از زمانی که دونالد ترامپ اعلام کرد که نیروهای آمریکایی را از سوریه خارج میکند، سناتور لیندزی گراهام به طور صریح با این سیاست مخالفت کرد. او که به مسائل خاورمیانه اشراف دارد معتقد بود که خروج آمریکا باعث قدرت گرفتن داعش و همچنین جمهوری اسلامی میشود.
اما پس از دیدار با دونالد ترامپ در یک چرخش شگفتانگیز در توئیت خود نوشت که از رئیسجمهور آمریکا چیزهای زیادی درباره تلاشهای آمریکا آموخته است. سناتور لیندزی گراهام از ترامپ چه آموخت؟
بیشتر در این باره: گراهام پس از گفتوگو با ترامپ در مورد سوریه: چیزهایی گفت که من نمیدانستماو در توئیت خود به سه ضمانت در هنگام خروج نیروهای آمریکا اشاره میکند. این سه ضمانت عبارتند از: داعش به طور دائم از بین برود، جمهوری اسلامی نتواند خلأ نیروهای آمریکا را پر کند، و کردهای متحد آمریکا تحت محافظت باشند. اما چگونه این سه ضمانت عملی خواهد شد؟ برای دانستن پاسخ این سؤال نشانههای در دسترس ما مروری دوباره به رویدادهای اخیر است.
اعلام غیرمنتظره خروج نیروهای آمریکایی از سوریه توسط پرزیدنت ترامپ و متعاقب آن، سفر غیرمنتظره او به عراق و سپس به آلمان برای دیدار با سربازان آمریکایی که بدون برنامهای برای دیدار مقامات آن دو کشور صورت گرفت، گمانهزنیها و نگرانیهای زیادی را برانگیخت.
این رویدادها با ورود ناوگان نیروی دریایی آمریکا به خلیج فارس همزمان شد. همچنین در شبکههای اجتماعی شایعهای گسترش یافت که آمریکا نیروهای خود را از سوریه به نزدیکی مرزهای ایران در عراق گسیل داده است. شایعهای که تأیید نشد، اما به طور گسترده در شبکههای اجتماعی پخش شد. کنار هم قرار گرفتن این تصاویر، گمانهای را میان ایرانیان برجسته کرد که شاید ترامپ با خروج از سوریه قصد دارد تا به اصطلاح سر مار را در منطقه بزند که همان جمهوری اسلامی است.
اما اظهارات ترامپ هیچ نشانهای از نیت او برای درگیری مستقیم با جمهوری اسلامی ندارد. او در سخنان خود در جمع سربازان آمریکایی در عراق با تکیه بر این که آمریکا نمیخواهد پلیس جهان باشد، گفت که کشورهای منطقه باید هزینه مشکلات خود را متقبل بشوند و آمریکا از این پس دیگر «ساده لوح» نخواهد بود.
از سوی دیگر ورود ناوگان آمریکا به خلیج فارس نیز اقدام تازهای نیست. حضور نیروی دریایی آمریکا که بعد از مدتی غیبت صورت میگیرد، طبق روال گذشته، تحت چارچوب «سیاست بازدارندگی» قابل تعریف است و برای تأمین امنیت آبراه انتقال انرژی است. بنابراین جنبه تهاجمی نخواهد داشت. البته اگر حکومت ایران دست به اقدامات تحریککننده بزند، طبعاً احتمال واکنش آمریکا زیاد خواهد بود.
اما در سوی دیگر این تصویر شاهد واکنش متفاوت بنیامین نتانیاهو با توجه به تصمیم ترامپ هستیم. نخستوزیر اسرائیل هشدار داد که تثبیت حضور ایران در همسایگی خود در خاک سوریه را نخواهد پذیرفت، و خروج نیروهای آمریکایی از سوریه نیز، سیاستهای دولت او را تغییر نخواهد داد. او همچنین به صراحت گفت که «بهشکل قوی و تهاجمی، دست به اقدام خواهیم زد؛ و همین روزها هم مشغول انجام این اقدامات هستیم».
اظهارات نتانیاهو در عرف بینالملل به معنی اعلان جنگ است. او ابایی ندارد که از حمله به پایگاههای سپاه در سوریه حرف بزند و در عمل نیز به اقدامات تهاجمی دست بزند. بنابراین ما اکنون شاهد جنگ اسرائیل با حکومت اسلامی ایران هستیم. این جنگ اگرچه به درون خاک ایران کشیده نشده، اما در حال حاضر در جریان است.
آمریکا نیز از حملات اسرائیل حمایت میکند. رابرت پولادینو سخنگوی وزارت خارجه آمریکا تصریح کرده است: «ایالات متحده از حق اسرائیل در دفاع از خودش در برابر ستیزهجویی ماجراجویانه رژیم ایران بطور کامل حمایت میکند، و ما همچنان اطمینان حاصل خواهیم کرد که اسرائیل از قابلیت نظامی برای انجام قاطع این کار برخوردار باشد.»
به این ترتیب میتوان گفت که دولت ترامپ مسئولیت برخورد و تحدید نفوذ حکومت ایران را به کشورهای منطقه و به طور مشخص به اسرائیل سپرده، و خود در نقش پشتیبان آنان قرار گرفته است. این وضعیت دو سناریوی محتمل را پیش رو میگذارد. یک سناریو ادامه حملات اسرائیل تا تضعیف کامل رژیم ایران در منطقه خواهد بود؛ و سناریوی دیگر حاکی از احتمال اقدامات تلافیجویانه سپاه میباشد.
حکومت اسلامی گزینههای زیادی در اختیار ندارد. اگر طبق روال یک سال اخیر نسبت به حملات اسرائیل سکوت کند، اعتبار خود را میان متحدانش از دست خواهد داد؛ و اگر دست به اقدامات تهاجمی و یا تلافیجویانه بزند، وضعیت جنگ در خاورمیانه ابعاد بزرگتری به خود خواهد گرفت.
در چنین شرایطی ممکن است ناوگان آمریکا در خلیج فارس از وضعیت بازدارندگی خارج شده، و در پشتیبانی از اسرائیل، به حملات تهاجمی مبادرت ورزد. همچنین این احتمال وجود دارد که کشورهای عرب منطقه نیز به حمایت از اسرائیل وارد یک ائتلاف نظامی منطقهای علیه رژیم ایران بشوند.
احتمال گسترش جنگ را با توجه به سخنان اخیر رهبر حکومت اسلامی در دیدار با زیاد النَخاله، دبیرکل جهاد اسلامی فلسطین، باید جدی گرفت. او گفت که تشکیل یک حکومت فلسطینی در تلآویو «محقق خواهد شد».