رئیس کل سازمان سرمایه گذاری ایران مدعی جذب ۱۲ میلیارد دلار سرمایه خارجی طی سه سال گذشته و گفته است، علاوه بر آن، سه میلیارد دلار هم «سرمایه‌گذاری بدون مجوز» در کشور انجام شده است.
علی فکری که هم‌زمان معاون وزیر اقتصاد ایران است، در ادامه ادعای خود گفته که روسیه با ۲.۸ میلیارد دلار مقام اول را در سرمایه‌گذاری خارجی در ایران دارد و چین با ۲.۴ میلیارد دلار مقام دوم، امارات و شهروندان ایرانی مقیم خارج کشور نیز در مقام‌های بعدی قرار دارند.
آقای فکری که از دولت پیشین در سمت خود باقی مانده به همراه دیگر مقامات دولت سیزدهم بارها مدعی جهش در جذب سرمایه‌گذاری خارجی شده است.
با این حال آمارهایی که او و مقامات دولت رئیسی ارائه داده‌اند، در واقع عبارت از حجم مجوزهایی بوده که دولت به خارجی‌ها برای سرمایه‌گذاری در کشور داده، نه سرمایه‌ای که واقعا جذب شده است.
آقای فکری در اظهارات روز سه‌شنبه ۲۷ شهریور نیز بصورت تلویحی به این موضوع اشاره کرده و گفته است در سه سال گذشته میزان «سرمایه‌گذاری خارجی مصوب معتبر» ما از ۱۲ میلیارد دلار عبور کرده و علاوه بر این مقدار، ۳ میلیارد دلار دیگر هم سرمایه‌گذاری شده است که مجوز نگرفته‌اند که بیشتر در حوزه نفت هستند.
او در ادامه ادعای خود گفته است نسبت به چند سال قبل، میزان سرمایه‌گذاری در کشور، «بیش از دو برابر» رشد داشته است.
بیشتر در این باره: پزشکیان: به صد میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی و ارتباط با دنیا نیاز داریم
این در حالی است که مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور جدید ایران دهم شهریور اعلام کرد برای رسیدن به هشت درصد رشد اقتصادی به ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است.
او افزود: «کل پولی که در کشور داریم بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار نیست، پس به ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه خارجی نیاز داریم و این به ارتباطات ما با خارج، دنیا، با همسایگان و ایرانیان خارج از کشور برمی‌گردد».
جذب و فرار سرمایه در ایران
ادعای معاون وزیر اقتصاد ایران در حالی است که آمارهای «کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل» نشان می‌دهد ایران در سه سال گذشته مجموعا چهار میلیارد و ۳۴۷ میلیون دلار جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی داشته که حتی ۸۷۶ میلیون دلار کمتر از سه سال پایانی دولت دوازدهم است.
آمارهای کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل، آنکتاد، نشان می‌دهد ایران در سال گذشته تنها یک میلیارد و ۴۲۲ میلیون دلار جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی داشته است.
در مقام مقایسه، ترکیه در سال گذشته هفت برابر ایران، عربستان تقریبا ۹ برابر و امارات متحده عربی ۲۲ برابر ایران جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی داشته‌اند.
جذب تنها ۱.۴ میلیارد دلار سرمایه خارجی در سال گذشته در حالی است که طبق آخرین گزارش بانک مرکزی ایران، تنها در ۹ ماه ابتدایی پارسال بیش از ۲۰ میلیارد دلار فرار سرمایه از کشور اتفاق افتاده است و در مجموع از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا پاییز ۱۴۰۲ کلا ۴۴ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار فرار سرمایه از کشور اتفاق افتاده است.
مدل‌های سرمایه‌گذاری
آقای فکری در ادامه اظهاراتش گفته است ایران سه گونه مختلف از سرمایه‌گذاری را به رسمیت می‌شناسد: منابع مالی، خطوط تولید، تجهیزات و مواد اولیه و دانش فنی.
قرار دادن مواردی مانند «مواد اولیه» و «دانش فنی» در سبد سرمایه‌گذاری خارجی در حالی است که در حوزه اقتصاد این فعالیت‌ها در رده واردات کالا و خدمات قرار می‌گیرد، نه جذب سرمایه.
پیشتر مقامات جمهوری اسلامی مدعی شده بودند که روس‌ها در توسعه هفت میدان نفتی ایران حضور دارند؛ در حالی که هیچ کدام از شرکتهای عمده روسی، از جمله گازپروم که چندین بار طی سه سال گذشته با ایران تفاهم‌نامه امضا کرده، در گزارش‌های مالی خود اشاره‌ای به فعالیت در ایران یا سرمایه‌گذاری ندارند و تنها یک شرکت گمنام «زد ان واستوک» که یک ایرانی نیز عضو هیئت مدیره آن است، تایید کرده که سه سکوی حفاری به میدان نفتی «چشمه خوش» ایران آورده و عملیات حفاری دارد.
آقای فکری پیشتر نیز مدعی شده بود در طول یک سال گذشته میزان سرمایه گذاری کشور چین در ایران ۱۰ برابر رشد داشته است؛ در حالی که آمارهای مؤسسه «امریکن انترپرایز» که بصورت تخصصی و به دقت سرمایه‌گذاری چینی‌ها در کشورهای خارجی را رصد می‌کند، نشان می‌دهد آخرین قرارداد سرمایه‌گذاری عمده چینی‌ها در ایران مربوط به سال ۲۰۱۹ به ارزش یک میلیارد و ۵۴۰ میلیون دلار توسط شرکت دولتی «گروه فناوری عمومی چین» در یک پروژه حمل و نقل بوده است.
دقیقا مشخص نیست عاقبت این قرارداد چه شده است.
ادعای آقای فکری درباره سرمایه‌گذاری ۲.۴ میلیارد دلاری چینی‌ها در ایران طی سه سال گذشته در حالی است که خبرگزاری فارس آبان پارسال گزارش داده بود که در ۱۸ ماه از عمر دولت سیزدهم، چینی‌ها فقط در ۲۵ پروژه در ایران به ارزش ۱۸۵ میلیون دلار سرمایه‌گذاری کرده‌اند.