مقام‌های مختلف جمهوری اسلامی روز پنجشنبه و همزمان با سیزدهم آبان، روز دانش‌آموز و سالگرد اشغال سفارت آمریکا حملات خود را متوجه دولت آمریکا کرده و از آنچه بدعهدی این کشور در اجرا به تعهداتش در برجام می‌خواندند انتقاد کردند.
آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران در ماه‌های اخیر به دفعات از آنچه عمل نکردن آمریکا به تعهداتش در برجام از جمله رفع تحریم‌های مالی و بانکی خوانده، انتقاد کرده است. آمریکا با رد این موضوع می‌گوید تحریم‌های به جا مانده مربوط به برنامه‌های موشکی ، حمایت ایران از تروریسم و نقض حقوق بشر است.
سی و هفت سال از اشغال سفارت آمریکا در تهران و گروگانگیری کارمندان آمریکایی آن می‌گذرد.
Your browser doesn’t support HTML5
شعار مرگ بر آمریکا؛ ۳۷ سال تکرار
در سیزدهم آبان سال ۱۳۵۸ گروهی از دانشجویان انقلابی که خود را دانشجویان پیرو خط امام می‌نامیدند از دیوار سفارت آمریکا در تهران بالا رفتند و ده‌ها کارمند این سفارت را به‌گروگان گرفتند.
دانشجویان خشمگین خواستار آن بودند که آمریکا، محمدرضا پهلوی آخرین شاه ایران را به مقام‌های جمهوری اسلامی تحویل دهد تا او را محاکمه کنند. آیت‌الله خمینی هم از دانشجویان حمایت کرد و حتی تا آنجا پیش رفت که اشغال سفارت آمریکا را انقلاب دوم نامید.
یک روز پس از اشغال سفارت آمریکا در تهران یعنی در روز ۱۴ آبان ۵۸ آیت‌الله خمینی، آمریکا را شیطان بزرگ نامید و از سفارت آمریکا بعنوان لانه جاسوسی نام برد.
شعاری که بعد از آیت‌الله خمینی هم بارها توسط مسوولان جمهوری اسلامی تکرار شد.
آیت‌الله خامنه‌ای در مهرماه سال ۱۳۹۴ دراین‌باره گفت:« آیت‌الله خمینی گفت آمریکا شیطان بزرگ است؛ این «شیطان بزرگ» خیلی حرف پرمغزی است. رئیس همه شیطان‌های عالم، ابلیس است. اما ابلیس بنا به تصریح قرآن، تنها کاری که می‌تواند بکند این است که انسانها را اغوا میکند.بیشتر از اغوا، کاری نمیتواند بکند. انسانها را اغوا میکند، فریب می‌دهد، وسوسه میکند؛ امّا آمریکا، هم اغوا میکند، هم کشتار میکند، هم تحریم میکند، هم فریب می‌دهد.»
استفان کینزر، روزنامه‌نگار باسابقه نیویورک‌تایمز و تحلیلگر سیاسی که پس از دوره دوم ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد به ایران سفر کرده، معتقد است که شعار شیطان بزرگ یا مرگ بر آمریکا اهمیت چندانی ندارد و می‌گوید:« من فکرنمی‌کنم گفتن شیطان بزرگ یا شعاری مثل مرگ بر آمریکا الان در ایران و آمریکا اهمیتی داشته باشد. من در سفری که به ایران داشتم دریافتم که مردم ایران به‌شدت طرفدار آمریکا هستند. فکر می‌کنم آنها بزرگترین مردم طرفدار آمریکا در دنیا هستند. هیچ‌وقت و در هیچ‌کجا وقتی می‌گفتم آمریکایی هستم به اندازه ایران با من برخورد خوبی نشده. بنابراین فکر می‌کنم اگر بخواهید امکان آشتی با آمریکا را از نظر مردم عادی بسنجید، در ایران و شاید هم در مناطقی از آمریکا طرفداران زیادی پیدا خواهید کرد.»
هنری پرکت، مسئول میز ایران در وزارت‌خارجه آمریکا در زمان گروگانگیری سفارت آمریکا در تهران، به رادیو فردا می‌گوید دادن چنین شعارهایی کار تندروهاست که در هر دو کشور وجود دارند.
آقای پرکت می‌گوید:« هیچ کشوری دوست ندارد در موردش اینطوری صحبت شود. بویژه آمریکایی‌ها که مغرور هستند. اما فکر می‌کنم که این شعارها توسط گروهی از تندروها داده می‌شود که خیلی از آمریکا بدشان می‌آید و می‌ترسند رابطه خوب و محترمانه‌ای بین دو کشور برقرار شود. ما درآمریکا همین نوع تندروها را داریم. افرادی هستند که مایل نیستند گذشته را فراموش کرده و پشت سر بگذارند. »
آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی روز چهارشنبه دوازده آبان در دیدار با دانش‌آموزان و دانشجویان به دولت آمریکا حمله کرد و گفت:« ده تا دلیل می‌شود شمرد برای اینکه این حرف غلط است. این حرف دروغ است. این حرف فریب است. سازش با آمریکا مشکلات کشور را به هیچ‌وجه حل نمی‌کند. نه مشکلات اقتصادی را، نه مشکلات سیاسی را، نه مشکلات امنیتی را، نه مشکلات اخلاقی را. بلکه بدتر خواهد کرد.»
آن طور که در سخنرانی تازه رهبر جمهوری اسلامی آمده است، یک تفکر «غلط» این است که آیت‌الله خمینی، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، «از سر تعصب و لجبازی» در مقابل آمریکا ایستادگی می‌کرد.
اما تفکر «غلط» دوم که حجم بیشتری از سخنرانی تازه آیت‌الله خامنه‌ای را به خود اختصاص داده و او تاکنون و به‌ویژه در ماه‌های گذشته بارها به آن پرداخته این است که «حل مشکلات کشور در گرو مذاکره و سازش با آمریکاست.»
مهدی مهدوی‌آزاد، تحلیلگر سیاسی در آلمان معتقد است ستیز آیت‌الله خامنه‌ای با آمریکا ریشه در معادلات داخلی ایران دارد و می‌گوید:« مذاکره با آمریکا و حل بحران ایران و ایالات متحده دو اثر فوری بر جامعه سیاسی ایران خواهد گذاشت. اول دولتی که این مشکلات را حل کند، با توجه به تاثیر مثبت آن بر اقتصاد، با محبوبیت شدید در بین افکار عمومی مواجه خواهد شد و آقای خامنه‌ای نمی‌خواهد این محبوبیت نصیب جریان اکبر هاشمی رفسنجانی و رقبای دیرینه‌اش شود. اثر دوم این است که آقای خامنه‌ای یک ابزار بزرگ را در چانه‌زنی‌های داخلی و در سخنرانی‌هایش از دست خواهد داد. تصور کنید روزی را که آیت‌الله خامنه‌ای برای هوادارانش سخنرانی میکند و در آن سخنرانی قرار نیست علیه دشمن یا ایالات متحده آمریکا چیزی بگوید. تقریبا آن روز چیزی برای گفتن نخواهد داشت.»
حسن روحانی و مقام‌های دولتش از سیاست مذاکره با آمریکا دفاع می‌کنند.
آیت‌الله خامنه‌ای روز پنجشنبه هواداران داخلی مذاکره با آمریکا را «ازنفس‌افتاده و دنیاطلب» نامید. او پیشتر هم در شهریورماه گذشته با تأکید بر «بی‌اعتمادی مطلق در برابر آمریکا» هرگونه مذاکره با این کشور را بی‌فایده و مانع پیشرفت دانسته بود.
حسین سلامی، جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هم روز پنجشنبه هشدار داد اگر آمریکا به تعهدات خود در برجام عمل نکند، تهران این توافق را به موزه خواهد فرستاد و به نقطه اول باز می‌گردد.
محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت هم روز پنجشنبه در دیدار با نماینده ولی‌فقیه در استان کرمان گفت ایران هیچ‌گاه به عهد آمریکا، متکی یا مطمئن نبوده و با بدعهدی و بدخواهی به‌گفته او دشمنان روبه‌رو است.
حسن روحانی پس از انتخاب به مقام ریاست‌جمهوری درباره رابطه با آمریکا گفت رابطه ایران و آمریکا مساله پیچیده و دشواری است، ساده نیست، زخم کهنه‌ای وجود دارد که باید درمان شود و ایران دنبال افزایش تنش نخواهد بود.
داستان این به تعبیر حسن روحانی زخم کهنه از همان اشغال سفارت آمریکا آغاز شد. کاری که حالا تعدادی از دانشجویان سابق که از دیوار سفارت آمریکا در تهران بالا رفتند معتقدند کار درستی نبوده. معصومه ابتکار، رییس کنونی سازمان حفاظت محیط زیست و از دانشجویان فعال در زمان گروگانگیری از ایزوله شدن دیپلماتیک ایران متاسف است اما روز چهارشنبه به خبرگزاری فرانسه گفت که به افشای اسناد سی‌آی‌ای که از اشغال سفارت آمریکا بدست آمد افتخار میکند.
یکی از این دانشجویانی که در اشغال سفارت آمریکا نقش فعالی داشت و نخواست نامش فاش شود پیشتر به رادیو فردا گفته بود اشغال سفارت آمریکا باید در ظرف زمانی و مکانی خود سنجیده شود.
این دانشجو می‌گوید: «من همینجا به صراحت می‌گویم که اقدام دانشجویان به هیچ‌وجه به این معنا نبود که قرار است آمریکا را در مقام دشمن همیشگی قرار دهیم و بعد هم برای همیشه این رابطه قطع شود. در همان اطلاعیه‌های نخست و مصاحبه‌های اولیه ما هم مشخص بود که قصد ما اعتراض به آمریکا بود و اگر آمریکا اقدام به اخراج شاه می‌کرد، مطمئنا این پیامدهای سنگین که هم گریبانگیر ایران شد و هم آمریکا، اتفاق نمی‌افتاد.»
استفان کینزر، روزنامه‌نگار نیویورک‌تایمز و تحلیلگر سیاسی معتقد است گروگانگیری کار اشتباهی بوده و می‌افزاید:« من همیشه از اینکه مردم رفتار خودشان را در گذشته بررسی می‌کنند و به این وسیله تشخیص می‌دهند که اشتباه کرده‌اند را دوست دارم. فکر می‌کنم جالب است که بسیاری از گروگا‌ن‌گیران سابق اکنون مشوقان آشتی و رابطه با آمریکا هستند. البته اگر زودتر به این نتیجه می‌رسیدند بهتر بود اما فکر کردن در زمان حال بهتر از این است که اصلا به آن فکر نکنند. »
آقای روحانی همچنین درباره رابطه با آمریکا گفته که روابط امروز ایران با آمریکا در حد دشمنی و تخاصم است و ایران باید سعی کند این حد را با برنامه‌ریزی و تدبیر پایین بیاورد و حداقل روابط را از دشمنی به تنش برساند.
در این میان حامیان آیت‌الله خامنه‌ای صراحتا در ماه‌های گذشته دولت روحانی را به تلاش برای مذاکره با آمریکا متهم کرده‌اند. در مهرماه گذشته علی سعیدی، نماینده رهبر جمهوری اسلامی در سپاه پاسداران، دولت آقای روحانی را متهم کرد که از طریق توافق هسته‌ای بدنبال ارتباط با آمریکا بوده و همچنان بدنبال برجام دو و سه است.
حسن روحانی در پیام نوروزی خود در سال ۱۳۹۵ انتخابات هفتم اسفند ۹۴ را سرآغاز برجام دو خوانده بود و گفته بود که این برجام قبل از اقتصاد از اخلاق آغاز می‌شود.
ساعاتی پس از آن آیت‌الله خامنه‌ای در یک سخنرانی در مشهد بدون ذکر نام از مطرح شدن برجام‌های دو و سه و افرادی که به گفته او برای حل مشکلات ایران به مذاکره با آمریکا امید بسته‌اند بشدت انتقاد کرد.