در حالی که قرار بود اولین بوئینگ از مدل ۷۷۷ در اردیبهشت امسال تحویل شرکت «ایران‌ایر» شود شرکت بوئینگ اعلام کرده تحویل سفارش‌های ایران به سال ۲۰۱۹ موکول شده است.
به گزارش رویترز، این شرکت هواپیماسازی آمریکایی اعلام کرد بوئینگ به دلیل افزایش تقاضا، دیگر نگران نیست که فروپاشی توافق با ایران این شرکت را وادار کند تولید هواپیمای جت ۷۷۷ را از این بیشتر کاهش دهد و صدها شغل به خطر بیافتد.
دنیس مویلنبرگ، مدیرعامل بوئینگ در یک کنفرانس مطبوعاتی گفته است «ما هیچ تحویلی به ایران که بخشی از برنامه تولید امسال این شرکت باشد نداریم، در نتیجه این تحویل‌ها طبق پروسه دولت آمریکا به تاخیر افتاده است. من می‌توانم با اطمینان به شما بگویم که ما بدون هیچ ریسکی به برنامه تولید ۷۷۷ ادامه می‌دهیم».
شرکت «ایران‌ایر» پس از امضای قرار داد با بوئینگ اعلام کرده بود طبق قرار داد، ۵۰ فروند هواپیمای بوئینگ مکس ۷۳۷ را می‌خرد و تحویل این مدل از سال ۲۰۲۱ به بعد به ایران آغاز می‌شود. در کنار آن «ایران‌ایر» ۳۰ فروند هواپیمای بوئینگ ۷۷۷ که ۱۵ فروند آن از خانواده ۳۰۰ ار است خریداری کرده که نخستین فروند آن قرار است از آوریل ۲۰۱۸ (اردیبهشت ماه ۱۳۹۷) به ایران تحویل داده شود. در سال ۲۰۱۸، شش فروند و در سال ۲۰۱۹ نیز شش فروند هواپیمای ۷۷۷ به ایران تحویل داده می‌شود. در سال ۲۰۲۰ نیز سه فروند از این هواپیما به ایران تحویل می‌شود. همچنین «ایران‌ایر» از جدیدترین مدل ۷۷۷ ایکس هم ۱۵ فروند خریداری کرده که قرار است از سال ۲۰۲۱ به ایران تحویل داده شود.
ایران طبق برنامه‌ریزی طی اردیبهشت ماه باید اولین هواپیمای خود از بوئینگ را دریافت می‌کرد.
دنیس مویلنبرگ، مدیرعامل بوئینگ گفته است «نرخ تولیدی که ما تعیین کرده‌ایم، به سفارش‌های ایران بستگی ندارد. اگر این سفارش‌ها انجام بگیرد و ما هواپیما به ایران تحویل دهیم، این تحویل‌ها به منزله فرصت‌هایی برای ما خواهد بود، اما ما دستور دولت آمریکا را دنبال می‌کنیم و اطمینان یافته‌ایم که به این سفارش‌ها تکیه نکرده‌ایم».
«ایران‌ایر» امسال قرار بود حداقل شش فروند هواپیمای بوئينگ ۷۷۷ تحویل بگیرد. این نوع هواپیما برای شرکت «ایران‌ایر» حیاتی هستند چرا که با از رده خارج شدن بوئینگ‌های ۷۴۷ این شرکت ، مسیر‌های طولانی هما عملا تعطیل شده‌اند. «ایران‌ایر» امید داشت با تحویل این هواپیماها مسیر‌های دوربرد خود را احیا کند.
در سال ۱۳۹۵ شرکت ایران‌ایر که زمانی دارای طولای‌ترین خط هوایی جهان بین تهران تا نیویورک بود با زمین‌گیر شدن هواپیماهای بوئینگ ۷۴۷ تمامی پروازهای دوربردش را تعطیل کرد. این در حالی است که کشورهای شرق آسیا به‌خصوص چین و مالزی بیشترین مسافران پروازهای خارجی دوربرد به سمت ایران را دارند.
مدل ۷۷۷ دوربرد‌ترین هواپیمای جهان است که از نظر ایمنی دارای بالا‌ترین سطح است. بیشتر خطوط پروازی جهان هم برای دوربرد‌ترین هواپیماهای خود از بوئینگ ۷۷۷ استفاده می‌کنند. بوئینگ ۷۷۷ برد پروازی تا ۱۷ هزار کیلومتر دارد.
جایگزین‌ها
اگر این هواپیماها تحویل «ایران‌ایر» نشوند «ایران‌ایر» تنها دو گزینه برای جایگزینی دارد. مدل ایرباس ۳۸۰ و مدل ۳۵۰ مدل‌هایی هستند که می‌توانند نیاز «ایران‌ایر» برای پروازهای دوربرد را بر آورده کنند.
در تفاهم نامه خرید ایران از ایرباس ابتدا خرید ۱۲ فروند ایرباس ۳۸۰ درنظر گرفته شده بود که در سفارش نهایی حذف شد.
لغو سفارش ایرباس ۳۸۰ به دلیل ایجاد جو سنگین بر ضد خرید این هواپیماها در ایران رخ داد. برخی کار‌شناسان معتقد هستند این هواپیما تنها در چند فرودگاه ایران می‌تواند به زمین بنشیند و به دلیل ظرفیت ۸۰۰ نفری این هواپیما و با توجه به هزینه سوخت و تعمیر نگهداری بالا، خرید این مدل برای شرکت «ایران‌ایر» صرفه اقتصادی ندارد.
البته برخی دیگر انتقاد می‌کنند «ایران‌ایر» حداقل به چند فروند محدود هواپیما با ظرفیت ۵۰۰ نفری احتیاج دارد و لغو مدل ۷۴۷ سری ۸۰۰ در قرار داد بوئینگ کار اشتباهی بوده است.
یک کارشناس هوانوردی به رادیو فردا می‌گوید: «ایران‌ایر» پیش از جو به وجود آمده برای برجام، می‌توانست با خرید و دریافت چهار فروند ۷۴۷ سری ۸۰۰ مشکل استراتژیکِ نداشتن هواپیمای دوربرد را حل کند. در آن زمان خطوط تولید بوئینگ ۷۴۷ سری ۸۰۰ به دلیل کمبود تقاضا آماده بود در سریع‌ترین زمان ممکن سفارش‌های ایران را بسازد. اما «ایران‌ایر» شاید به دلیل مدیریت ناکارآمد، این موقعیت طلایی را از دست داد.
حالا با توجه به شرایط ایجاد شده تنها جایگزین برای «ایران‌ایر» مدل ۳۵۰ ایرباس است. ۳۵۰ در سه مدل مختلف ۸۰۰، ۹۰۰ و هزار تولید می‌شود که طبق اعلام شرکت «ایران‌ایر» مدل ۳۵۰ برای هما از سری هزار انتخاب شده است.
هواپیمای ایرباس ۳۵۰ سری هزار که به تازگی به پرواز در آمده، بزرگ‌ترین هواپیمای دو موتوره‌ای است که ایرباس تاکنون تولید کرده است. این هواپیما با طول ۷۳ متر ظرفیت ۳۶۶ مسافر در دو کلاس پروازی را دارد.
ایرباس ۳۵۰ سری هزار با برد ۱۵ هزار کیلومتری‌اش، امکان پرواز بدون توقف بین قاره‌ای را فراهم می‌کند. البته شرکت‌های زیادی درخواست این هواپیما را داده‌اند و «ایران‌ایر» باید چند سالی را برای تحویل این هواپیماها صبر کند.
شرکت‌های روس و چینی هم اکنون هیچ هواپیما مسافربری دوربردی تولید نمی‌کنند و ایران در این زمینه کاملا به تولید شرکت‌های غربی وابسته است.