چرا چشم دنیا به انتخابات آمریکاست؟

پنجاه‌ و هشتمین دوره انتخابات ریاست ‌جمهوری ایالات متحده آمریکا روز سه شنبه ‎۱۸ آبان ۱۳۹۵ برابر ۸ نوامبر ۲۰۱۶ میلادی برگزار می‌شود و منتخب این انتخابات به سرعت به یکی از شناخته شده‌ترین رهبران جهان تبدیل می‌شود.

چرا چشم دنیا به انتخابات آمریکاست؟ - ویژه برنامه‌ای از رضا جمالی

اهمیت رئیس‌جمهوری آمریکا نه به بخاطر جنبه‌های شخصی بلکه بخاطر فرماندهی‌اش بر قوی‌ترین ارتش جهان و رهبری‌اش بر بزرگترین اقتصاد جهان و تاثیرگذارترین کشور جهان در عرصه های مختلف بین المللی است.

از این روست که نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در چهار نقطه جهان به دقت دنبال می شود، چرا که تغییر سیاست های کلان این کشور، پیامدهای گسترده ای را در عرصه های مختلف جهانی به همراه خواهد داشت.

دموکراسی آمریکایی

رئیس جمهور شدن در آمریکا، مسیری سخت و طولانی دارد. بخشی از این سختی، دقیقا بخاطر مدل دموکراسی و نحوه انتخاب ریس جمهوری در این کشور است. انتقادها و تمجیدهایی به این مدل وارد شده است.

به اعتقاد عمار ملکی، پژوهشگر علوم سیاسی در دانشگاه تیلبرگ هلند، ساختار سیاسی و مدل دموکراسی در آمریکا از مهمترین دلایل جلب توجه جامعه جهانی به انتخابات این کشور است. او می‌گوید:

«اگر می بینیم به انتخابات آمریکا توجهی جهانی می‌شود، بخشی از آن به خاطر ساختار و مدل دموکراسی در آمریکاست که پنچ ویژگی دارد. ویژگی اول، نوع دموکراسی آمریکاست که از نوع رقابتی و اکثریت محوری است که در آن برنده همه چیز را می برد، یعنی متفاوت ازدموکراسی‌های دیگر که قدرت به نوعی در بین احزاب توزیع می شود.

شکل سیستم دو حزبی خاصی هم در آمریکا وجود دارد که این خودش به نوعی جلب توجه می کند. ویژگی دوم این است که نتیجه انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا خودش تعیین کننده است یعنی نیازی نیست که منتظر ماند و دید که بعداز انتخابات چه ائتلافی قرار است صورت بگیرد یا سیاست‌گذاری شود.»

این پژوهشگر علوم سیاسی ویژگی سوم انتخابات آمریکا را طولانی بودن آن معرفی می کند که به گفته او بسیاری از رسانه های جهان را با خود همراه می سازد.

عمار ملکی درباره ویژگی چهارم انتخابات آمریکا می گوید:

«در آمریکا انتخابات ریاست جمهوری کاملا کاندیدا محور است، نه حزب محور. یعنی کاندیدا از طریق رای مستقیم مردم و اعضای حزب تعیین می شود، اما گاهی می بینیم که نیروهای مرکزی در احزاب نقشی در انتخاب کاندیداها ندارند و نمونه اش این دوره از انتخابات ریاست جمهوری آمریکاست که این موضوع در آن بسیار ملموس است.

در نهایت (ویژگی پنجم) نوع کمپین انتخاباتی در آمریکا نوع خاصی است و خیلی پر سر و صداست و پر خرج ترین کمپین انتخاباتی در جهان است. این ویژگی‌ها باعث می شود که ساختار دموکراسی آمریکا و نوع نظام انتخاباتی این کشور در مرکز افکار عمومی جهان قرار گیرد.»

قدرت اقتصادی

دست کم از پایان جنگ جهانی دوم تا امروز بخش عمده‌ای از اقتصاد جهان متاثر از اقتصاد آمریکا بوده است. نوسان روند اقتصاد در آمریکا حتی می‌تواند دور افتاده‌ترین نقاط جهان را تحت تاثیر قرار دهد.

نظام مالی، نظام بانکی، واحد پول و بورس این کشور مهمترین و بزرگترین نظام اقتصادی را به خود اختصاص داده است.

به اعتقاد کامران دادخواه، استاد اقتصاد در آمریکا، مولفه‌های برتری آمریکا در حوزه‌های مختلف اقتصاد باعث شده که جهان به تصمیمات اقتصادی روسای جمهوری آمریکا حساس باشد. او می‌گوید:

«آمریکا بزرگترین اقتصاد جهان است. اگر تولید ناخالص ملی این کشور تغییر کند بسیاری از کشورها را در مناطق مختلف تحت تاثیر قرار می دهد، از جمله اتحادیه اروپا و آمریکای جنوبی و مرکزی تحت این تاثیر قرار می گیرند. پول بین‌المللی دلار آمریکاست و این کشور به عنوان قدرت اقتصادی جهان در پشت این واحد پولی قرار دارد. این موضوع در تمام کشورها و تمام مبادلات جهانی تاثیر می گذارد.

امروز اگر در آمریکا اتفاقی رخ دهد این مسئله می‌تواند سیستم پولی و مالی جهان را تحت شعاع قرار دهد و بر تمام مبادلات جهانی تاثیر بگذارد. از طرف دیگر آمریکا در بسیاری از قراردادها و روابط اقتصادی بین‌اللملی یک بازیگر عمده محسوب می‌شود. پس تعجب آور نیست که کشورهای جهان با نگرانی یا علاقه مبارزات انتخاباتی در آمریکا را زیر نظر داشته باشند چون یک تصمیم این طرفی یا آن طرفی از سوی رئیس‌جمهوری جدید تمام اقتصاد جهانی را تحت تاثیر قرار می دهد.»

قدرت نظامی

آمریکا قویترین ارتش دنیا را در اختیار دارد. هزینه سالانه این قدرتمندترین ارتش جهان چیزی بیش از نیم تریلیون دلار در سال است.

مولفه هایی همچون امنیت و منافع ملی از اصلی‌ترین فاکتورهای تشکیل دهنده سیاست خارجی این محسوب می‌شوند.

ارتش ایالات متحده یکی از قوی‌ترین و مجهزترین ارتش‌های جهان است.

مسئله حراست از صلح جهانی و مبارزه با آنچه که «تروریسم بین‌المللی» خوانده شده، از جمله اولویت‌های سیاست خارجی آمریکاست.

به اعتقاد آرش آرامش، تحلیلگر امنیت ملی در آمریکا، به خاطر نقش بسیار عمده آمریکا در امنیت جهانی، انتخاب رئیس جمهوری که همزمان فرمانده کل قوای این کشور نیز محسوب می شود، از نگاه هیچ کشوری در جهان کنار نمی رود. این تحلیلگر معتقد است:

«ایالات متحده آمریکا نه تنها به عنوان قدرتمندترین کشور دنیا، بلکه به عنوان یک رهبر سیاسی، اقتصادی و نظامی به عنوان یک بلوک ویژه یا بلوک غرب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. هر تزلزلی در این کشور به هر لحاظ، می‌تواند تبعات منفی زیادی را در جهان به همراه داشته باشد.

از طرفی به لحاظ ثبات سیاسی و اقتصادی در آمریکا و همچنین ثبات عملی که آمریکا در قول‌ها، قراردادها و معاهدات بین‌المللی دارد، رقبای جهانی آمریکا نیز می‌دانند که یک قدم استوار پشت این تعهدات حضور دارد. حالا اگر کسی رئیس‌جمهوری آمریکا شود و به این تعهدات بین المللی پایبند نباشد، مثلا بگوید که آمریکا دیگر به متحدینش در سازمان ناتو کمک نمی‌کند یا اینکه آمریکا دیگر از متحدینی مانند ژاپن و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس حمایت نمی‌کند ، این‌ها به معنای زیر سئوال بردن تعهدات بین المللی آمریکاست.

این دست اقدامات را رقبا و دشمنان آمریکا در سطح جهان زیر نظر دارند و تبعات سیاسی، نظامی و امنیتی خواهد داشت.»

از اهداف مهم سازمان‌های بین المللی در قرن حاضر رسیدن به صلح جهانی، امنیت دسته جمعی و خدمت به جوامع انسانی در تمامی عرصه‌های زندگی است.

تحرک امروز جامعه جهانی بدون سازمان‌های بین المللی قابل تصور نیست و بخش مهمی از نیروی محرکه سازمان‌های بین المللی بخاطر حضور فعال یا کمک های مالی و لجستیکی آمریکا به آنهاست.

به اعتقاد اکبر مهدی، استاد علوم اجتماعی در آمریکا در صورتی که رئیس جمهوری در آمریکا تصمیم به کم یا قطع ارتباط با سازمان های بین المللی بگیرد، پیامد های آن باعث برهم خوردن نظم جهانی می شود.

«آمریکا کشور بزرگی است که در تمام نهادهای بین المللی حضور دارد، از سازمان ملل بگیرید تا یونیسف، سازمان جهانی کار و بانک جهانی. یعنی در هر حوزه‌ای که در نظر بگیرید آمریکا نقش فعالی دارد. همچنین یک سری کارهای عام المنفعه عمومی مانند مبارزه با شیوع بیماری ها در آفریقا و دیگر نقاط جهان انجام می گیرد که حضور آمریکا در این نهادها خیلی مهم است.

اگر با رئیس جمهوری مواجه شویم که خیلی علاقه‌ای نداشته باشد که با دنیای معاصر ارتباط برقرار کند و دروازه های کشور را بر روی کسانی که می‌خواهند به آمریکا مهاجرت یا داد و ستد کنند با محدودیت روبرو سازد، نظم بازی جهانی را به هم می ریزد.

حرکاتی که در آمریکا انجام می گیرد به طور مشخص در روابط بین الملل خیلی تاثیر گذار است و به طور ویژه در حوزه‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی اثر می گذارد. آمریکا ارتباط نزدیکی با یونسکو دارد و بودجه کلانی را در اختیار این نهاد می گذارد. این کشور در برنامه های مختلف این سازمان در کشورهای دیگر برای آشنا کردن آن ها با قواعد دمکراسی با آن مفهومی که علاقه دارد، فعال است.

همچنین آمریکا ارتباط نزدیکی با سپاه صلح سازمان ملل که به نقاط مختلف جهان می روند دارد. اینگونه روابط همه می توانند به هم بخورند و این مهم است که رئیس جمهوری که در آمریکا سر کار می آید، رئیس جمهوری باشد که آیا قواعد بازی موجود را قبول می کند یا به‌ هم می ریزد. و اگر به هم می‌ریزد در چه جهتی و به نفع منافع چه کسی این کار را می کند.»

در جهان امروز مسائل بی شمار و بسیار پیچیده‌ای وجود دارند که حل یا تشدید آنها به تصمیم بازیگران مهم و کلیدی در جهان بستگی دارد.

آمریکا به عنوان تاثیر گذار ترین کشور در معادلات جهانی در راس این هرم قرار دارد. با توجه به همین جایگاه، آنگاه می‌توان دریافت که چرا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برای جامعه جهانی مهم است.