سامانتا هاروی، نویسندهٔ بریتانیایی، که شامگاه سه‌شنبه با رمان کوتاه «گرداگرد» برندهٔ جایزهٔ ادبی بوکر در بخش داستان شد، از مدافعان محیط زیست در سیاره زمین است.
او پس از دریافت این جایزه، آن را به همهٔ کسانی تقدیم کرد که «برای زمین و نه علیه آن» تلاش می‌کنند.
موضوع و مضمون رمان «گرداگرد» چیست؟
داستان رمان «گرداگرد» (Orbital) در ایستگاه فضایی بین‌المللی می‌گذرد و به زیبایی و شکنندگی زمین و تأثیرات انسان بر آن می‌پردازد.
این رمان که در طول یک ۲۴ ساعت روایت می‌شود، داستان شش فضانورد از کشورهای مختلف در ایستگاه فضایی بین‌المللی را دنبال می‌کند که در مداری گرداگرد زمین می‌چرخند.
هر فصل از رمان یک مدار ۹۰ دقیقه‌ای دور زمین را پوشش می‌دهد و علاوه بر توضیح وظایف و کارهای رسمی فضانوردان در فضاپیما، برداشت‌های آنان درباره بشریت و خود زمین را شرح می‌دهد که شامل موضوعاتی مانند ماهیت خدا، معنای زندگی و تهدیدات حیاتی مانند تغییرات آب‌و‌هوایی است.
الکساندرا هریس، منتقد ادبی، در نقدی که بر این کتاب برای نشریه گاردین نوشته آن را «تأملی دقیق بر زمین، زیبایی و آرزوهای انسانی» توصیف کرده است.
رمان گرداگرد با ۱۳۶ صفحه، دومین کتاب کوتاه در تاریخ جایزه بوکر است؛ تنها چهار صفحه طولانی‌تر از رمان «دور از ساحل» اثر پنلوپه فیتزجرالد که در سال ۱۹۷۹ برندهٔ این جایزه شد.
با این حال، ادموند دی وال، رییس هیئت داوران جایزهٔ ادبی بوکر، تأکید کرد که کوتاه بودن این رمان مطلقأ تأثیری بر پیروزی آن نداشته است و افزود: «گرداگرد طول مناسبی برای آنچه می‌خواهد بیان کند دارد.»
سامانتا هاروی کیست؟
سامانتا هاروی نویسندهٔ زن بریتانیایی، در سال ۱۹۷۵ در انگلستان به دنیا آمد. او در ایرلند، نیوزلند و ژاپن زندگی کرده و هزمان به کار نوشتن و تدریس مشغول بوده است.
سامانتا هاروی پیش از این در سال ۲۰۰۹ برای اولین رمان خود به نام «برهوت» در فهرست اولیهٔ نامزدهای جایزهٔ بوکر قرار گرفته بود.
سامانتا هاروی، برندهٔ جایزهٔ ادبی بوکر سال ۲۰۲۴
گرداگرد پنجمین اثر هاروی است. از او پیشتر آثار دیگری با عناوین «همه‌چیز نغمه است»، «سارق گرامی»، «نسیم غربی» و «بی‌قراریِ بی‌شکل» منتشر شده است.
او در مورد انگیزه‌اش از نوشتن این رمان می‌گوید: «نگاه کردن به زمین از فضا مانند کودکی است که برای اولین بار به آینه نگاه می‌کند و درمی‌یابد که شخص در آینه خود اوست. آنچه ما به زمین می‌کنیم، به خودمان می‌کنیم.»
هاروی همچنین این جایزهٔ ۵۰ هزار پوندی را به همهٔ کسانی تقدیم کرد که «برای زمین و نه علیه آن، برای کرامت انسان‌ها و دیگر موجودات زنده، سخن می‌گویند.»
او افزود: «این جایزه برای همهٔ کسانی است که برای صلح سخن می‌گویند و برای آن کار می‌کنند.»
جایزه بوکر چیست؟
جایزهٔ بوکر مهم‌ترین جایزهٔ ادبی بریتانیا است و هر سال به اثری به زبان انگلیسی اعطا می‌شود که در بریتانیا و ایرلند منتشر شده است.
بسیاری از نویسندگانی که اکنون شهرت جهانی دارند، از جمله سلمان رشدی با دریافت این جایزه، آثارشان در سراسر جهان معرفی شده است.
همچنین در مواردی کسانی که این جایزه را گرفته‌اند بعدا توانسته‌اند جایزه نوبل ادبیات را به دست آورند. از جمله هان کانگ، نویسنده ۵۴ ساله اهل کره جنوبی که امسال برنده جایزه نوبل ادبیات شد.
امسال نخستین‌بار از سال ۲۰۱۹ است که یک زن جایزهٔ بوکر را بدست می‌آورد. پنج نویسندهٔ دیگر از شش اثر نامزد نهایی جایزهٔ بوکر امسال نیز زن بودند.
سال گذشته، پل لینچ نویسنده ایرلندی برای نگارش رمان «آواز پیامبر» برنده این جایزه شد.
بیشتر در این باره: «آواز پیامبر»، داستان یک زن در دوران دیکتاتوری، برندهٔ بوکر ۲۰۲۳