ولی‌ا‌لله سیف، رییس کل بانک مرکزی ایران که در واشنگتن به سر می‌برد، روز جمعه ۲۷ فروردین در یک سخنرانی گفت ایران از زمان به اجرا در آمدن توافق اتمی هنوز نتوانسته از دارایی‌های آزاد شده خود استفاده کند.
آقای سیف یک روز پیشتر دیداری کم‌سابقه با وزیر خزانه‌داری آمریکا داشت. این دیدار در زمانی انجام شد که در روزهای گذشته، اظهارات مختلفی پیرامون اقدامات دولت آمریکا برای تسهیل برخی تحریم‌ها برای شرکت‌های غیرآمریکایی که تمایل به معامله با ایران دارند مطرح شده بود. برخی از قانونگذاران آمریکایی از جمله پل رایان، رییس مجلس نمایندگان، نیز مخالفت خود را با این اقدامات احتمالی ابراز کرده‌اند.
برای بررسی ابعاد چالش‌های ایران در بازگشت به جامعه بین‌المللی، با سام برهانی، گفت‌وگو کرده‌ام.
سام برهانی
سام برهانی، وکیل حوزه تحریم و تحلیل روابط ایران و آمریکاست. آقای برهانی در لس‌آنجلس زندگی می‌کند.
حوزه کاری شما، وکالت در حوزه اقتصادی و مشخصا تحریم است. از زمان به اجرا در آمدن توافق اتمی، آیا با نمونه‌هایی از مشکلات رفع تحریم‌ها علیه ایران و نگرانی‌ها برای سرمایه‌گذاری یا انعقاد قرارداد با ایران مواجه شده‌اید؟
در میان موکلان ما یک نوع سردرگمی و نگرانی در زمینه تحریم‌های آمریکا که همچنان پابرجا باقی مانده است وجود دارد. خصوصا در میان شرکت‌های اروپایی سوالات زیادی در این زمینه و تاثیر این تحریم‌ها بر آنها وجود دارد. با رفع تحریم‌های ثانویه آمریکا، یک نوع خوش‌بینی در میان شرکت‌های اروپایی به وجود آمد مبنی بر اینکه دروازه‌های ایران گشوده شده است. هم اکنون درک عمومی از وضعیت این است که این روند بسیار کندتر از آن چیزی است که اول تصور می‌شد، و این به دلیل تحریم‌های اولیه آمریکاست که توافق اتمی به رفع آنها منجر نشده است. در نتیجه مشتریان ما به نوعی در مبادلات‌شان با ایران درنگ می‌کنند.
رییس کل بانک مرکزی ایران روز جمعه در شورای روابط خارجی از مشکلاتی جدی در زمینه استفاده ایران از دارایی‌های بلوکه شده خود سخن به میان آورد و در عین حال گفت که مقام‌های آمریکایی باید با نهادهای بین‌المللی صحبت کنند و به آنها تضمین دهند که در مبادله با ایران، دچار مشکل نمی‌شوند. به نظر شما مشکل کنونی، مشکلی حقوقی است یا اینکه می‌توان با مذاکره و تضمین دادن آنها را حل کرد؟
مشکل به نوعی ترکیبی از این دو موضوع است. برای آمریکا مهم است که ایران منافعی را که باید در ازای برجام کسب کند، به دست آورد. اما حقیقت این است که آمریکا آن مبادلات دلاری که برای ایران در این زمینه حیاتی است، ممنوع کرده. نشانه‌هایی از این دوگانگی را حتی پیش از آنکه توافق به دست آید شاهد بودیم و به نظر می‌آید این موضوعات در برجام حل نشد. حال با انجام برخی مبادلات مالی یا تلاش برای انجام آن، ما شاهد بروز این مشکلات هستیم. مسئله اینجاست که نظام مالی بین‌المللی بر مبنای مبادلات دلاری است و قانون آمریکا در تحریم‌های اولیه استفاده از دلار برای ایران را ممنوع کرده بود که همچنان پابرجاست.
آیا از نظر حقوقی راهی برای حل این مشکل وجود دارد یا طرفین باید از اول درباره آنچه در برجام توافق کردند مذاکره کنند؟
به نظر من روزنه‌ای برای یافتن راه حل یا مصالحه در این زمینه بین ایران و آمریکا وجود دارد. نشانه‌هایی هم برای این مصالحه می‌بینیم که از آن جمله دیدار رییس بانک مرکزی ایران با وزیر خزانه‌داری آمریکاست که نتیجه آن البته تا این لحظه مشخص نیست و طرفین درباره آن اظهارنظری نکرده‌اند.
آقای لو پیشتر گفته بود که آمریکا اجازه دسترسی ایران به نظام مالی آمریکا را نخواهد داد و آقای سیف هم امروز بار دیگر گفته که آمریکا باید اجازه دسترسی محدود به نظام مالی‌اش را بدهد. در نتیجه به نظر می‌آید دو طرف تمایل دارند که راه‌حلی بیابند. به نظرم چند ماهی فرصت باقی است، تا قبل از اینکه این موضوع به شدت سیاسی شود، یا موضوعی داغ در رقابت‌های انتخاباتی آمریکا شود یا محافظه‌کاران در ایران مدعی شوند که ایران بهره‌ای از برجام نگرفته است.
آیا این قضیه، توافق اتمی را تهدید خواهد کرد؟
ایران در گذشته هم توانسته این محدودیت‌ها در زمینه مبادلات دلاری را به نوعی دور بزند و امروز هم می‌تواند این کار را انجام دهد اما برایش هزینه خواهد داشت.
ایران با توجه به رفع تحریم‌های ثانویه نمی‌خواهد این هزینه‌ها را بار دیگر بپردازد. به نظر من اگر ایران مجبور شود، برای حفظ توافق، هزینه را خواهد پرداخت اما مشخص است که حل نشدن مشکل مبادلات دلاری، به برجام و همچنین روند اعتمادسازی بین ایران و آمریکا ضربه خواهد زد و مسلما برجام را در مسیر درستی که باید برود، قرار نخواهد داد.