هفته‌هاست آتش به جان جنگل‌های ایران افتاده و بیش از خبرهای مهار و خاموش‌کردن شعله‌های بی‌تاب و خشمگین، خبر و تصویرهای شعله‌ورشدن بیشتر و بیشتر آتش منتشر می‌شود. در هفته‌ای که گذشت یکی از نمایندگان مجلس ایران از آغاز مراحل طرحی برای انتقال آب از ارمنستان و گرجستان به دریاچه ارومیه، خبر داد؛ خبری که وزارت محیط زیست ارمنستان رد کرد:
Your browser doesn’t support HTML5
یک خانه، یک زمین ۷۷؛ تکذیب ارمنستان در انتقال آب به دریاچه ارومیه و ادامه آتش‌سوزی در جنگل‌های ایران
چند روز پیش بخش‌هایی از اَندیکا در خوزستان، کلاله در گلستان، ارتفاعات هزار‌مسجد کلات و اُرُس در خراسان رضوی، کوهدشت در لرستان، میاندار و گیلانغرب در کرمانشاه، هفتاد قله در استان مرکزی و پلدختر در لرستان تن به شعله‌های آتشی دادند که شمارش و نام‌بردن از آنها در خبرها و گزارش‌های صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران هم بی‌وقفه ادامه دارد.
اگر این میزان آتش‌سوزی در ده‌ها هکتار از جنگلی رخ دهد، شاید نخستین تصویر مهار آتش با امکاناتی تازه از آسمان و زمین باشد. اما تصویرها و فیلم‌هایی که از این نوع عملیات در سراسر کشور منتشر می‌شود، مردمی را با لباس‌های محلی نشان می‌دهد که پیر و جوان و زن و مرد با شاخه‌های درختان و خاک جنگل سعی در مهار آتش دارند. نه از نیروی متخصص خبری است و نه هواپیمای آب‌پاش و تجهیزات نو.
کاظم نصرتی، رئیس جامعه جنگلبانی ایران که این صحنه‌ها را از نزدیک دیده میگوید، فراتر از ابزار موارد دیگری است که هنوز برای مهار آتش‌سوزی‌های جنگلی در ایران در نظر گرفته نشده: «درست است که با وجود وسعت و کیفیت جنگل‌ها و مراتع، امکانات برای مهار آتش در حد بیل و سطل است اما مهم‌تر از آن کشف حریق است و زمانی که به اطلاع نیروها برسد و نیرو به منطقه برسد. اگر برنامه‌ریزی درستی داشته باشیم و نیروها را به موقع برسند، شاید فقط با کمی ابزار پیشرفته‌تر نسبت به شرایط موجود، اطفای حریق انجام شود.»
خسارت‌های مربوط به زمین‌های کشاورزی، نابودی درختان تنومند و گاهی ۴۰ ساله، از بین رفتن پوشش گیاهی که مثل ریه‌های منطقه برای تصفیه هوا عمل می‌کند، نابودی جانورانی که امکان فرار سریع از آتش را ندارند، نابودی بذر و تخم گیاهان در معرض خطر و نابودی مراتع برای دامپروری فقط بخش‌هایی از این آتش‌سوزی‌های هفته‌به‌هفته‌ای هستند که زود شروع می‌شوند و دیر خاموش. خاموشی این آتش‌سوزی‌های وسیع گاهی چهار روز تا یک هفته طول می‌کشد.
هر چند که معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست از توقف طرح‌های بهره‌برداری ازجنگل‌های طبیعی تا ۱۰ سال آینده خبر داده و گفته طرح‌های گردشگری در این جنگل‌ها توسعه می یابد، اما معمولا بحث آتش‌سوزی در جنگل‌ها که می‌شود همین گردشگرانند که متهم به آغاز شکل‌گرفتن اولین زبانه‌های آتش در میان مراتع و درختانش هستند؛ یا با ته‌سیگاری روشن، یا آتش زیر خاکستری که برای گرم کردن غذا و آماده‌کردن چای بین راه یا چیزی که بی‌توجهی به محیط‌زیست خوانده می‌شود.
اما کاظم نصرتی که سال‌هاست ریاست جنگلبانی ایران را به عهده دارد، مشکل را جای دیگری می‌بیند: «سال‌هاست مسئولان همین حرف‌های مشابه را می‌زنند اما غیر از سیاسی‌کاری اتفاق دیگری نمی‌افتد. کوچک‌ترین ظرفیت‌سازی و برنامه‌ریزی وجود ندارد اما مدام از مردم می‌خواهند به طبیعت بروند و تفریح کنند.»
برخی از طرفداران محیط زیست به مسئولان می‌گویند، اگر جنگل‌ها ملی هستند طرح حفاظت از آنها هم باید به صورت ملی دنبال شود. اما هنوز از این نوع طرح‌های ماندگار و پایدار خبری نیست.
بر اساس گزارش‌های منتشر شده، از ابتدای امسال تنها بيش از صد هکتار جنگل در استان ايلام، ۳۳۲ هکتار جنگل و مرتع در استان کهگيلويه و بويراحمد، ۳۶۰ هکتار جنگل و مرتع در استان فارس، ۳۷ هکتار جنگل و مرتع در استان گلستان، ۳۰۰ هکتار جنگل و مرتع در استان لرستان و همچنين ۳۵ هکتار جنگل و ۳۳۴ هکتار مرتع در استان کرمان در آتش سوخته است.
تکذیب انتقال آب به دریاچه ارومیه از سوی ارمنستان
در هفته‌ای که گذشت یکی از نمایندگان مجلس ایران از آغاز مراحل طرحی برای انتقال آب از ارمنستان و گرجستان به دریاچه ارومیه، خبر داد. دریاچه ارومیه در حال خشک‌شدن است و برای نجاتش ستاد احیا فعالیت می‌کند. ستادی که در پاسخ به این نماینده میگوید بر اساس آخرین پژوهش‌ها و سفر متخصصان به آمریکا انتقال آب از جای دیگر به حوضه آبریز دریاچه ارومیه کار صحیحی نیست. با اینکه این نماینده مجلس گفته طرح انتقال آب را از گرجستان و ارمنستان، ایران انجام می‌دهد و آب را از این دو کشور می‌خرد، اما مسئولان سازمان محیط زیست ارمنستان از این طرح بی‌خبرند.
روبیک میناسیان، خبرنگار در ایروان در ارمنستان که این موضوع را پی‌گیری کرده از تکذیب این خبر میگوید و از سخت‌گیری دولت برای هرگونه برداشت از دریاچه آب شیرین سوان در این کشور: «وقتی از وزارت محیط زیست ارمنستان درخواست مصاحبه کردم، بعد از بررسی موضوع در دولت، به من گفتند موضوع آنقدر خنده‌دار است که غیر از تکذیب نمی‌توانند چیز دیگری اضافه کنند.»
پیشتر طرح انتقال آب از دریای خزر به دریاچه ارومیه مطرح بود. دریاچه ارومیه اما از نگاه بسیاری از متخصصان شرایطی ندارد که بتوان آب به آن منتقل کرد.
علی ناظمی، استاد دانشگاه کونکوردیا در کانادا در رشته مدیریت منابع آب هر نوع انتقال آبی را به حوضه آبریز دریاچه ارومیه اشتباه می‌داند: «مساله دریاچه ارومیه، در حوضه آبریز این دریاچه به‌وجود آمده و دلیل افت این دریاچه ناشی از عوامل خارجی نیست. پس مساله اصلی با انتقال آب از ارمنستان یا گرجستان، حل نمی‌شود و باقی می‌ماند. در ضمن، انتقال آب پروژه بسیار هزینه‌بری است و تغییرات زیست‌محیطی خودش را به دنبال خواهد داشت که هنوز بررسی نشده است.»
راضیه لک، رئیس کمیته زمین‌شناسی در ستاد احیای دریاچه ارومیه، در واکنش به سخنان این نماینده مجلس گفته است، در تیرماه ۹۴ چند متخصص و پژوهشگر از ایران برای آشنایی با روش احیای دریاچه‌های مشابه ارومیه به ایالت‌های مختلف آمریکا رفته‌اند و از توصیه‌های متخصصان آمریکایی این بوده که انتقال آب راه‌حل اشتباهی است.
دولت ایران منابع مالی برای احیای دریاچه ارومیه اختصاص داده است. ستاد احیای دریاچه ارومیه آنطور که حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، گفته است، امکان انجام هر نوع تحقیق و عملیاتی کردن هر نوع پروژه را برای جلوگیری از مرگ این دریاچه دارد.