انتخابات افغانستان و «نه به طالبان»

شهروندان افغانستان از بامداد شنبه در میان تدابیر شدید امنیتی به پای صندوق‌های رای رفتند تا از میان هشت نامزد یکی را به ریاست جمهوری برگزینند.

حامد کرزی رییس جمهوری افغانستان که به موجب قانون اساسی این کشور نمی‌تواند برای بار سوم به ریاست جمهوری انتخاب شود پس از انداختن رای خود به صندوقی در کابل از حدود ۱۲ میلیون واجد شرایط رای در این انتخابات خواست که به رغم بارش باران و هوای خنک در انتخابات شرکت کنند.

این انتخابات نخستین انتقال قدرت از راه رای‌گیری و به صورت دموکراتیک از رهبری به رهبری دیگر در طول تاریخ افغانستان به شمار می‌رود. بر اساس نظرسنجی‌ها در میان هشت نامزد انتخاباتی اشرف غنی ‌احمدزی، وزیر پیشین مالیه یا اقتصاد در کنار عبدالله عبدالله و زلمای رسول وزیران سابق امور خارجه بخت بیشتری برای پیروزی در این انتخابات دارند. شهروندان افغان در این انتخابات همچنین به نامزدهای شوراهای ولایتی رای خواهند داد.

حدود ۲۰۰هزار افغان ناظر بر انتخابات این دوره هستند تا از سلامت انتخابات اطمینان کسب کنند. درباره انتخابات روز شنبه افغانستان با سه میهمان این هفته برنامه دیدگاه‌ها در کابل به گفتگو نشسته‌ایم. با فرهنمد علیپور، روزنامه نگار ایرانی که برای پوشش خبری این انتخابات به افغانستان سفر کرده و با دو آگاه و کارشناس سیاسی افغان، نصرت‌الله اقبال و حبیب حکیمی.

دیدگاهها: انتخابات افغانستان از نگاه فرهمند علی پور، نصرت الله اقبال و حبیب حکیمی

آقای علیپور، مشاهدات شما درباره وضعیت امنیتی در ساعات آغازین روز انتخابات افغانستان و روزهای پیش از آن تا حالا چه بوده؟
فرهمند علیپور: کلا‌ً روزهای قبل تدابیر امنیتی در شهر کابل بسیار افزایش پیدا کرده. تقریبا ً سر هر کوچه و خیابان ایستگاه‌های نیروهای امنیتی و نیروهای نظامی برقرار شده و به تجسس خودروها و افراد می‌پردازند. برای همین تعداد ترددها و رفت‌ و آمد در شهر به شکل قابل ملاحظه ای کاهش پیدا کرده.

این را باید اضافه کنم که تقریبا‌ً ۱۵ ماه است که نیروهای نظامی افغانستان دارند برای برقراری و تامین امنیت در روز انتخابات آمادگی کسب می‌کنند و تلاش می‌کنند و خب این چند روزه اوج این تلاش‌ها است. تقریبا‌ً از زمان برگزاری جهانی نوروز در کابل این تدابیر به وضع فوق‌العاده رسید و تا همین الان که داریم صحبت می‌کنیم ادامه دارد.

امروز به رغم بارندگی شدید در شهر کابل بازهم شاهد حضور گسترده نیروهای نظامی هستیم که هم گشت‌زنی می‌کنند در شهر و هم ایستگاه‌های ثابت دارند و در تلاش برای امنیت هستند.

ولی من قبل از اینکه مصاحبه‌مان شروع شود خبردار شدم که در یکی از حوزه‌های رای‌گیری در شهر سمنگان یک بمب منفجر شده. از تعداد تلفات هیچ خبری ندارم. ولی احتمالا‌ً جاهایی ناامنی‌هایی صورت گرفته.

آقای نصرت‌الله اقبال، رقابت میان اشرف غنی وزیر سابق مالیه یا اقتصاد افغانستان زلمای رسول و عبدالله عبدالله وزیران سابق امور خارجه این کشور چگونه است بر اساس نظرسنجی‌ها؟ آیا دوشادوش هم هستند این سه نامزد اصلی یا به فاصله زیادی از هم دیگر جا گرفته‌اند؟
نصرت‌الله اقبال: صف‌بندی‌ها در افغانستان بیشتر با نگاه قومی دیده می‌شود و همین ساختاری که در ایجاد تیم‌های انتخاباتی هم در نظر گرفته شده این ویژگی را دارند. این سه نامزدی که شما نام بردید رقبای شدیدی هستند که یکی از این سه تا برنده انتخابات ریاست جمهوری افغانستان خواهند بود.

اما با توجه به این که آقای دکتر عبدالله عبدالله در دور گذشته هم نامزد ریاست جمهوری و تنها رقیب آقای کرزی بودند در این دور هم در مبارزات انتخاباتی‌شان موقعیت برتر داشتند و در عین حال آقای دکتر زلمای رسول هم به عنوان یک شخصیت معتدل که یک تیم معتدل در نظر گرفتند و ایجاد کردند در رقابت همچنان دوشادوش دکتر عبدالله پیش می‌روند.

آقای اشرف غنی هم با توجه به انتقاداتی که در مورد شخصیت خود ایشان و معاونین‌شان وجود دارد در رده سوم در رقابت‌ها با هم مبارزه می‌کنند. اما امروز دیده می‌شود که در مناطقی که آنجا زادگاه یا محل مبارزات دکتر عبدالله بوده شمال افغانستان احتمال می‌رود که آقای عبدالله رای پیشتری کسب کنند.

اما برخلاف ضرورت‌های دیگر بیشتر سهم آقای اشرف غنی و بیشتر از آقای اشرف غنی سهم دکتر زلمای رسول دانسته می‌شود که مبارزات‌شان در روزهای انتخابات هم ثابت کرد که بیشتر برخوردها برخوردهای قومی است و نتیجه آرا تعیین می‌کند که کدامشان بیشترین رای را خواهند گرفت.

آقای اقبال، تا چه حد این نظرسنجی‌هایی که آنجا می‌شود علمی است و قابل استناد و اتکاء است؟

در افغانستان بیشترین رسانه‌هایی که مجوزشان به نام رسانه آزاد هست اما آنها بدون شک از طریق بعضی جریان‌های سیاسی داخلی و خارجی تنویل می‌شوند که در روزهای مبارزات انتخاباتی مشخصا‌ً به نفع بعضی از نامزدها کمباین می‌کردند و تبلیغات آنها را می‌کردند.

رسانه‌های دیگری هم که به نام رسانه‌های آزاد دانسته می‌شوند بیشتر در مواردی دیده شده اند که به نفع بعضی از نامزدها تبلیغ کردند. این نشان می‌دهد که بیشتر آمارهایی که تا حال منتشر شده که فلان نامزد در مقام اول قرار دارد و نامزد دیگر در مقام دوم یا سوم، اینها خیلی معیار نیست.

بیشتر می‌شود گفت که این نتایج بیشتر بر اساس ارتباطات و رابطه‌های سیاسی و تجارتی بین نامزدها و رسانه‌ها و نهادهایی که تاحال آمارگیری کردند،‌ صورت گرفته و نمی‌تواند یک نتیجه نهایی را به دست شهروندان افغانستان بدهد که چه کسی برنده انتخابات است.

ممنون،‌آقای اقبال. آقای حکیمی طالبان انتخابات را نمایش نام دادند. مثل انتخابات دو دوره قبلی. معلوم هست حامیان طالبان چند در صد از ۱۲ میلیون رای‌دهنده افغان هستند؟
حبیب حکیمی: طالبان به عنوان یک گروه شورشی در افغانستان البته از نفوذ زیادی در میان مردم افغانستان برخوردار می‌شوند. با وجود این میان اقوام دیگر افغانستان به غیر از قوم پشتون در افغانستان.

ولی انتخابات امروز نشان داد که توده گسترده مردم و توده وسیع مردم در این انتخابات شرکت کردند و به جریان افراط و جریان طالبانی و بنیادگرایی در افغانستان نه گفتند.

حتی در مناطقی که تصور می‌شد که در آنجا مشارکت مردم در انتخابات در سطح گسترده‌ای نباشد در‌ آنجاها هم مشارکت مردم در انتخابات بسیار گسترده بوده و این نشان می‌دهد که بخش وسیعی از جامعه افغانستان مخالف بنیادگرایی و مخالف دیدگاه‌های طالبان در رابطه با قدرت و سیاست در افغانستان هستند و مخالف ایدئولوژی طالبان هستند.

در عین زمان سیاست‌های طالبان در سالهای گذشته در افغانستان سیاست‌های خونبار بودند و مردم افغانستان رنج‌های زیادی از این گروه کشیده‌اند و مردم افغانستان می‌خواهند که از طریق مسالمت آمیز به این جریان نه بگویند و این شرکت در انتخابات نشان می‌دهد که دیگر طالبان آن نفوذ سنتی را که در افغانستان قبلا‌ً داشتند و در دهه ۹۰ داشتند دیگر آن نفوذ را ندارند. به هر حال مناطقی در افغانستان وجود دارد که بسترهای رشد طالبانی در آن مساعدتر از مناطق دیگر است.
در مجموع اکثریت قریب به اتفاق مردم افغانستان با طالبان نیستند و پشتیبان ایدئولوژی و حرکت‌ها و مواضع طالبان در افغانستان نیستند. ولی به دلایل داخلی و خارجی طالبان توانسته‌اند هنوز در افغانستان زمینه و بستر حضور داشته باشند. امیدوار هستم که با نهادینه شدن دموکراسی و ارزش‌های دموکراتیک در افغانستان و رفتن مردم به پای صندوق‌های رای و مشارکت گسترده‌شان مثل امروز در آینده در انتخابات های افغانستان زمینه‌های رشد طالبان و بسترهای ظهور طالبان را هرچه بیشتر محدود سازند.

آقای حکیمی، شماری از از آگاهان و تحلیل‌گران پیش از آغاز انتخابات بر این نظر بودند که هیچ یک از سه رقیب اصلی بیش از نیمی از آرا، ۵۰ درصد آرا را کسب نخواهد کرد و انتخابات به دور دوم کشیده خواهد شد. آیا پیش‌بینی‌ها در روز انتخابات هم همین طور بوده؟

تا هنوز چنین تصوری وجود دارد. بله. اکثریت تحلیل‌گران و کارشناسان داخلی و خارجی بر این باورند که بسیار دشوار خواهد بود که در دور اول یکی از نامزدهای مطرح در این انتخابات پیروز شود و به احتمال قوی انتخابات به دور دوم کشیده می‌شود. دو نفر از این سه کاندیدای مطرح یعنی آقای دکتر عبدالله، آقای زلمای رسول و آقای اشرف غنی احمد زی.

آقای علیپور، در انتخابات دوره دوم که حامد کرزی برای بار دوم به ریاست جمهوری افغانستان انتخاب شد شکایاتی درباره تخلف و حتی تقلب بر سر زبانها بود. این بار هم پیش از انتخابات ابراز نگرانی‌هایی شد. ولی طبق گزارشات ۲۰۰ هزار ناظر انتخاباتی افغان مراقب صندوق‌های رای هستند. مشاهدات شما درباره کیفیت سلامت انتخاباتی چگونه بوده؟
مشکل از این جا شروع می‌شود که مناطق گسترده افغانستان اصلا ً نیروهای نظامی یا نیروهای نظارتی نمی‌توانند حضور داشته باشند. خصوصا‌ً در مناطق جنوب کشور و مناطق دور از دسترس. و این که یکی از مطرح‌ترین نامزدهای این دوره انتخابات یعنی آقای دکتر عبدالله مهمترین سئوالی که در این دوره از انتخابات داده این است که تنها رقیب من تقلب است. و بیشترین صحبت‌هایی که چه در بازار و چه رسانه‌ها شنیده می‌شود حول محور تقلب است.

یعنی نه فقط هواداران آقای دکتر عبدالله که در این مورد بسیار حساس هستند. بقیه کاندیداها هم در این مورد صحبت می‌کنند. رسانه‌ها بسیار در این مورد صحبت می‌کنند. نگرانی از مناطقی است که دولت دسترسی کافی ندارد. ن

گرانی از این است که احتمال دارد تیم رییس جمهور کرزی به نفع کاندید خاصی وارد عمل شود. نگرانی‌ها و خبرهایی وجود دارد که میلیون‌ها برگه رای‌دهی بیشتر از جمعیت خود رای دهندگان افغانستان چاپ و منتشر شده و آماده توزیع است.

همزمان خیلی جاها خبر می‌شنویم که میزان برگ‌های آرا کم شده و به اندازه کافی نبوده در بخشی از مراکز رای‌دهی. این مجموعه باعث شده که ابهامات بسیار و نگرانی‌هایی وجود داشته باشد. آقای دکتر عبدالله کنفرانس خبری برگزار کردند و آنجا به صراحت گفتند که اگر در این دوره از انتخابات تقلب صورت بگیرد افغانستان با یک بحران جدی مواجه می‌شود.

همین احساس را در گفتگو با بقیه صاحب‌نظران و تحلیل‌گران افغانستان داشتم که اگر در این دور تقلبی سازمان‌دهی شده، تقلبی موثر صورت بگیرد شاید تا ماه‌ها دور دوم انتخابات را شاهد نباشیم در افغانستان.

آقای اقبال، چنین نگرانی‌هایی تا چه حد محلی از اعراب دارد؟
نگرانی که آقای علیپور ذکر کردند بدون شک وجود دارد. از نظر من شخصا‌ً وقتی چنین شعاری از طرف یکی از نامزدان مطرح از دهن آنها بیرون می‌شود خودش به معنای این است که در صورتی که آنها برنده انتخابات نباشند تقلب صورت گرفته و اگر شخص آنها برنده انتخابات باشند تقلب صورت نگرفته. و اصلی ترین نگرانی این است که آیا نتیجه انتخابات یک حکومت مشروع و قانونی و مردمسالار است که به میان می‌آید یا اینکه جنگ و بحران داخلی در افغانستان... و بیشتر نگرانی مردم افغانستان هم همین است.

آقای حکیمی، نظر شما در این باره چیست؟
من فکر می‌کنم که چنین نگرانی وجود دارد ولی با توجه به مدیریتی که توسط نهادهای مسئول در این انتخابات شده و نظارتی که بر این انتخابات وجود دارد و برخی از اتفاقات و کاستی‌هایی که در انتخابات های گذشته وجود داشته برطرف شده، فکر می‌کنم که میزان تقلب در این انتخابات کم است. اگر تقلب هم صورت بگیرد به اندازه‌ای نخواهد بود که روی نتایج انتخابات تاثیرگذار باشد. از طرف دیگر این نگرانی مردم افغانستان و احزاب سیاسی و جامعه بین‌المللی در مجموع باعث می‌شود که میزان تقلب در این انتخابات کم باشد و احزاب سیاسی و جهت‌های دخیل در این انتخابات به تقلب روی نیاورند. به خاطر این که بدون تردید هر نوع تقلبی در این انتخابات که روی نتیجه انتخابات تاثیرگذار باشد و نتایج انتخابات را به نفع یکی از نامزدها رقم بزند افغانستان را به طرف بحران جدیدی خواهد برد و این بحران برای افغانستان قابل تحمل نخواهد بود. نه از نظر داخلی قابل تحمل خواهد بود و نه از منظر بین‌المللی.

آقای علیپور، مشاهدات شما در این ۱۹ روزی که در افغانستان به سر بردید درباره میزان آزادی بیان و به ویژه آزادی انتقاد چه بوده پیشاپیش انتخابات افغانستان؟
در افغانستان حدود ۵۵ کانال خصوصی فعالیت دارند. و دولت تقریبا‌ً یک کانال تلویزیونی دارد. آزادی که من به عنوان یک خبرنگار ایرانی مشاهده کردم بسیار برای من عجیب بود. چون من قبل از اینکه وارد افغانستان شوم دنبال می‌کردم خبردار بودم که اینجا رسانه‌ها آزادانه فعالیت می‌کنند و در یک فضای آزاد سیاسی، آزادی بیان تنفس می‌کنند. ولی خب وقتی که حضورا‌ً اینجا آمدم و مشاهده کردم متوجه شدم که اینجا از یک آزادی سیاسی بسیار مناسب برخوردار هستند.

هرچند که نبود زیرساخت‌ها باعث شده که این آزادی سیاسی نتواند آنطور که باید و شاید خودش را نشان دهد. یا برخی از درگیری‌ها... بالاخره افغانستان یک کشور جنگ زده است. این آزادی سیاسی نتوانسته به آن اندازه که هست خودش را نشان دهد. ولی در مقایسه با مثلا‌ً کشور ایران یک آزادی سیاسی فوق‌العاده است. و آن اینکه تلویزیون‌ها حمایت کردند از روز اول کارزار انتخاباتی را شروع کردند. در تشویق و ترغیب مردم و شناساندن کاندیداها واقعا‌ً کار کردند.

خب ده ها برابر آن چیزی که ما در رسانه‌های ایران شاهد هستیم در مورد انتخابات صحبت کردند و نظرات مردم را منعکس کردند. همین امروز هم هنوز همه این تلویزیون‌ها خب اجازه تبلیغ برای هیچکدام از کاندیداها ندارند ولی دایم دارند تشویق می‌کنند مردم را که هر چه بیشتر پای صندوق‌های رای بروند.
من همین امروز صبح دو سه تا از حوزه‌های رای‌گیری رفتم. مشاهده کردم که آمار شرکت‌کننده‌ها بسیار بالا بود. صف‌های بسیار طولانی بود. علی‌رغم این که امروز در کابل بارندگی بود و خب وقتی بارندگی در کابل می‌شود مشکلات بسیاری پدید می‌آید. به خاطر نامناسب بودن برخی از خیابان‌ها و کوچه‌ها. ولی با وجود این شرکت‌کننده‌ها بسیار بالا بودند. آن چیزی که تعجب مرا واداشت حضور گسترده زنان بود. یعنی زنان واقعا‌ً‌ حضور گسترده داشتند. بسیار زیاد بودند. بسیار به وضوح می‌شد دید که صف‌های زنان شلوغ‌ تر و پرازدحام تر از صف‌های مردان بود. اینها یکی از بارقه‌های پررنگ از امید هستند که اینجا می‌شود دید. هم آزادی سیاسی، هم مشارکت.

آقای اقبال،‌ ویژگی‌ انتخابات شوراها در این دوره چیست؟
یکی از عواملی که بیشتر مردم تشویق می‌شوند که بروند پای صندوق‌های رای و کارت رای‌گیری بگیرند همین نامزدان شورای ولایتی هستند که آنها بیشتر در کارشان متمرکز است در محلات خاص و در محدوده ولایت. و آنها بیشتر در تماس هستند با مردم از نزدیک‌تر در تماس هستند. و بدون شک حضور آنها هم تاثیرگذاری زیاد دارد برای تشویق مردم و به خاطر اشتراک در انتخابات.

اما بیشتر حکومت و سیاستمداران به این مسئله ارزش ندادند چون دوره‌های استان‌ها در افغانستان در قانون اخیرا‌ً که پاس شد توسط پارلمان تصویب شد و رییس جمهور آن را توشیح کرد،‌ صلاحیت قانونی آنها بسیار کم شده و در واقع حضور سمبولیک در حکومت محلی ولایت‌ها می‌داشته باشند. اما بازهم سهم آنها برای تشویق مردم و جدی ساختن رقابت بسیار مهم و ارزنده بوده تا حالا.

آقای حکیمی، در این دوره آیا بر شمار نامزدهای زن به ویژه در انتخابات ولایتی افزوده شده یا نه؟
البته حضور زنان در انتخابات های گذشته هم حضور خوبی بود. ولی در این انتخابات پر رنگ تر است. ما چند تا معاون ریاست جمهوری داریم در افغانستان از طبقه زنان و در شوراهای ولایتی هم می‌بینیم حضورشان به عنوان نامزدان شوراهای ولایتی حضور خوبی است. ولی در نهایت در مقایسه با سالهای سخت در افغانستان و قبل از نظام طالبان و در اثنای نظام طالبان حضور زنان در افغانستان... البته در نظام طالبان زنان هیچ نوع حضوری در عرصه اجتماع و سیاست و اقتصاد و امثال اینها نداشتند.

اگر قرار باشد وضعیت زنان افغانستان را با ۱۵ سال قبل ۲۰ سال قبل مقایسه کنیم بدون شک در این زمینه دستاوردهای خوبی وجود داشته. ولی به تلاش‌های زیادی نیازمند است.

آقای اقبال،‌ نگاه به سیاست خارجی چگونه است در این انتخابات؟ تا چه حد مهم است در ارتباط با جهان و به خصوص کشورهای همسایه؟
این طور مردم فکر می‌کنند که حضور کشورهای غربی و به ویژه آمریکا در افغانستان تاثیرگذار است و باید آنها یکی از نامزدانی را انتخاب کنند که روابط بهتری با کشورهای غربی داشته باشد چون در افغانستان زیربنای اقتصادی تا حال ساخته نشده و اقتصاد افغانستان اقتصاد با یک درصدی نزدیک به سقف وابسته با ایالات متحده آمریکا و دیگر کشورهای کمک کننده است...

بیشتر مردم یکی از باورهایشان برای انتخاب یک نامزد این است که باید از یک نامزدی حمایت یا دست کم نامزدی که رابطه خوبی با کشورهای غربی داشته باشد... و با وجودی که شما می‌دانید استاد شرف یکی از چهره‌هایی است که در سالهای جهاد و مقاومت بر علیه طالبان در افغانستان مبارزه کردند اما به دلیل این که بیشتر گفته می‌شود آنها یک شخصیت رادیکال هستند به آن دلیل حمایت کشورهای غربی را ندارند و یکی از دلایلی که آنها نمی‌توانند بیشترین رای مردم افغانستان را بگیرند همین مورد است که ظاهرا‌ً‌ رابطه خوبی با کشورهای غربی ندارند.

اما بعضی از نامزدهای دیگری که از جمله آقای دکتر عبدالله عبدالله که گفته می‌شود رای خوب مردمی دارد و اما نمی‌تواند رییس جمهور افغانستان شود این است که حمایت یکی از کشورهای همسایه را دارند و در کمپین‌های انتخاباتی شان سهم کمک اقتصادی آن کشورها بیشتر است و این نزد مردم یک مسئله خیلی مهم است و در قسمت انتخاب نامزدان در نظر گرفته می‌شود.

آقای حکیمی،‌ شما هم می‌شود به همین سئوال جواب بدهید؟
بله. دست کم قشر آگاه و تحصیل‌کرده افغانستان و روشنفکر افغانستان توقع دارند که حکومت آینده بتواند یک توازنی در سیاست خارجی خود ایجاد کند. چون افغانستان منطقه‌ای بحران زا و منطقه‌ای پر تنش بین کشورهای خارجی و کشورهای منطقه بوده. یکی از عوامل تنش در افغانستان همین تضاد منافع کشورهای منطقه و تضاد منافع کشورهای غربی در افغانستان بوده.

آنچه که در آینده مهم است ایجاد یک سیاست متوازن خارجی توسط حکومت آینده افغانستان است. سیاستی که هم بتواند متحدین غربی افغانستان را با خود داشته باشد و هم باعث این رویکرد در سیاست خارجی باعث افزایش تنش در افغانستان نشود و باعث افزایش تنش میان کشورهای منطقه و کشورهای غربی در این کشور نشود که بدون شک به نفع افغانستان نخواهد بود.

آقای علیپور، مشاهدات شما چیست؟ هر کدام از سه نامزد درباره کشورهای همسایه و روابط با این کشورها چه نظری دارند؟
از اولین روزی که تبلیغات انتخاباتی شروع شد کاندیداها از یک طرف تاکید می‌کردند که ما باید قرارداد امنیتی را با ایالات متحده آمریکا به سرانجام برسانیم و منعقد کنیم و این به سود منافع افغانستان است. از یک طرف شاهد انتقادات کاندیداهای شاخص حتی خود آقای کرزی به عنوان رییس جمهور به پاکستان بودیم. همسایه جنوبی. که انتقادات بسیار صریح می‌کردند به خاطر حمایت از طالبان.

ولی اگر بخواهیم یک تصویر روشن‌تر و دقیق‌تر بدهیم این است که سه کشور تقریبا‌ً نفوذ گسترده ای دارند. یکی ایالات متحده آمریکا است، یکی پاکستان و دیگری ایران است. به هم نظر کردن این کشورها اندکی دشوار است با توجه به اختلافاتی که در افغانستان دارند. اما نسبت به پاکستان اعتراض‌های بسیاری صورت می‌گیرد.

نسبت به ایران همه کاندیداها تقریبا‌ً خواستار روابط خوب با ایران هستند. ایران تمایل دارد یک دولت مرکزی قدرتمند در کابل باشد و یک متحد خوب برای ایران باشد. پاکستان اما علاقه دارد که کشور یک رییس جمهور، یک حکومت تقریبا‌ً وابسته به پاکستان در افغانستان وجود داشته باشد. نه یک همسایه قدرتمند.

از همین رو است که گفته می‌شود در دور قبلی انتخابات ایران هم از آقای کرزی حمایت می‌کرد و هم از آقای عبدالله. در این دور از انتخابات هم تحیلی‌گران و روزنامه نگاران افغانستانی می‌گویند ایران از هیچ کاندیدای خاص حمایت نکرده ولی از کاندیداهایی که بخت اصلی ریاست جمهوری را دارند از همه آنها حمایت کرده و ظاهرا‌ً برای ایران مهم این است فردی که وارد ارگ ریاست جمهوری افغانستان می‌شود یک دوست برای ایران باشد که بتوانند روابط خوبی با ایران برقرار کنند.

نصرت الله اقبال: با معذرت من یک نکته را می‌خواستم عرض کنم در قسمت‌ صحبت‌های آقای علیپور، اگر وقت داشته باشم.

آقای اقبال؟

بله. من یک نکته را می‌خواستم اضافه کنم با نظر آقای علیپور موافق نیستم. اگر وقت داشته باشیم.

بفرمایید.
آنگونه که آقای علیپور گفتند که ایران طرفدار یک حکومت متمرکز در افغانستان هست و می‌خواهد یک نظام قوی مرکزی در کابل وجود داشته باشد. من با این نظر خیلی موافق نیستم. سیاست‌های پاکستان و ایران در کل تقریبا‌ً در مخالفت با همان ساختار مرکزی حکومت افغانستان است. در حال حاضر بسیاری از استانداران متهم هستند که توسط حکومت ایران حمایت می‌شوند از نظر مالی و آنها بیشتر فرمانبردار نظام مرکزی افغانستان نیستند.

من فکر می‌کنم که در سالهای اخیر در هر دوره انتخابات افغانستان، ایران مداخلات بسیار گسترده داشته و از نامزدان مشخصی حمایت کرده و آنها را حمایت مالی کرده. که این موجب می‌شود در وضعیتی که افغانستان در آن قرار دارد و ما به کمک بیشتر کشورهای غربی و ایالات متحده آمریکا نیاز داریم، این برای ما خطرناک است.

آقای حکیمی شما هم نظری دارید؟
من فکر می‌کنم که ایران در کل آرزو دارد که در افغانستان منافعش را از طریق یک حکومت مرکزی دنبال کند و درعین زمان طرفدار بسیار قدرتمند شدن یک حکومت مرکزی هم در افغانستان نیست. ولی در نهایت با این نگاه آقای اقبال زیاد موافق نیستم که همواره ایران مثل پاکستان در صدد بی ثبات کردن حکومت مرکزی در افغانستان است. پاکستان برخلاف ایران همواره کوشش کرده که در افغانستان یک حکومت بی‌ثبات و یک حکومت ضعیف و یک حکومت آسیب پذیر وجود داشته باشد. چون این آسیب پذیری از منظر پاکستان حکومت افغانستان را هرچه بیشتر به پاکستان وابسته می‌سازد. افغانستان به دلیل این که در سیاست خارجی پاکستان عمق استراتژیک تلقی می‌شود بنابراین آمدن هر نوع حکومتی با ثبات و پایدار در افغانستان به نفع این استراتژی پاکستان نیست. بنابراین من بر این باور هستم که پاکستان همواره در جهت تضعیف حکومت‌های مرکزی در سی سال اخیر در افغانستان بوده و منافع پاکستان در افغانستان از منظر سیاست خارجی پاکستان در یک حکومت ضعیف و ناتوان در افغانستان تامین می‌شود. نه در وجود یک حکومت قوی مرکزی. برعکس ایران تا اندازه‌ای منافع خودش را می‌خواهد که در یک حکومت مرکزی با ثبات در افغانستان دنبال کند و در عین زمان هم از بسیار قوی شدن یک حکومت مرکزی در افغانستان جلوگیری کند تا در تضاد با منافع ایران در منطقه و افغانستان قرار نگیرد.

اجازه می‌دهید که بحث را تمام کنیم؟

نصرت الله اقبال: اگر وقت تمام شده مشکل نیست. در غیر این صورت می‌خواستم یک نکته را عرض کنم که کشور ایران در افغانستان بیشتر سیاست مذهبی داشته و این نگاه باعث شده که در بسیاری از موارد از نهادهای محلی حمایت کند تا حکومت مرکزی.