رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، روز دوشنبه سوم مهر، با انتقاد از برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان عراق اعلام کرد که ارتش ترکیه در مرز این کشور و عراق مستقر شده اند و آماده انجام «اقدامات ضروری» هستند.
همه‌پرسی استقلال کردستان عراق که از صبح روز دوشنبه آغاز شد، در حال برگزاری است. برای این همه‌پرسی، حدود ۱۲ هزار مرکز رای‌گیری از ساعت هشت صبح آغاز به کار کرده‌اند.
انتظار می‌رود بیش از پنج میلیون و سیصد هزار تن در این همه‌پرسی شرکت کنند. قرار است نتایج اولیه ۲۴ ساعت پس از رای‌گیری اعلام شود.
پیشتر ایران، ترکیه، سوریه و دولت مرکزی عراق با برگزاری این همه‌پرسی مخالفت کرده‌اند. همچنین آمریکا و دبیرکل سازمان ملل متحد هم مخالفت خود را با این اقدام دولت اقلیم کردستان عراق اعلام کرده‌اند.
اما مقام‌های اقلیم کردستان تاکید کرده‌اند به‌دلیل آن‌که خواسته‌های آنها نادیده گرفته شده، و از آن‌جایی که در نهایت مذاکره و یا هر راهکار دیگری باید به‌سوی «استقلال» رهنمون شود، این همه‌پرسی برگزار خواهد شد.
مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان گفته است «استقلال تنها راه تضمین آینده‌ای عاری از خشونت برای کردهای عراق است».
دولت اسرائیل نیز گفته است از تشکیل «دولت کـرد» در شمال عراق و «دستیابی کردها به دولت مستقل» حمایت می‌کند.
به گزارش خبرگزاری‌ها، رجب طیب اردوغان در سخنانی در روز دوشنبه همچنین گفت که گذرگاه مرزی خابور همچنان از دو طرف بسته است.
پیش از این، ارتش ترکیه از برگزاری رزمایشی با شرکت واحدهای تانک این کشور در نزدیکی مرزهای شمالی عراق و در مرز سیلوپی – خابور، مهمترین دروازه مرزی ترکیه با اقلیم کردستان عراق، خبر داده بود. قرار بود این رزمایش یک هفته قبل از همه‌پرسی استقلال کردستان عراق برگزار شود.
ترکیه به عنوان پرجمعیت‌ترین کشور دارای قوم کرد، نگران است که نتیجه این همه‌پرسی، انگیزه‌های جدایی‌طلبی در میان کردهای آن کشور را تقویت کند.
در همین حال، به گزارش خبرگزاری‌ها، رئیس جمهوری ترکیه روز دوشنبه تهدید کرد که این کشور اقدام به قطع صادرات نفت کردستان عراق به جهان خواهد کرد.
همچنین به گزارش خبرگزاری فرانسه، بینالی ییلدریم، نخست وزیر ترکیه، روز دوشنبه تهدید کرد که آنکارا تحریم هایی را علیه کردستان عراق وضع خواهد کرد.
وی بدون اشاره به این تحریم ها اضافه کرد که گروهی از وزیران ترکیه در حال بررسی جزییات این اقدام هستند.
نخست وزیر ترکیه همچنین از احتمال بسته شدن مرز هوایی این کشور بر روی اقلیم کردستان عراق خبر داد.
ایران نیز روز یکشنبه مرز هوایی خود بر روی این منطقه را بست و دلیل آن را درخواست دولت مرکزی عراق اعلام کرد.
در این میان، وزارت خارجه ترکیه روز دوشنبه با صدور یک هشدار، از شهروندان این کشور در استان‌های دهوک، اربیل و سلیمانیه در اقلیم کردستان عراق خواست در صورت امکان هرچه زودتر آنجا را ترک کنند.
در همین حال، به گزارش خبرگزاری رویترز، ولید مشعل، وزیر خارجه سوریه، روز دوشنبه مخالفت دمشق با برگزاری همه پرسی استقلال کردستان عراق را اعلام کرد.
وی با تاکید بر لزوم حفظ تمامیت ارضی عراق گفت که سوریه با هر اقدامی که منجر به تجزیه آن کشور شود، مخالف است.
تاکید ایران بر لزوم حفظ تمامیت ارضی عراق
سخنگوی وزارت امورخارجه ایران روز دوشنبه در واکنش به همه پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق بر لزوم حفظ تمامیت ارضی عراق تاکید کرد.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، بهرام قاسمی در نشستی مطبوعاتی گفت:« ما بر تمامیت ارضی، حاکمیت ملی و روند تحولات دموکراتیک در عراق مصر هستیم و آن را پیگیری می‌کنیم».
وی ضمن تکذیب خبر احضار سرکنسول ایران در اربیل عراق گفت:« این خبر توسط برخی رسانه‌های غربی منتشر شد که خبری نادرست و غلط بود. چنین اتفاقی نیفتاده و این یک فضاسازی در آستانه همه پرسی در اقلیم بود که اهداف مشخصی را دنبال می‌کرد».
به گفته سخنگوی وزارت امورخارجه ایران، «هر اقدامی مغایر با ثبات، امنیت و تمامیت ارضی دولت عراق اقدامی نابه‌جا و غلط است و می‌تواند منجر به برخی تحولات و اتفاقاتی باشد که همه مردم منطقه و به خصوص بیش از همه مردم کرد را تحت تاثیر قرار دهد».
در اظهار نظری دیگر، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره به «اقدامات غیرعلنی ایران» در قبال همه‌پرسی اقلیم کردستان، گفت که تصمیم مسعود بارزانی به نفع اقلیم کردستان و تمامیت ارضی عراق نیست.
علاءالدین بروجردی در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا ضمن اشاره به لزوم اتخاذ تصمیمات قاطع‌تر از سوی دولت عراق، گفت که تصمیم‌گیری درباره روابط تهران و اقلیم کردستان عراق پس از انجام همه‌پرسی برعهده شورای‌عالی امنیت ملی ایران است.
وی با تاکید بر این که ایران برگزاری همه‌پرسی اقلیم کردستان را به رسمیت نمی‌شناسد افزود:« فرض بر این است که عراق به‌عنوان کشور همسایه ما تصمیماتی قاطع‌تر در ارتباط با تجزیه کشور خود اتخاذ کند».
پیشتر حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران، شامگاه یکشنبه دوم مهر، در تماسی تلفنی با حیدر العبادی، نخست وزیر عراق، گفت: «جمهوری اسلامی ایران کاملا از دولت مرکزی عراق حمایت می کند».
وی افزود:« همه باید بدانند که مشروعیت آنها در چارچوب قانون اساسی عراق است» و تخلف از قانون اساسی عراق به معنای انجام اقدامات غیرقانونی است.
به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا، حیدر العبادی نیز در این تماس تلفنی گفت: «حرکت بارزانی در اقلیم کردستان عراق، تحولات را به سمت یک رویارویی جدید در عراق سوق خواهد داد».
او با تشریح اقدامات گسترده دولت مرکزی عراق برای مقابله با همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق گفت: «دولت مرکزی بسیار فراتر از آنچه در قانون اساسی عراق عنوان شده است، اختیارات به اقلیم کردستان عراق داد و این حرکت آقای بارزانی اقدامی علیه تمامیت ارضی و قانون اساسی عراق است که به هیچ وجه پذیرفتنی نیست».
به گفته حیدرالعبادی، همه‌پرسی در اقلیم کردستان عراق خلاف قانون اساسی بوده و هر نتیجه آن نیز غیرقانونی است و دولت مرکزی هرگز آن را نخواهد پذیرفت و مذاکره ای هم در این ارتباط نخواهد کرد و مسوولان اقلیم باید درک کنند که به هیچ وجه نباید به فکر تجزیه عراق باشند.
دولت مرکزی عراق پیشتر تهدید کرده بود که برای حفظ یکپارچگی این کشور خواهد جنگید و حتی آماده است دسترسی اقلیم کردستان به درآمد نفتی را قطع کند.
جمهوری اسلامی ایران نیز روز یکشنبه و یک روز قبل از همه‌پرسی استقلال کردستان عراق دست به انجام رزمایشی در شمال غرب ایران زد.
در این ارتباط، برخی گزارش های غیر رسمی حاکی از گلوله باران برخی از روستاهاى مرزى اقليم كردستان عراق از سوی توپخانه ایران است.
در این میان، خبرگزاری‌های ایران تاکید کردند که ایران طی رزمایش‌هایی که توسط ارتش و سپاه در مناطق مرزی غرب و شمال غرب کشور صورت گرفت از جنگنده‌های نیروی هوایی ارتش نیز استفاده کرده است.