در حالی که ایران تنها کشور ساحلی دریای خزر است که هیچ تولید نفت و گازی از این دریا ندارد، سه شرکت بین‌المللی عملیات حفاری در آبهای جمهوری آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان را تشدید کرده‌اند.
در پی اعلام شرکت‌های اِنی ایتالیا و دراگون‌اویل امارات برای تسریع حفاری‌های نفت و گاز در بخش قزاقستانی و ترکمنستانی دریای خزر، شرکت «بی‌پی» بریتانیا اعلام کرد سال جاری میلادی ۲۱ حلقه چاه در آبهای جمهوری آذربایجان در دریای خزر حفاری خواهد کرد.
این شرکت همچنین تا یک ماه آینده، یک سکوی جدید تولید نفت در دریای خزر راه‌اندازی می‌کند.
ایران تنها کشور ساحلی دریای خزر است که تاکنون موفق به تولید نفت و گاز از این دریا نشده است.
بیشتر در این باره: امارات ۳۰ درصد از سهام دومین میدان بزرگ گازی دریای خزر را می‌خرد؛ ایران «هنوز هیچ میدانی را توسعه نداده است»شرکت بی‌پی که همراه با بیش از ۱۰ شرکت بین‌المللی، بعنوان اپراتور میدان گازی «شاهدنیز» و بلوک نفتی «آذری-چراغ-گونشلی» جمهوری آذربایجان در دریای خزر فعال است، روز جمعه اعلام کرد طی سال جاری مجموعا ۲۱ چاه جدید در این میادین حفر و به بهره‌برداری خواهد رسید.
جیم اولیری، معاون رئیس بخش منطقه قفقاز و ترکیه شرکت بی‌پی گفت پارسال نیز ۱۷ چاه جدید در بلوک نفتی یاد شده، حفر شد.
او گفت یک چاه نفتی بسیار عمیق (هفت کیلومتر) نیز در میدان گازی شاهدنیز برای اکتشاف بیشتر این میدان عظیم گازی نیز حفر شد.
شرکت بازرگانی نفت ایران، نیکو، نیز ۱۰ درصد سهم میدان شاهدنیز دارد، اما درآمد آن به خاطر تحریم‌های آمریکا به یک حساب بانکی در «جزایر کی‌من» واریز و مسدود می‌شود.
الهام شبان، مدیر مرکز مطالعات نفت خزر، در همین زمینه روز شنبه ۲۱ بهمن، به رادیو فردا گفت شرکت بی‌پی تا پایان ماه مارس سال جاری (عید نوروز) یک سکوی تولید نفت با ظرفیت تولید روزانه ۱۰۰ هزار بشکه را در میدان دریایی «آذری» راه‌اندازی خواهد کرد.
او گفت، شرکت ملی نفت آذربایجان، سوکار، نیز در سال گذشته ۷۲ هزار متر حفاری در میادین دیگر دریای خزر انجام داده است.
جمهوری آذربایجان به تنهایی بیش از مجموعه بقیه کشورهای ساحلی، از دریای خزر نفت و پنج برابر آنها گاز تولید می‌کند.
در این میان، شرکت اِنی ایتالیا، اپراتور میدان «کاشاغان»، بزرگترین مخزن نفتی دریای خزر در آبهای قزاقستان، نیز اویل بهمن‌ماه اعلام کرد که عملیات حفاری در یک میدان جدید دریایی این کشور با نام «بلوک آبای» را آغاز خواهد کرد.
حفاری چاه‌های اکتشافی در این میدان ۶۰۰ میلیون دلار هزینه خواهد داشت که نیمی از آن توسط شرکت اِنی و نیمی دیگر توسط شرکت «گازمونای گاز» قزاقستان تامین خواهد شد.
اکتبر پارسال شرکت دراگون اویل امارات که انحصار توسعه میادین نفت و گاز ترکمنستان در دریای خزر را دارد، دو سکوی حفاری جدید از شرکت «یوروآسیا» روسیه برای سه سال اجاره کرد و قرار است حفاری‌ها در آبهای ترکمنستان را تسریع کند.
این شرکت پیشتر سکوهای ایران را برای حفاری در بخش ترکمنستانی دریای خزر اجاره کرده بود.
الهام شبان در ادامه گفت ترکمنستان کل نفت تولیدی از میادین دریایی (نزدیک ۳۰ میلیون بشکه در سال ۲۰۲۳) را از طریق جمهوری آذربایجان به ترکیه و بازارهای بین‌المللی صادر کرد: «این کشور پارسال ۱.۵ میلیارد متر مکعب گاز تولیدی خود را نیز از طریق ایران به جمهوری آذربایجان سوآپ کرد و دولت باکو این گاز را به بازارهای اروپایی صادر کرد».
بیشتر در این باره: «اخلال» در تحویل گاز ترکمنستان به ایران در آستانه اوج مصرف زمستانی
ایران پارسال برای سوآپ گاز ترکمنستان به جمهوری آذربایجان ۱۵ درصد حق سوآپ دریافت کرد، اما از ابتدای سال جاری ترکمنستان هم عملیات سوآپ از طریق ایران و هم صادرات گاز به همسایه جنوبی خود را متوقف کرد.
مدیر مرکز مطالعات نفت خزر در ادامه گفت پارسال قزاقستان نیز ۱۱ میلیون بشکه نفت خود را از طریق جمهوری آذربایجان به بازارهای غربی صادر کرد و سال آینده این رقم را به نزدیک ۳۰ میلیون بشکه خواهد رساند.
پیشتر این کشورها بخشی از نفت تولیدی خود را از طریق سوآپ با نفت ایران، راهی بازارهای بین‌المللی می‌کردند، اما دولت محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور سابق ایران، این قرارداد را بصورت ناگهانی و یکجانبه فسخ کرد.
همان زمان، ایران به ازای هر بشکه سوآپ نفت، ۵ دلار سود می‌کرد. همچنین ایران با دریافت نفت کشورهای آسیای مرکزی و استفاده آن در پالایشگاه‌های شمال کشور، از هزینه انتقال نفت از میادین جنوب ایران به شمال نیز خلاص شده بود.
آقای شبان می‌گوید شرکت لوک‌اویل، تنها شرکت روسی که نفت و گاز از آبهای بخش روسی دریای خزر تولید می‌کند، پارسال یک میدان جدید نفتی در آبهای روسیه با نام «والری گریفر» راه‌اندازی کرد برنامه جدیدی برای توسعه این میادین ندارد، اما تولید نفت و گازش کماکان در سطح قبلی ادامه خواهد داشت.
این شرکت در میدان شاهدنیز آذربایجان نیز ۲۰ درصد سهم دارد.