ۲۰۲۰ به اروپا برساند.
شش میلیارد متر مکعب از این گاز به مصرف ترکیه خواهد رسید و بقیه راهی اروپا خواهد شد. ظرفیت نهایی این پروژه تا سال ۲۰۲۵ به ۳۱ میلیارد متر مکعب خواهد رسید.
هم‌اکنون این خط لوله از آذربایجان تا اسکی‌شهر، نزدیک استانبول، تمکیل شده و با افتتاح آن، گاز فاز دوم میدان شاه‌دنیز آذربایجان که ایران نیز سهمی ۱۰ درصدی در آن دارد، راهی ترکیه شده‌است.
دالان جنوبی شامل چهار پروژه است: فاز دوم میدان شاه‌دنیز در دریای خزر، خط لوله قفقاز جنوبی از سواحل باکو تا غرب گرجستان، خط لوله سراسری آناتولی (ترنس‌آناتولین، تاناپ) در خاک ترکیه و نهایتاً خط لوله عبوری از دریای آدریاتیک (ترنس‌ادریاتیک، تاپ) که از یونان تا ایتالیا ادامه دارد.
بخش اروپایی خط لوله تاپ نیز تاکنون بیش از ۷۰ درصد تکمیل شده‌است.
افغان عیسی‌اف، رئیس شرکت «دالان جنوبی» جمهوری آذربایجان که مسئولیت تأمین مالی سهم این کشور در پروژه را دارد، در گفت‌وگو با رادیو فردا می‌گوید که تا اول ماه گذشته میلادی، کلا ۳۰ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار در این پروژه سرمایه‌گذاری شده و حدود ۹٫۷ میلیارد دلار دیگر بایستی توسط سهام‌داران پروژه تأمین شود تا کلاً پروژه تا ایتالیا تکمیل شود.
به غیر از جمهوری آذربایجان، ده شرکت خارجی، سهامدار این پروژه هستند.
عیسی‌اف می‌گوید که شرکت نیکو (شرکت بازرگانی نفت ایران وابسته به وزارت نفت) سهمی ۱۰ درصدی در میدان شاه‌دنیز (فاز اول و دوم) و خط لوله قفقاز جنوبی دارد. هزینه فاز دوم شاه‌دنیز و گسترش خط لوله قفقاز جنوبی کمی بیش از ۲۷ میلیارد دلار است.
فاز اول میدان شاه‌دنیز که سالانه ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز تولید می‌کند از سال ۲۰۰۷ راه‌اندازی شده‌است. ظرفیت نهایی تولید گاز دو فاز یاد شده میدان شاه‌دنیز به سالانه ۲۶ میلیارد متر مکعب خواهد رسید.
ابراهیم احمداف، سخنگوی شرکت ملی نفت آذربایجان (سوکار) که یکی از سهام‌داران پروژه است، در گفت‌وگو با رادیو فردا می‌گوید که عمده هزینه این پروژه ۳۵۰۰ کیلومتری برای رساندن سالانه ۱۶ میلیارد متر مکعب گاز به ترکیه و اروپا انجام شده و برای رساندن ظرفیت نهایی آن به ۳۱ میلیارد متر مکعب نیازی به سرمایه‌گذاری چندانی نیست و تنها با نصب چند کمپرسور، ظرفیت انتقال گاز به دو برابر افزایش خواهد یافت.
برای رساندن پروژه به ظرفیت نهایی، قبلاً احتمال انتقال گاز ایران نیز مطرح شده بود، اما با بازگشت تحریمهای آمریکا از یک طرف و اولویت بندی صادرات گاز ایران به کشورهای منطقه از طرف دیگر، نام ایران از لیست منابع تأمین گاز این خط لوله حدف شده‌است.
الهام شبان، مدیر مرکز مطالعات نفت خزر و کارشناس نشریه تخصصی «نچرال گس ورلد» بریتانیا، در گفت‌وگو با رادیو فردا می‌گوید که طی ماه‌های گذشته آذربایجان چندین قرارداد عمده با شرکت‌های اروپایی امضا کرد و اکنون نگرانی از بابت رساندن پروژه به ظرفیت نهایی سالانه ۳۱ میلیارد متر مکعب تنها با تکیه به گاز خود آذربایجان وجود ندارد.
ماه گذشته آذربایجان دو قرارداد برای توسعه میادین گازی دریای خزر با استات‌اویل نروژ امضا کرد. فروردین ماه سال جاری نیز توسعه میدان گازی «آب‌شوران» آذربایجان با شرکت توتال فرانسه آغاز شد و قرار است سال آینده به بهره‌برداری برسد.
از طرفی شرکت «بریتیش پترولیوم» که متصدی میدان شاه‌دنیز است، برای توسعه دو میدان جدید گازی آذربایجان آماده می‌شود. آذربایجان همچنین سال گذشته یک قرارداد ۴۰ میلیارد دلاری جدید برای توسعه بیشتر میادین نفتی «آذری-چراغ-گونشلی» با شرکای خارجی امضا کرد که این میدان در کنار نفت خام، حجم عظیمی از ذخایر گازی را نیز دارد.
هم‌اکنون سالانه بیش از ۱۲ میلیارد متر مکعب گاز از این میدان تولید می‌شود که بخشی از آن به آذربایجان تحویل داده می‌شود و بخش دیگر برای افزایش فشار مخزن، دوباره به میادین نفت تزریق می‌شود.
همه این میادین در دریای خزر قرار دارند. به غیر از ایران، همه کشورهای ساحلی خزر سال‌هاست که تولید نفت و گاز از آب‌های حاکمیتی خود را آغاز کرده‌اند.