بیش از یک هفته از وقوع حملات به مراکز نفتی در عربستان می‌گذرد و سخنان بسیاری پیرامون آثار اقتصادی بین‌المللی آن خوانده، دیده یا شنیده‌ایم و در گام دوم آثار این حمله بر اقتصاد عربستان مورد توجه قرار گرفت.
اما آثار اقتصادی پس‌لرزه‌های این حمله بر اقتصاد ایران و واکنش‌های لایه‌های گوناگون طیف‌های اقتصادی و کنشگران بازارها و مردم کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
جستار امروز بر آن است تا تلاشی در رفتار بازارها داشته باشد تا بتواند الگویی را جهت رفتارشناسی تبیین کند.
بازار سهام
ورود پول‌های جدید دارندگان تحلیل‌های ساده در خصوص شرایط بورس یکی از مؤثرترین رشدهای چندین هفته قبل را رقم زد.
تبارشناسی و رفتارشناسی این افراد در بورس کماکان در این هفته بحرانی وجود داشت و دارد، و پس از آنکه در روز یکشنبه اخبار این حمله در جامعه منتشر شد و گروه‌های تحلیلی در همان ساعات نخست قبل از آغار بازار در روز دوشنبه به تحلیل در فضای بازار پرداختند، اما بازار روز دوشنبه کمترین واکنش را به خبر فوق داشت و انرژی و پول‌های واردشده بازار را از تلاطم‌ها مصون نگاه داشت.
بازار بورس تهران
از روز سه‌شنبه اما با شفاف‌تر شدن وضعیت، و پایان زمان تسویه حساب‌های اعتباری و اجرای قوانین در این بازار، و تمایل گروه‌های مرجع بازار برای شناسایی سود یا به زبان ساده‌تر خارج شدن از بازار و نقد کردن سبدهای سهام، وضعیت بازار به شدت منفی شد، به نحوی که یکی از غم‌بارترین روزها در این بازار رقم خورد و شاخصی که دوشنبه خود را با عدد ۳۰۶ هزار واحد شروع کرده بود، با عدد ۲۹۴ هزار واحد پایان برد و کاهش منفی ۳.۹۲ درصد را تجربه کرد و سرمایه‌های زیادی در این بازار محو شد.
گروهی از کارشناسان در این خصوص معتقدند که اگر بازار در هفته در پیش رو با تزریق پول‌های هدایت‌شده یا اخبار مثبت و پرقوت مواجه نشود این احتمال وجود دارد که وضعیت منفی در بازار پایدار شده و خلاصی از وضعیت موجود به این سادگی میسر نباشد، هرچند برخی گروه‌های مرجع خود را آماده تشکیل سبد سهام انتخاباتی می‌کنند تا به شناسایی سود پایدار در این وضعیت بپردازند.
سکه طلا
در این هفته بحرانی، قیمت سکه طلای طرح جدید روندی کاهشی داشت و از قیمت چهار میلیون و ۱۳۰ هزار تومان به چهار میلیون و ۵۷ هزار پانصد تومان رسید و کاهشی نزدیک به منفی ۱.۷۵ درصد را تجربه کرد.
همین احوال تقریباً در بقیه بازار مسکوکات طلا و سکه طرح قدیم نیز برقرار بود، اما سکه طرح جدید و ربع سکه در هفته قبل رشد نزدیک به یک درصدی را تجربه کردند که نشان از تأثیر پذیرفتن این بازار از اخبار موجود و تحولات در بازار جهانی طلا بود.
باید توجه داشت که مصرف‌کنندگان خُرد در این بازار، با توجه به قرار داشتن در ماه محرم کمترین تقاضا را داشتند، و این کاهش و افزایش‌ها نشان از تحرکات واقعی بازارهاست که در ادامه بحث بیشتر به آن می‌پردازیم.
ارز
قیمت یورو در هفته پر التهابی که گذشت، صرفاً افزایش ۵۰ تومانی را تجربه کرد و خیلی بالا نرفت و افزایش ۴۰۰ تومانی در بازار دلار غیررسمی تجربه شد. این رشد غیرقابل توجه، در مقایسه با رشد خیره‌کننده سال قبل، از سوی بازار قابل اعتنا تلقی نشد.
گرچه اجرای سیاست‌های پلیسی در بازار ارز با چاشنی و روکش سیاست‌های اقتصادی کماکان برقرار است.
نکته مهم در کجاست؟
با توجه به افت و خیز تقریبی بازارهای اصلی فوق، می‌توان نکات زیر را استنباط کرد:
* عدم دخالت دولت یا به عبارت دقیق‌تر حاکمیت در بازارها؛ این نکته زمانی مهم ارزیابی می‌شود که به یاد بیاوریم حکومت همواره قبل از وقایع مهم، اقدام به سازماندهی برای کمتر کردن تنش‌ها کرده اما این بار شواهد مستحکمی برای جلوگیری از سقوط بورس یا موارد مشابه دیده نمی‌شود و نگارنده بر این باور است که این عدم دخالت در بازارها عمدی و برای رد پا نگذاشتن در کشف ماهیت ابعاد مختلف در این ماجراست و حاکمیت این بها را در بورس و به قیمت دود شدن سرمایه‌های زیادی از مردم و گروه‌های خودی پرداخت کرده است.
* سیر وقوع حوادث در هفته جاری با توجه به اخبار منفی بین‌الملل در این خصوص و تنش‌های رسانه‌ای و تحریمی جدید ابعاد جدیدی به تحولات در بازارها خواهد داد که باید با دقت به رصد و تحلیل آن پرداخت.