همزمان با حذف نام ایران از فهرست ۱۰ تولیدکننده بزرگ فولاد جهان توسط انجمن جهانی فولاد، آمارها نشان میدهد که صنایع ارزآور و بزرگ کشور به دلیل کمبود تابستانه برق و جیرهبندی زمستانه گاز تولیدات خود را کاهش دادهاند.
شبکه شرق در گزارشی با عنوان «دردسرهای ارزی افت تولید»، نوشته که ناترازی انرژی و آسیب ارزی و اقتصادی صنایع در حالی رخ میدهد که ایران دومین مالک بزرگ ذخایر گاز جهان است و بخش عمدهای از نیروگاههای برق آن با سوخت گاز کار میکنند.
با این حال گاز فعلی جوابگوی نیاز نیروگاهها برای تولید برق نیست و صنایع مادر کشور از این امر آسیب فراوان دیدهاند.
زکریا نایبی، یکی از فعالان صنعت فولاد، در گفتوگو با دنیای اقتصاد، علت کاهش میزان صادرات محصولات فولادی را محدودیتهای انرژی برق و گاز عنوان کرده و گفته: «سال گذشته سه ماه به دلیل محدودیتهای انرژی برق و گاز میزان تولیدات کاهش یافت و وضعیت تولید زنجیره فولاد شمش و آهن اسفنجی در بازار با کمبود روبهرو شد.»
در گزارش شرق آمده که پیش از این ایران از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲، دهمین تولیدکننده بزرگ فولاد جهان در فهرست انجمن جهانی فولاد بود و در دوماهه نخست سال ۲۰۲۳ نیز ایران بالاتر از ترکیه جایگاه نهمین تولیدکننده بزرگ فولاد جهان را داشت. با این حال ایران در حال حاضر این جایگاه را در جهان از دست داده است.
قطعی گاز و برق صنایع که از پاییز سال گذشته آغاز شد، به ناچار کارخانجات را به سمت مازوتسوزی و آلودهکردن هوای شهرها سوق داده، تا جایی که برخی شهرها در زمستان سال گذشته به دلیل آلودگی هوا طی چند روز تعطیل اعلام شدند.
عباس جبالبارزی، عضو کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران نیز درباره تاثیرات قطعی گاز به روزنامه تعادل گفته: «صنایع بزرگ، پتروشیمیها و فولادی توان مقاومتی بیشتری در این وضعیت دارند و برخی صنایع مانند نیروگاهها و کارخانجات سیمان از مازوت استفاده میکنند و از آنجاییکه قیمت تمام شده مازوت ۲ برابر گاز برای تولیدکنندگان تمام میشود بدون تردید در قیمت محصول نهایی تاثیر میگذارد و قیمت آن گرانتر میشود.»
آمار ۱۰ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۱ انجمن آماری تولیدکنندگان فولاد ایران نیز حاکی از کاهش میزان صادرات محصولات فولادی است، به طوری که صادرات محصولات میانی صنعت فولاد مانند شمش یا تختال یک درصد و میزان صادرات کل فولادی کشور نسبت به زمان مشابه سال پیش دو درصد کاهش یافته است.
ناترازی انرژی و کاهش تولید فولاد نکتهای است که کمی پیشتر رضا شهرستانی عضو هیئتمدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد هم در گفتوگو با دنیای معدن آن را پیشبینی کرده و گفته بود که «به نظر میرسد قطعی گاز و برق در صنعت فولاد، کاهش دو میلیون تنی تولید فولاد را به همراه بیاورد».
بهادر احرامیان، دیگر عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نیز زیان قطعی برق صنایع را سالی «هفت تا هشت میلیارد دلار» برآورد میکند و میگوید: « ایران توان تولید حدود ۴۰ میلیون تن تولید را دارد اما وقتی سالی چهار ماه گاز و برق (بیش از دو ماه گاز و یکونیم ماه برق) را از دست میدهیم، در واقع ۱۲.۵ میلیون تن تولید را از دست دادهایم.»
در حالی که خبرها از تعطیلی شرکتهای کوچک فولاد حکایت دارد، آقای احرامیان میگوید: «تعطیلی شرکتهای ضعیفتر فولاد مدتهاست آغاز شده است.»
شرکتهای کوچکتر صنعت فولاد در حالی تعطیل میشوند که از امکانات دولتی بیبهرهاند و مسئولان جمهوری اسلامی آمار دقیقی از تعداد شرکتهای تعطیل شده ارائه نمیدهند.
آسیب ناترازی انرژی برای صنایع دیگر
آماری که اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران منتشر کرده نشان میدهد که قطعی برق در سال ۱۴۰۰ هفت میلیارد دلار به صنایع ایران خسارت زده است، آسیبی که تنها دامان صنعت فولاد را نگرفته است.
فعالان حوزه سیمان نیز گفتهاند که سال گذشته تداوم قطعیها موجب اتمام ذخایرشان شده و تاب تحمل فشاری بیش از این را ندارند.
صنایع پتروشیمی نیز از آسیبهای قطعی برق در امان نبودند و احمد مهدویابهری، دبیر کل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی، اعلام کرده که «صادرات اوره و متانول به خاطر قطعی گاز ۲.۵ میلیون تن کاهش پیدا کرده و مبلغ ارزی این افت صادرات ۷۰۰ میلیون دلار است».