از بتاماکس تا اینستاگرام؛ از کمیته تا عنکبوت ۲

زمانی که نوارهای کاست، موسیقی «ممنوع» را دست به دست می‌چرخاند، ایست‌های بازرسی، با جدیت وظیفه تفتیش داشبوردها را دنبال می‌کرد.

دورانی که نوارهای «بتاماکس» و بعدها «وی‌اچ‌اس» مایه سرگرمی معدود خانه‌های ویدئودار بود، دستگاه‌های «تی‌سیکس» و «تی‌سون» در پارچه و پتو پیچیده می‌شد تا دور از چشمان جستجوگر کمیته و بسیج به خانه امن برسد.

وقتی آنتن ماهواره، پایش را به خانه‌ها باز کرد، ماموران زبده و آموزش دیده، از دیوارهای بلند با مهارت بالا رفتند و از این بام به آن بام پریدند تا «دیش»ها را زیر چکمه در هم بشکنند.

هنگامی که گروهی قرار گذاشتند در پارک آب‌بازی کنند، سر و کله مینی‌بوس‌های سبز و سفید پیدا شد و زمانی که چند جوان خواستند کلیپی بر ترانه «هپی» بسازند، پلیس - به گفته فرمانده‌اش - با «سرعت عمل»، جوانان «خوشحال» را پشت میله‌ها فرستاد.

در همه این سال‌ها هم البته، دق‌الباب ماموران، در میانه پایکوبی‌های شبانه، چاشنی دلهره‌آور دورهمنشینی‌ها بوده و بازداشت مردان و خصوصا زنانی که سلیقه‌شان در پوشش، همراستا با حاکمیت نبوده، قصه‌ای هر روزه.

از «ثارالله» و «کمیته» و «انصار حزب الله» و «بسیج» و «گشت ارشاد» و «گشت نامحسوس» تا... پروژه «عنکبوت دو»؛ نیروهای امنیتی و انتظامی و شبه نظامی، از همان اوایل انقلاب تا به حال، اراده‌ای خستگی ناپذیر را در نبرد با آزادی‌های شخصی شهروندان ایرانی به نمایش گذاشته‌اند؛ برای فیلتر کردن حق انتخاب سبک زندگی.

ساعت ششم - نبرد با آزادی سبک زندگی در ایران

آخرین پرده از این کارزار هفته گذشته به نمایش درآمد؛ با «شناسایی» و بازداشت و احضار اداره‌کنندگان و فعالان مجازی صفحات «مدلینگ» در اینستاگرام، در پروژه‌ای با نام «عنکبوت ۲».

ماموران جمهوری اسلامی از مبارزه با کاست تا نبرد با اینستاگرام، راه درازی را در سه دهه و نیم گذشته پیموده‌اند؛ مسیری که همیشه هم برایشان چندان هموار نبوده، کارزاری که در آن بسیاری از میادین را به نسل‌های جوانتر باخته‌اند.

اکنون دیگر سال‌هاست که ممنوعیت مالکیت دستگاه پخش تصویری، یا ممنوعیت حمل و نقل ادوات موسیقی، داستانی دور و محو به نظر می‌رسد. نحوه پوشش و پیرایش هم فرسنگ‌ها با آنچه در دهه شصت خورشیدی تبلیغ و تعقیب می‌شد، فاصله گرفته است.

اما دستگاه حاکمه ایران همچنان در میادین تازه بخت خود را در زورآزمایی با اراده شهروندانش می‌آزماید. این روزها علاوه بر خیابان، در دالان‌های مجازی.

از بتاماکس تا اینستاگرام؛ از کمیته تا عنکبوت ۲؛ آیا این سلسله نبردها را پایانی خواهد بود؟ و آینده، کفه کدام سو را در این کارزار سنگینتر می کند؟ برنامه ساعت ششم این هفته میزبان مخاطبان رادیو فردا و رضا علیجانی، تحلیلگر سیاسی بود.