فرونشست زمین به مثابه «زلزله خاموش» در ایران

سخنگوی سابق سازمان زمین‌شناسی کشور معضل «فرونشست زمین» در ایران را «زلزله خاموش» نامید و نسبت به بی‌توجهی مسئولان به این موضوع هشدار داد.

به گزارش خبرگزاری ایلنا، محمد جواد بلورچی با بیان اینکه پدیده فرونشست زمین در تهران پدیده‌ای است که به صورت وضعی و آرام در وسعت بسیار زیاد در حال رخ دادن است، گفت: «فرونشست زمین در تهران در برخی نواحی با ترک‌هایی همراه است که این ترک‌ها می‌تواند به ساختمان‌ها آسیب‌رسان و خطرآفرین باشد.»

وی از کج شدن مقبره شاه‌عبدالعظیم در شهرری بر اثر فرونشستن زمین نمونه آورده و گفت: «نرخ فرونشست زمین در سال‌های اخیر چندین برابر شده‌است.»

این زمین‌شناس در تشریح این رخدادها گفت: «بیشینه فرونشست زمین ۱۷ سانتی‌متر در سال بود که از سال ۹۲ تا کنون به بیش از یک میلیمتر در روز رسید، یعنی دستکم سالانه ۳۶ سانتی‌متر زمین فرونشست می‌کند و وسعت آن در نقاط مختلف شهر گسترش یافته و به سمت مناطقی راه یافته که در گذشته میزان فرونشست کمتری داشت».

گزارش رادیویی شاهین بشیری درباره فرونشست زمین در ایران

خبرگزاری ایسنا نیز طی گزارشی که روز یکشنبه منتشر کرد این‌طور نوشت که بر پایه بررسی‌های پژوهشگران مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، سستی زمین‌ها و فروریزش، سه منطقه شهر تهران شامل مناطق ۱۲، ۱۷ و ۱۸ را تهدید می‌کند.

بنا بر این بررسی‌ها، این منطقه‌ها به‌عنوان مناطق پرخطر در زنجیره فرونشست‌های زمین در پایتخت به‌شمار می‌آیند.

طبق برآوردهای صورت گرفته، احتمال فرونشست‌های بعدی در صورت عدم چاره‌اندیشی مؤثر از سوی نهادهای متولی در شهر تهران بالا است.

از سال گذشته حداقل ۵ فروریزش عمده زمین در مناطق مختلف شهر تهران در خیابان‌های «شهران»، «پیامبر»، «میدان قیام»، «مولوی» و در سه راهی خیابان «خیام» به ثبت رسیده‌است و با توجه به رشته‌قنات‌هایی که از شمال تهران به سمت ری کشیده شده و عدم رویکرد مهندسی در ساختمان‌سازی می‌توان انتظار فروریزش‌های بیشتری را در پایتخت داشت.

به گفته علی بیت‌اللهی، مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، هیچ اقدام پیشگیرانه‌ای برای رفع این معضل اندیشیده نشده و قانونی برای مقابله با متخلفان حوزه ساختمان‌سازی که اقدام به هدایت غیراصولی آب در زیرزمین می‌کنند، وجود ندارد.

مسئله دیگر که در پی فرونشست زمین می‌تواند خطرناک باشد حساس‌تر شدن ساختمان‌ها حتی نسبت به زمین‌لرزه‌های کوچکتر است.

محمد جواد بلورچی، زمین‌شناس، در این زمینه می‌گوید: «اگر در گذشته با بروز زمین‌لرزه ۶ ریشتری در تهران یا شهرهای دیگر خطر را احساس می‌کردیم، اما در حال حاضر با وجود این نشست‌ها و آسیب‌هایی که به ساختمان‌ها وارد شده زمین‌لرزه‌های ۵ ریشتر هم می‌تواند خطرناک باشد، چرا که ساختمان‌ها استحکام خود را ندارند و متأسفانه کسی هم به این فرونشست‌ها که آن را زلزله خاموش می‌نامند، توجهی ندارد».

پدیده فرونشست زمین در تمام نقاط کشور از مناطق خشک بیابانی تا مناطق جلگه‌ای شمال کشور مانند گرگان در حال وقوع است و همه دشت‌های کشور از حاشیه خلیج فارس شهر میناب تا مناطقی مانند سیرجان، زرند، کرمان، یزد، اصفهان، تهران، گرمسار تا نواحی شمالی کشور با مشکل فرونشست زمین مواجه هستند.

گاه حتی وجود سازه‌های قدیمی هدایت آب‌های حاصل از سیلاب که در زمان خود برای یک شهر لازم بود اکنون تبدیل به یک نکته منفی و خطر برای فرونشست زمین شده‌است زیرا با هدایت آب‌ها به خارج از شهرها باعث جلوگیری از وارد شدن آب به سفره‌های زیرزمینی در شهرها می‌شود.

از طرف دیگر بارندگی‌های اخیر در کشور نه تنها کمکی به پرشدن سفره‌های طبیعی آب زیرزمینی نکرده‌است بلکه به گفته زمین‌شناسان، در آن نواحی که دشت‌ها فرونشست کرده‌اند، امکان تجمع آب‌زیرزمینی وجود ندارد و آبخوان دیگری در بالای منطقه فرونشست ایجاد می‌کنند و وزن این آبخوان باعث افزایش میزان فرونشست در زمین آن منطقه می‌شود.