با توجه به تحولاتی که پس از آغاز ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ در روابط تهران – واشینگتن به وقوع پیوسته است، رادیو فردا قصد دارد در رشته گفت‌وگوهایی با تحلیلگران و کارشناسان سیاسی از جناح‌ها و طرز فکر‌های متفاوت در آمریکا در این‌باره مصاحبه کند.
در مصاحبه پیش‌رو رادیوفردا با رابرت آینهورن تحلیل‌گر ارشد حوزه خلع‌سلاح در موسسه بروکینگز گفتگو کرده است. آقای آینهورن پیشتر در وزارت خارجه آمریکا از جمله مشاور ویژه هیلاری کلینتون در امور خلع‌سلاح بوده و نقشی اساسی در شکل‌گیری سیاست‌های آمریکا در آن زمان در قبال برنامه هسته‌ای ایران، تحریم‌ها و مذاکرات، ایفا کرده بود.
شما تجربه کار در دولت‌های مختلف آمریکا را دارید. به نظرتان با توجه به آنچه در هفته های اول کار دولت دونالد ترامپ دیدیم، کدام نهاد مسوول یا هدایت کننده، سیاستگزاری در زمینه ایران است؟ کاخ سفید؟ وزارت خارجه؟ شورای امنیت ملی؟
در واشنگتن بیشتر سیاست‌ها محصول گفتگوی نهادهای مختلف است. در این مقطع دولت ترامپ هنوز به طور کامل شکل نگرفته تا این دیدارهای میان نهادها برگزار شود. این هم به این دلیل است که هنوز بسیاری از مقام‌های ارشد انتخاب نشدند یا تایید نشدند. در نتیجه امیدواری این است که در یکی دو ماه آینده، روند نظام یافته تری آغاز شود.
اما در حال حاضر به نظر می‌آید کاخ سفید هدایت بسیاری از سیاست ها را برعهده دارد ولی در طول زمان بیشتر شاهد خواهیم بود که وزارت خارجه و وزارت دفاع نقش مهمی را در سیاستگزاری در زمینه ایران بازی کنند. جیمز متیس وزیر دفاع درباره ایران سخن گفته است و من مطمئنم از جنبه نظامی، او نقش بسیار مهمی ایفا خواهد کرد و وزیر خارجه تیلرسون جنبه دیپلماتیک موضوع ایران را هدایت خواهد کرد. اما تا کنون ابتکار عمل در دست کاخ سفید بوده است.
آقای اینهورن به نظرتان، با توجه به اینکه اجرای توافق اتمی در جریان است و بحران های متعددی در خاورمیانه در عراق، سوریه و یمن وجود دارد، آیا کاخ سفید برای مشخص کردن استراتژی در قبال ایران، احساس اضطرار می کند؟
من فکر نمی‌کنم در این مقطع دولت ترامپ فکر کند که ایران مهمترین موضوع اضطراری برای رسیدگی باشد خصوصا با توجه به آزمایش‌های موشکی اخیر کره‌شمالی، این کشور در فهرست اولویت‌های دولت ترامپ، جایگاه مهمی پیدا کرده است. و البته باید وضعیت مبارزه با گروه موسوم به خلافت اسلامی و بازپس گیری شهرهای موصل و رقه را هم در نظر گرفت. این موضوعات هم با اهمیت شده اند. و در کنار اینها موضوع رابطه با روسیه هم هست.
Your browser doesn’t support HTML5
چشم انداز روابط ایران و آمریکا در گفتگو با رابرت آینهورن
در نتیجه در این مقطع ایران اضطراری‌ترین مساله نیست و به نظرم این خوب است چون اجازه می‌دهد که دولت وقت صرف کند ، به دقت به مرور سیاست‌ها بپردازد و استراتژی خود را مشخص کند. و راستش تا اینجای کار به نظرم دولت ترامپ تا حدی در قبال ایران سکوت کرده خصوصا وقتی درباره آینده برنامه جامع اقدام مشترک صحبت می‌کنیم. بررسی موضوع ایران به دقت انجام می‌شود به جای آنکه عجولانه یک سیاستی اتخاذ شود.
البته در همین چند هفته ما اعلام هشدار به ایران از سوی مشاور پیشین امنیت ملی مایکل فلین رو شاهد بودیم.
بله اما فکر می کنم آنچه رخ داد، به اقدامات ایران ربط داشت. ایران روز ۲۹ ژانویه موشک را آزمایش کرد، و بلافاصله ژنرال فلین از هشدار به ایران سخن گفت و چند روز بعد هم دولت ترامپ تحریم‌هایی را علیه ۲۵ شرکت اعلام کرد. اینها تحریم‌هایی بودند که توسط دولت اوباما تهیه شده بود و داخل قفسه گذاشته شده بود ، دولت ترامپ احساس کرد که باید به آزمایش موشکی واکنش نشان دهد و این کار را کرد. به نظرم اگر آزمایش موشک میانبرد انجام نشده بود، من شک دارم که ما شاهد اعمال تحریم می‌بودیم. درنتیجه به نظرم دولت ترامپ به اندازه مناسبی صبر نشان داده است.
شما به بررسی توافق اتمی اشاره کردید. در روزهای گذشته یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی دراینباره سخن گفت و اشاره کرد که آمریکا مسایل متعددی از جمله این توافق را باید بررسی کند و این کاری زمانبر خواهد بود. با توجه به اینکه وعده های دوران تبلیغات انتخابات مبنی بر پاره کردن توافق در روز اول انجام نشده سوالم از شما این است که پیش‌بینی شما از نتیجه چنین بررسی‌ای چیست؟
شما درست می‌گویید. دولت ترامپ با اساس ِ برهم زدن یکجانبه توافق موافق نیست. دولت می‌تواند با تمدید نکردن معافیت‌های تحریمی که رییس‌جمهور باید آن را در ماه مه امضا کند، توافق را به سادگی اجرا نکند اما به نظرم با این گزینه مخالفت شده است. همچنین به نظر نمی‌آید گزینه مذاکره مجدد آنچنان شدنی باشد و دولت فهمیده که حتی متحدان نزدیک اروپایی هم از مذاکره مجدد حمایت نمی‌کنند. اروپایی‌ها و بالطبع روسیه و چین معتقدند که توافق کار می‌کند و تمایلی به تغییر آن در این مقطع ندارند و البته ایرانی‌ها هم گفته‌اند که آن‌ها با ایده مذاکره مجدد مخالفند. در نتیجه این گزینه هم روی میز نیست. به نظرم گزینه‌ای که دولت را به خود جلب می‌کند، این است که توافق اتمی را نگه دارند، به دقت آن را اجرا کند و سعی کند با اقدامات تحریک‌آمیز ایران که در توافق درباره آن ها صحبت نشده ، مقابله کند. که این شامل حمایت‌های ایران از نایب‌هایش (پراکسی‌هایش) در منطقه، اقداماتش در زمینه موشک های بالیستیک، زندانی کردن شهروندان با تابعیت دوگانه و مزاحمت‌هایش برای ناوهای آمریکایی می‌شود. اینها همه اقداماتیست که آمریکا و سایر کشورها به عنوان اقداماتی می بینند که باید به آن اعتراض کنند، و این مسایل در توافق اتمی نیامده است و به نظرم دولت ترامپ تصمیم می گیرد که اگرچه توافق را نگه می‌دارد، اما با این اقدامات مقابله خواهد کرد.
فکر می‌کنید کنگره آمریکا، که هم‌اکنون بنا بر برخی گزارش‌ها در حال تهیه پیش‌نویس قانون‌های مختلفی برای اعمال تحریم‌های تازه علیه ایران است، با چنین استراتژی‌ای از سوی دولت آمریکا همراهی خواهد کرد؟
برجام مانع از این نمی‌شود که آمریکا تحریم‌های غیرهسته ای را حفظ نکند ، این توافق همچنین جلوی دولت ٱمریکا را برای اعمال تحریم‌های تازه که در ارتباط با برنامه هسته‌ای هم نیستند، نمی گیرد؛ تحریم هایی که ممکن است برای آزمایش‌های تازه موشکی ، حمایت از گروههای تروریستی یا نقض حقوق بشر اعمال کند. درنتیجه اعمال چنین تحریم‌هایی مجاز است. و من پیش بینی می کنم که دولت ترامپ وقتی نیاز باشد، چنین تحریم هایی را اعمال کند. و همانطور که گفتید قانونگذاران کنگره در حال تهیه پیشنهادهای تحریمی هستند. به نظرم نیاز است که دولت ترامپ، سعی کند با دقت، یک نوع از توازن را برقرار کند. از یک سو این دولت خواهد خواست تحریم های تازه برای رفتارهای غیرهسته ای اعمال کند اما از سوی دیگر نمی خواهد اینگونه جلوه کند که هدف این تحریم های جدید این است که تحریم های پیش از برجام را در بسته ای غیرهسته ای بازسازی می‌کند. و نمی‌خواهد اینگونه تفسیر شود که دولت می خواهد رفع تحریم ها و منافع آن را به عقب برگرداند. دولت می داند که اگر برداشت ایران این باشد که آمریکا در صدد به عقب برگرداندن رفع تحریمهاست ، آنوقت تهران کمتر تمایل خواهد داشت که به اجرای تعهدات هسته ای اش ادامه دهد. در نتیجه نیاز است که این توازن بسیار به دقت برقرار شود که اینگونه نباشد که با اعمال تحریم در زمانی که لازم است، اینگونه تفسیر شود که آمریکا از تعهدات خود در زمینه رفع تحریم در برجام، پاپس کشیده است.