لوکاس: «چالش اصلی اعمال تحریم تازه یا رفع نکردن محدود تحریم‌هاست»

سه شنبه دومین روزی بود که کارشناسان فنی از سوی ایران و شش قدرت جهانی به سرپرستی معاون کاترین اشتون، در وین بر سر میز مذاکره نشستند. هدف از این گفتگوها، یافتن ساز و کار اجرایی کردن توافق ژنو است که بیش از دو هفته پیش، وزرای خارجه شش کشور با ایران به همراه کاترین اشتون بر سر آن توافق کردند.

درباره گفتگوهای وین جزییاتی منتشر نشده و آنطور که خبرگزاری‌های ایران گزارش دادند، شاید این مذاکرات به روز سوم هم کشیده شود.

درباره دیدارها در وین و همچنین خطرهایی که توافق ایران و شش کشور را تهدید می کنند رادیوفردا با اسکات لوکاس، استاد مطالعات آمريکا در دانشگاه بيرمنگام بريتانيا، گفتگو کرده است.

گفتگو با اسکات لوکاس درباره توافق هسته ای،‌مذاکرات درجریان و تهدیدات

اهمیت این دیدارها و مذاکرات این است که توافق ژنو به مرحله عملیاتی شدن رسیده است. دیدارهای روزهای دوشنبه و سه شنبه در وین، در سطح کارشناسان فنی انجام می شود. این بدین معناست که صحبت از تعلیق غنی سازی بیست درصدی از یک سو و رفع برخی تحریم ها از سوی دیگر است. این دیدار چند روز پس از بازدید بازرسان آژانس از کارخانه آب سنگین اراک انجام می شود. می دانیم که اراک یکی از نگرانی های جامعه بین المللی است. همچنین روز چهارشنبه ایران و آژانس در وین دیدار می کنند تا برنامه سایر بازرسی ها بر مبنای توافق ۶ ماده ای بین ایران و آژانس را بررسی کنند. به نظر می آید که ما وارد یک سری توافق نظام مند بین تهران و آژانس شده‌ایم که در تئوری می‌تواند به اجرای پروتکل الحاقی بیانجامد. در نتیجه در مجموع شاهد پیشرفت هستیم.

شما در حالی از پیشرفت صحبت می کنید که در ایران و خصوصا آمریکا، در این روزها، هشدارهایی می شنویم از سوی صاحبنظران، مبنی براینکه توافق ژنو فرصتی را به دست داده که نباید از دست برود. وزیر امور خارجه ایران گفته است تصویب تحریم ها تازه برابر با مرگ توافق ژنو است، و گزارش‌ها حاکی از تلاش دو سناتور آمریکایی برای تصویب تحریم‌های تازه است. نظر شما درباره چنین هشدارهایی چیست؟

آمریکا و ایران هر دو باید وضعیت داخلی خود را در نظر داشته باشند. اگرچه به نظر من خطر جدی تری که توافق ژنو را تهدید می کند، از سوی آمریکاست و نه ایران. چرا که دولت روحانی برای ورود به این مذاکره به اندازه کافی پیشتبان داشت؛ از جمله رهبر جمهوری اسلامی ایران. و تا زمانی که آنها از پیشرفت در گفتگو سخن بگویند، این پشتیبانی به قوت خود باقی می‌ماند.

آنها از توافق ژنو گفتند که در عمل، غنی سازی توسط ایران مورد موافقت قرار گرفته است،‌حتی اکر کلمه حق در سند نیامده باشد. در همین حال درباره تحریم‌ها هم توافقی کرده اند، در نتیجه این‌ها را به عنوان پیشرفت بیان می کنند. البته در داخل ایران گروه‌هایی مثل روزنامه کیهان هیچ‌گونه توافقی با غرب به هر شکل را نخواهند پذیرفت.

خطر اینجاست که در این میان، کنگره آمریکا به جای رفع برخی تحریم‌ها بر میزان آن بیافزاید. به نظرم تا اینجای کار دولت اوباما بسیار محکم در مقابل این موضوع ایستادگی کرده و گفتند که خواستار تحریم های تازه نیستند و گفته اند که این تحریم ها به توافق ضرر خواهد رساند.

آمریکا می‌خواهد که توافق اجرایی شود و پس از شش ماه اگر ایران به تعهداتش عمل کرده بود، برای دستیابی به توافق جامع و نهایی تلاش کند. البته که این در آمریکا با مخالفت روبه‌رو می‌شود. اوباما هفته پیش در یک سخنرانی گفت که همه گزینه ها بر روی میز است، البته باید دقت کنیم که این حرف‌ها به صورت هدفدار و برای یک گروه خاص گفته شده و به نظرم دولت ‌آمریکا به شدت در تلاش برای به نتیجه رسیدن گفتگو و توافق است.

بله اما ظریف در مصاحبه‌ای با نشریه تایم گفته است که او کار سختی را برای راضی کردن افکار داخل ایران، در قبال چنین صحبت‌هایی دارد.

بله برای دولت روحانی این می‌تواند پتانسیل تبدیل به یک مشکل و مانع شدن را دارد. اما ظریف چیزی به جز آنکه کاترین اشتون مذاکره کننده ارشد ۵+۱ با ایران پیشتر از این گفته‌ بود، نمی‌گوید. اشتون پیش از توافق ژنو گفته بود که نمی‌خواهند هیچ تحریم بیشتری فعلاً از سوی کنگره ببینند. وندی شرمن، مذاکره‌کننده آمریکایی هم همین را می‌گوید. در نتیجه ظریف کاری علیه آمریکا نمی‌کند. تنها هشدار می‌دهد که اگر دولت آمریکا نتواند تندروهای آن کشور را آرام کند، او نیز در ایران با مشکل مواجه خواهد شد.

یعنی شما با اشتون،‌شرمن و ظریف هم نظر هستید، که تهدید جدی این روند مذاکره و توافق، تصویب تحریم‌های تازه علیه ایران است؟

بله. چرا که ایران در این توافق اولیه تعهداتی داده که می‌توان گفت از چندی پیش از دستیابی به توافق در حال انجام آن بوده است. به هر حال ما می‌شنیدیم که ایران مثلاً غنی سازی ۲۰ درصدی را به حال تعلیق در آورده بود یا محدود کرده بود، و اینکه به نظر می‌آمد آماده رساندن سطح غنی‌سازی به پنج درصد در صورت دستیابی به یک توافق بودند.

من دولت روحانی را آن طور نمی‌بینم که قدم اول در راه نقض توافق را بردارد و شروع به غنی‌سازی ۲۰ درصدی کند. به نظرم آنها دلیلی برای اینکار ندارند. در نتیجه چالش اصلی زمانی خواهد بود که تحریمی از سوی آمریکا تصویب شود، یا اینکه حتی آمریکا اجرای رفع محدود تحریم‌ها علیه ایران را به تعویق بیاندازد.