پرونده‌های زمین‌خواری، کوهخواری، دریاخواری، جنگل‌خواری و رودخواری، هنوز باز است و بعضی مراحل قانونی را می‌گذرانند، اما گزارش‌هایی درباره تصاحب بخشی از کویر مرکزی ایران منتشر شده است. خبرگزاری‌ها می‌گویند حالا «نوبت به کویرخواری» رسیده است.
کارزار سیرک نه می‌گوید تا به حال موفق شده مسئولان ۲۱ استان را در مجوز ندادن به سیرک‌هایی که از حیوانات استفاده می‌کنند، متقاعد کند. این دو موضوع این برنامه یک خانه، یک زمین است.
این مجله را به صورت کامل در فایل صدا بشنوید:
Your browser doesn’t support HTML5
یک خانه، یک زمین ۸۱؛ «کویرخواری» در کویر مرکزی ایران و فعالیت کارزار «سیرک نه» برای حذف حیوانات از سیرک‌ها
خبرگزاری ایسنا از تصاحب بخشی از کویر مرکزی ایران در منطقه فرحزاد «آخرین محل مسکونی کویر در بخش خور و بیابانک اصفهان» خبر داده است.
تقریبا سه کیلومتری روستای «مصر» در کویر مرکزی، آبادی کوچکی به نام فرحزاد وجود دارد که بین ماسه‌‌ها و رمل‌ها محاصره شده و «آخرین محل مسکونی کویر در بخش خور و بیابانک اصفهان است. آنطور که ایسنا گزارش داده، زمانی فقط دو خانوار در این منطقه ساکن بوده‌اند و بعد یک هتل به آن اضافه شد و حالا هم بخشی از زمین‌های آن، مدعی جدید پیدا کرده است. موضوعی که گویا از اوایل اسفندماه سال ۹۳ با دیوارکشی در این منطقه شروع شده و بعد از تذکر فرماندار و مسئولان، گویا چیزی تغییر نکرده و پس از شش ماه ساخت و ساز ادامه داشته. به گفته دادستان منطقه، تنها شاکی پرونده اداره برق بوده که گویا اعلام کرده اگر تیرهای برق جابه‌جا شود، شکایتش را پس می‌گیرد.
کویرخواری اما چه مشکلاتی برای محیط زیست ایران به وجود می‌آورد؟ چقدر برای مسئولان مهم است که تصاحب زمین‌های کویری بر زیست‌بوم منطقه موثر باشد و به مساله کویرخواری هم به اندازه جنگل‌خواری و کوهخواری بپردازند؟
جلال ایجادی، کارشناس و پژوهشگر محیط زیست در پاریس از نگرانی‌های طرفداران محیط زیست درباره کویرهای ایران می‌گوید: «دولت‌ها باید تلاش کنند که بیابان‌ها افزایش پیدا نکند اما به این معنا نیست که کویر هیچ خاصیتی ندارد و می‌توان آن را تصرف کرد. درون کویر زندگی جریان دارد؛ گونه‌های خاص گیاهی و جانوری زندگی می‌کنند و کویرها با تغییرات آب‌وهوایی و وضعیت خاک در ارتباط هستند. پدیده کویرخواری تجاوز غیرقانونی به محیط کویر است و متصرفان ممکن است فعالیتی انجام دهند که وضعیت محیط زیست را به خطر بیاندازد.»
آسیاب‌های کویری، بادگیرها، کاروانسراها، پوشش گیاهی ویژه و جانوری کویری چند سالی است که گردشگران علاقمند کویرگرد را راهی این مناطق کرده است. از برگزاری تورهای جشن سده و شب یلدا در کویر تا گذراندن صرفا یک شب در کویر برای دیدن آسمان و لذت از آرامش شبانه، دلایلی شده‌اند که اقامتگاه‌ها در این مناطق بیشتر شوند و گاهی هتل و مسافرخانه‌های کوچکی هم بنا شوند. در کنار این موج تازه گردشگری برای کویرگردی، ادعاهای جدید برای مالکیت زمین‌های کویری و خانه‌های ویران رها شده هم بیشتر شده.
از سوی دیگر طراحی‌ها و معماری نامناسب بدون در نظر گرفتن شرایط اقلیمی هم باعث شده مردم با این تصور که زندگی در این مناطق بسیار دشوار است، حاشیه کویرها را ترک کنند. ترک آنها به ساخت‌وسازهای غیرمجاز و تصرف خانه‌های قدیمی هم کمک کرده است. جلال ایجادی، پژوهشگر محیط زیست می‌گوید، به دلیل نبود مدیریت صحیح در این مناطق حالا بعد از جنگل و کوه و زمین، نوبت به کویر و بیابانی رسیده که کمتر بین مسئولان از لحاظ اقتصادی و طبیعی به آن توجه شده است.
مجلس شورای اسلامی می‌گوید در مورد پی‌گیری بحث‌های زمین‌خواری، دریاخواری و حنگل‌خواری جدی است و دولت تشکیل کارگروهی به ریاست وزیر راه و شهرسازی و عضویت دستگاه‌های مرتبط را در این زمینه را تصویب کرده است.
۲۱ استان به کارزار «سیرک نه» پیوستند
مخالفت با حیوان‌آزاری در سیرک‌ها در ایران از سال ۸۶ خورشیدی با نخستین تحصن‌های طرفداران حقوق حیواناتآغاز شد؛ با این شعار که حیوان‌آزاری تفریح نیست.
از سال ۸۸ که اعضای سازمان دیدبان حقوق حیوانات سراغ سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان‌های مربوطه رفتند، موضوع جدی‌تر شد.
اعتراض‌ها به آزار حیوانات در سیرک‌های بزرگ و کوچک و معرکه‌گیری‌ها با انتشار عکس‌هایی از نگهداری غیراستاندارد ۳۰ قلاده شیر بالغ در قفسی کوچک در قشم و غل و زنجیر یک خرس به میخ و قلاب در زمین و میمون آزاردیده و گرسنه در سیرک محلی دیگر پررنگ‌تر شد.
فعالان حقوق حیوانات از ۲۰ مرجع تقلید استفتا گرفتند. آنها حیوان‌آزاری را در سیرک حرام اعلام کردند. پس از آن بود که بر اساس مستندات علمی و اخلاقی جهانی، در مخالفت با حضور حیوانات در سیرک، کارزاری به نام «سیرک نه» پایه‌گذاری شد.
کارزار «سیرک نه» به قصد توقف استفاده از حیوانات در سیرک‌ها و حمایت از سیرک‌های بدون حیوان شکل گرفت. بعد از آن بود که سازمان حفاظت محیط زیست هم موافقت کرد از این کارزار رسما حمایت کند و ۲۱ استان به این کارزار همراه شدند؛ آنها اعلام کردند دیگر به این نوع سیرک‌ها مجوز اجرا در استان‌شان را نمی‌دهند. هرچند هنوز ۱۰ استان باقی مانده که به این کمپین یا کارازار نپیوسته‌اند.
شهرام امیری‌شریفی فعال مدیر سازمان دیدبان حقوق حیوانات می‌گوید ۱۳ سیرک در کشور وجود دارد که از بین آنها سه سیرک ثروتمند و بی‌نیاز از استفاده از حیوانات، با این کارزار همراهی نمی‌کنند: «برنامه عملی ما این بود که سازمان حفاظت محیط زیست با سه سیرک متمول در کشور با ضابطه برخورد کند، چون کارشان بر اساس فتوای مراجع حرام است و نیازی به حیوان ندارند. ما هم به ۱۰ سیرک دیگر با وجود اینکه کار غیرشرعی و حیوان‌آزاری انجام می‌دهند، کمک می‌کنیم و برایشان شغل پیدا می‌کنیم و پول حیوانات‌شان را هم می پردازیم تا حیوان را از سیرک خارج کنند. موافقت‌هایی هم شده اما تهدیدهای سیرک‌دارها هم مطرح شده که در این صورت دیگر نمی‌توانند مجور بگیرند.»
حامیان حقوق حیوانات می‌گویند، دلایل‌شان برای اعتراض به سیرک‌هایی که از حیوانات استفاده می‌کنند،علاوه بر آزار و اذیت حیوانات برای انجام حرکات نمایشی، حمل و نقل حیوانات است با دست‌وپایی زنجیرشده، در کامیون‌هایی تنگ با تهویه ضعیف در سراسر کشور. حیوانات ما‌ده پس از تولید مثل از فرزندان‌شان جدا می‌شوند تا توله خرس، شیر، ببر و فیل هم مثل پدر و مادرشان از سن پایین برای آکروبات‌بازی و حرکاتی که انسان‌ها را می‌خنداند وسرگرم می‌کند، آموزش ببینند. به حیوانات به اندازه کافی غذا داده نمی‌شود تا از مربی‌شان برای اجرا پیروی کنند. آنها را با زور شلاق و چوب و کتک وادار به اجرای کارهایی می‌کنند که حیوانات با آنها آشنا نیستند؛ چیزی که تغییر الگوی رفتاری حیوانات خوانده شده و به گفته این فعالان از عمر معمول حیوانات نسبت به شرایط زندگی در زیست‌بوم خودشان، کم می‌کند.
شهرام امیرشریفی، مدیر سازمان دیدبان حقوق حیوانات می‌گوید با همه این سیرک‌ها گفت‌وگو شده تا در ازای حذف حیوانات، شرایط بهتری را به دست آورند اما گاهی اوقات شرایطی به وجود می‌آید که مسئول سیرک زیر بار نمی‌رود.
مدافعان حقوق حیوانات در سازمان دیدبان حقوق حیوانات می‌گویند با فعالیت‌شان از تعداد سیرک‌های با حیوان در کشور کاسته شده است اما آنها نیاز به قانونی دارند که بتوانند راحت‌تر در مقابل این روند بایستند.