چالش‌های ترامپ برای «خروج از سوریه»

نیروهای دمکراتیک سوریه، متحدان اصلی آمریکا پس از بیرون راندن داعش از رقه

دونالد ترامپ رییس جمهوری ایالات متحده برای گروهی مهندس و مکانیک و کارگران دستگاه‌های سنگین سخنرانی‌ای در زمینه زیر ساخت های آمریکا ایراد می کرد که در میانه آن از مرزهای کشورش فراتر رفت و به خاورمیانه پرداخت و گفت آمریکا هفت تریلیون دلار در خاور میانه «هدر» می دهد . صحبت هایی که بازگشت به دوران کارزار انتخابات ریاست جمهوری بود که می گفت اولویت دولت باید مسایل داخلی و رسیدگی به چالش های آمریکایی ها باشد و نه مسایل متعدد بین المللی.

آقای ترامپ در اوهایو گفت:« ما داریم بر داعش غلبه می کنم و به زودی از سوریه خارج می شویم،‌ بگذارید حالا بقیه به این موضوع رسیدگی کنند. خیلی زود ...خیلی زود... ما صد درصد آنچه که برخی بهش می گن خلافت یا سرزمین رو خیلی زود پس می گیریم، و از آنجا خارج می شویم و به کشورمان بازمیگردیم، ‌جایی که به آن تعلق داریم و می خواهیم آنجا باشیم».

دونالد ترامپ در این جملات خود زمانی برای خروج از سوریه مشخص نکرد و هدر ناوئرت سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم در واکنش به پرسش خبرنگاران در این زمینه گفت او از این موضوع اطلاعی ندارد. نیروهای دمکراتیک سوریه هم که متحدان مسلح آمریکا در سوریه هستند از برنامه آمریکا در این زمینه ابراز بی اطلاعی کردند. رایان دیلون سخنگوی نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا در نبرد با داعش هم اگرچه گفته درباره عملیات آتی صحبت نمی کند اما تاکید کرده است که همچنان داعش دو منطقه در سوریه یکی در حاشیه رود فرات و دیگری در نزدیکی مرز سوریه با عراق را در اختیار دارد.

بحران سوریه بحرانی چند وجهیست و از همین رو هوشنگ حسن یاری تحلیلگر امور استراتژیک می‌گوید اینکه هدف آمریکا از حضور در سوریه فقط مبارزه با داعش بوده یا نه ، همواره روشن نبوده و این موضوع از مشکلات سیاست خارجی آمریکا محسوب می شود.

آقای حسن یاری در این زمینه می‌افزاید :« گاهی هدف برخورد با داعش و از بین بردن این گروه تروریستی تعریف می شد، گاهی هدف نظامی سیاسی سوریه و شخص بشار اسد بوده، وقت دیگری این ورود به جنگ سوریه می توانست به این دلیل باشد که به متحدین آمریکا نشان دهد که این کشور از منطقه خارج نشده است و مشکل عمده این است که هرگز تعریف روشنی از هدف یا اهداف آمریکا از ورود به جنگ سوریه نشده و امروز هم اگر خروج نیروهای آمریکایی به صورت یکجانبه از سوریه صورت گیرد، سوالهایی برمی انگیزد که اساسا چرا آمریکا به سوریه رفت؟»

اما اگر هدف ِ ایالات متحده از حضور در سوریه صرفا همان مبارزه با داعش باشد، شهرام چوبین، تحلیلگر امور استراتژیک در سوییس می گوید، ادامه همان سیاستی خواهد بود که باراک اوباما رییس جمهوری پیشین آمریکا در مورد سوریه اتخاذ کرده بود و مورد انتقاد نیز قرار گرفت. آقای چوبین می‌گوید : «ترامپ هنوز به وعده‌های خود در زمینه کاهش دخالت آمریکا در عرصه بین‌الملل را جامه عمل نپوشانده، و حتی تصمیم به افزایش نیروی نظامی در افغانستان گرفته، همچنین به نظر نمی‌رسد که تصمیم به کاهش حضور در خاورمیانه خصوصا در حوزه خلیج فارس داشته باشد، و خب در موضوع کره هم که درگیر است. اما در نهایت این صحبت آقای ترامپ برای من بیشتر مثل بزک کردن است ، چون آمریکا اصلا حضور گسترده ای در سوریه ندارد».

آمریکا بیش از دوهزار پرسنل نظامی در شرق سوریه دارد که با نیروهای مسلح محلی برای مبارزه با گروه داعش همکاری می کنند اما تلاش کرده اند درگیر جنگ سوریه نشوند.

اما صحبت رییس جمهوری ایالات متحده درباره خروج از سوریه، با واکنش مقام‌های وزارت دفاع آمریکا مواجه شده است. از جمله دانا وایت سخنگوی اصلی پنتاگون روز پنجشنبه به خبرنگاران گفت هنوز بخشی مهمی از کار برای اطمینان از شکست پایدار تندروهای داعش باقی مانده است. خانم وایت این اقدامات را محدود به مناطق فیزیکی‌ای که داعش در اختیار داشته نمی‌داند بلکه می‌گوید به نظر پنتاگون باید با ایده‌هایی که منجر به رفتار «بی‌رحمانه» داعش شده، مقابله کرد.

هوشنگ حسن یاری این چالش را فراتر از آنچه این مقام آمریکایی عنوان کرده می‌داند و می‌گوید به دلیل تنها گذاشتن متحدان، این خروج به اعتبار آمریکا در عرصه بین‌المللی ضربه می‌زند و در عین حال فضا را برای حضور کامل ایران و روسیه فراهم می کند. آقای حسن یاری این موضوع را اینگونه توضیح می دهد:« معنای روشن سپردن سوریه به دیگران این خواهد بود که آمریکا سوریه را به روسیه و همچنین ایران تقدیم کند. یعنی رقبا یا دشمنان ٱمریکا از دید شخص آقای ترامپ. بنابراین به هیچوجه ترکیه که روابط مناسبی با آمریکا ندارد و به عنوان یک قدرت خارجی در سوریه عمل می کند ، کشوری نیست که بتواند مورد نظر ترامپ باشد. عربستان و دیگران هم که نیروهای نزدیک به آنها تضعیف شدند. بنابراین تعداد معدودی باقی می مانند که عبارت است از روسیه و ایران».

با پیش‌روی‌هایی که نیروهای ارتش حکومت سوریه با پشتیبانی روسیه و ایران به دست آورده، جنگ و بحران در آن کشور وارد مرحله‌ای می‌شود که کشورهای غربی که همواره بشار اسد رییس جمهوری سوریه را به دلیل تصمیماتش در این سالها محکوم کرده و خواستار کنار رفتن او از قدرت بودند، باید موضع خود را در این زمینه روشن کنند.

اما شهرام چوبین می‌گوید به نظر او « خروج از سوریه در این مقطع، آمریکا را از داشتن هر گونه نفوذی در آینده سوریه، محروم می کند ، و به این معنی خواهد بود که آمریکا در هر گونه بازسازی آتی هم نقشی نخواهد داشت». آقای چوبین شانس دستیابی به راه حل سیاسی را نیز کم ارزیابی می کند و می گوید « چون رابطه با روسیه هم خیلی بد است، شانس ایجاد یک هماهنگی برای نوعی توافقی که مورد حمایت بازیگران منطقه ای هم باشد، کمرنگ است. چون اگر قدرتهای خارجی اصلی نتوانند بر سر این موضوع توافق کنند، شانس اینکه قدرتهای منطقه ای بخواهند در این زمینه به نتیجه برسند وجود نخواهد داشت».

هم قدرت‌های منطقه‌ای و هم قدرت‌های جهانی، در طول این سالها بارها بر سر میز گفتگو برای برقراری آتش‌بس و پیشبرد یک روند سیاسی در سوریه نشستند و راه به جایی نبردند. تلاش سازمان ملل متحد هم برای برقراری گفتگو میان دو طرف درگیر سوری نتیجه ملموسی نداشته و این گفتگوها عملا با بن بست مواجه شده است.