گزارشی از علمکرد کمیته امداد؛ «در حسرت همه‌چیز هستیم»

انقلاب پابرهنگان، انقلاب نفت بر سر سفره‌ها و عدالت در دست‌های از خون گذشته تک تک آنها که به خیابانها ریختند. انقلابی با شعارهایی از این دست وقتی سال ۱۳۵۷ پیروز شد خیلی زود و شاید در فاصله زمانی کمتر از یک ماه کمیته‌ای برای پشتیبانی از محرومان و پابرهنگان و آنطور که آن سال‌ها می‌گفتند «مستضعفان» تاسیس کرد؛ ۱۴ اسفند ۱۳۵۷ کمیته امداد امام خمینی. فرمان فرمان رهبر انقلاب، آیت‌الله خمینی.

هسته مرکزی کمیته امام خیلی سال پیش و در دهه چهل طراحی شده بود. وقتی که گروهی از همراهان و هم‌رزمان آیت‌الله خمینی از طرف او مسئول رسیدگی به خانواده زندانیان سیاسی شدند. اسفندماه سال ۱۳۵۷ حبیب‌الله عسگراولادی، مهدی کروبی و ابوالفضل حاج حیدری، سه موسس و عضو مامور از سوی آیت‌الله خمینی بودند تا کمیته امداد را راه‌اندازی کنند، نهادی که از همان اول گفته شد نهادی است انقلابی و عام‌المنفعه و قرار نیست سودی ببرد، نهادی تحت نظارت مستقیم رهبر جمهوری اسلامی ایران.

گزارشی از علمکرد کمیته امداد؛ «در حسرت همه‌چیز هستیم»

کم کم کمیته امداد کارش گرفت و همینطور که سال‌های بیشتری از انقلاب می‌گذشت شعبه‌های این نهاد انقلابی در سراسر ایران گسترش می‌یافت. کار به جایی رسید که شعبه‌هایی از کمیته امداد در خارج از ایران هم آغاز به کار کرد. زن، یکی از اعضای تحت پوشش این نهادی است که حالا به جرات می‌توان از آن با عنوان نهاد عریض و طویل یاد کرد:

کمیته امداد اگرچه بودجه هم دارد و در بودجه سال ۱۳۹۲ ده و نیم درصد هم افزایش بودجه پیدا کرده، عموما از کمک‌های مردمی هم بهره مناسبی می‌گیرد. تنها در سال ۱۳۹۰ کمیته امداد ماهانه ۱۵ میلیارد تومان به عنوان صدقه جمع‌آوری کرده است. سال ۱۳۹۱، یعنی همین سال گذشته سعید ستاری، معاون مشارکت‌های مردمی کمیته امداد میزان کمک‌های مردمی را بالغ بر ۹۰۰ میلیارد تومان اعلام کرده است. بودجه و دریافتی کمیته امداد در مجموع اندک نیست با این حال اعضای تحت پوشش این نهاد چندان هم راضی و برخوردار به نظر نمی‌رسند. زن از تهران با ما گفتگو می‌کند:

«آقای رییس جمهوری که تازه به کار آمدی ما را هم در نظر بگیرید. زیر پا له نشویم. ما حقوقی که الان می‌‌گیریم ۴۰ تومان است. هر دو ماه یک دفعه به ما ۴۰ تومان می‌دهند. هنوز هم مال تیر را ندادند. الان ماه مرداد دارد تمام می‌شود. به من گفته بودند سه ماه یک دفعه بهتان سبد کالا می‌دهیم که این را هم الحمدلله ندادند. خوب است به گوش رییس جمهور برسد. شاید دلش به رحم بیاید ایشان کاری کند.»


از او می‌پرسم با مبلغ ناچیزی که از کمیته امداد دریافت می‌‌کند چگونه می‌تواند در میان تورم مهار نشدنی و جایی نزدیکی‌های خط فقر یا پایین و پایین و پایین تر زندگی را به دنبال خود بکشد؟

«خیریه الزهرا هست و بلوار صادقیه. الان هم من از آنجا آمده بودم. رفته بودم مثلا گفته بود که بیا گوشت بگیر. رفتم مسئولش نبود. آمدم خسته و کوفته. یعنی ساعت هفت و نیم رفتم الان رسیدم. بعد یک مسجد هست که کمک می‌کند. چه کمکی! بر فرض سه کیلو برنج تایلندی می‌دهد. یک خورده گوشت می‌دهد،‌ یک چای ایرانی می‌دهد. هیچ چیزهمچین چشمگیری نیست. خودم هم مستاجرم. دخترم هم مستاجر است. یک پسرم هم پیک موتوری است. زندگی آن چنانی نداریم که من بروم سربار پسر‌هایم باشم. نه، همچین نیستم. به سختی خودم برای چند خانواده سبزی پاک می‌کنم. یک موقع کاری انجام می‌دهم. در این حد. خودم را می‌کشانم. نمی‌خواهم سربار دیگران باشم. ما هم در حسرت هر چیزی هستیم. حسرت لباس پوشیدن خوب،‌ حسرت کفش پوشیدن خوب. ما هم آبرومندیم. ما هم نوه داریم. می‌خواهیم پیش نوه‌هایمان یک کارهایی بکنیم که خاطره خوبی داشته باشیم. حکم گدایی از کسی نداریم. اگر حقمان است، حقمان را بدهند. حقمان هم اگر نیست که خیلی خیلی عذر می‌خواهم، معذرت می‌خواهم، بگویند لال شو و حرف نزن. چشم؛ ما هم لال می‌شویم و حرف نمی‌زنیم.»

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس هفته گذشته در نطق خود در مجلس از سوء مدیریت دولتی در حل مشکلات اقتصادی خانواده‌ها گفت. خبرگزاری ایرنا گزارش داد که حجت‌الاسلام ناصر موسوی لارگانی که نماینده فلاورجان هم است از کمیته امداد هم یاد کرد. او از نارضایتی‌ها از این کمیته گفت. این نماینده مجلس گفت مردم روزهای سختی را با فقر و بیکاری پشت سر می‌گذارند و از سیاست‌های کمیته امداد که عزت آنها را زیر پا می‌گذارد به ستوه آمده‌اند. این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس از کمیته امداد و دست اندرکاران دولت خواست تا برای مردم شغل ایجاد کنند نه اینکه به آنها صدقه بدهند، صدقه‌هایی که عزت مردم را زیر سئوال می‌برد. حرف‌های نماینده مجلس را زنی که صدایش را از تهران می‌شنویم این طور تایید می‌کند:

«می‌گوید خانم بودجه نیست. بروید از خودشان بخواهید. وقتی می‌گویم تلویزیون این را اعلام کرده می‌گوید برو از تلویزیون بگیر. آن‌ها هم می‌گویند ما مسئول نیستیم. حتی من به رییس کمیته هم گفتم. گفتم آقا ماه رمضان است، چیزی به ما نمی‌دهید؟ گفت خانم چیزی نداده‌اند که به شما بدهیم... یا می‌روم یک پولی موردی بخواهم خیلی با گستاخی خیلی معذرت می‌خواهم، عذر می‌ خواهم، رویم به دیوار، انگار با سگ یا آشغال‌دانی دارند حرف می‌زنند. داد می‌زنند، آدم نمی‌تواند کلمه دومش را بیارورد. آدم از ترس اینکه آنجا دعوایی بشود، می‌آید بیرون. این است. زندگی این است.»

کمیته امداد به کسانی که از آنها به عنوان «محرومان» یاد می‌کند در کشورهایی مثل لبنان، سوریه، آذربایجان، تاجیکستان، افغانستان، عراق، کمور و فلسطین هم یاری می‌رساند. ۹۵ هزار مددجو خارج از ایران. این گزارشی است که خود این نهاد می‌دهد.

زن می‌گوید در ماه رمضان خبری از سبد غذایی ویژه رمضان نبوده با این حال کمیته امداد گزارش داده است که در ماه رمضان گذشته ۴۰ هزار سبد غذایی بین مردم نوار غزه توزیع کرده است. چندی پیش هم پرس تی وی، تلویزیون انگلیسی زبان جمهوری اسلامی ایران از آغاز به کار کمیته امداد در سومالی برای خدمات رسانی به محرومان آن کشور خبر داد.

در تهران با متوسط اجاره بهای بسی بالاتر از خط فقر زنی با ۴۰ هزار تومان دریافتی از کمیته امداد چگونه زندگی‌اش را اداره می‌کند؟ خودش می‌گوید سبزی هم پاک می‌کند و از مسجد محل هم کمک می‌گیرد. از او می‌پرسم چقدر اجاره خانه می‌دهد؟

«من ۲۸۰ تومان. منت به بازویم. یک خانمی هست ماهی ۱۰۰هزار تومن به من می‌دهد. یک آقایی هست مال هیئت، ماهی ۴۰ تومان می‌دهد. خلاصه ناراحت هم نیستیم. شاید تقدیر روزگار این است. ۱۱ تا سبزی پاک کردم، نعنا خشک کردم، در خانه خودم شستم، پاک کردم، با این پنکه خشک کردم، بردم دادم، به من خدا وکیلی ۱۵ تومان داده است. ناراحت نیستم. هیچ موقع ایشان را از دست نمی‌دهم. چرا؟ یک موقع کارم به او می‌افتد، یا یک موقع لباس‌های بچه‌هایش را می‌دهد به ما، یا لباس خودش را.»

پس از ولایت فقیه، شورای مرکزی عالی‌ترین رکن ناظر بر کمیته امداد است، کمیته‌ای که چهار میلیون و ۵۰۰ هزار مددجو را تحت پوشش دارد و تنها یک میلیون زن سرپرست خانوار عضو آن هستند. کمیته‌ای که امسال اعلام کرد برای توزیع بن رمضان به رقمی حدود ۲۱ میلیارد تومان نیاز دارد و این سازمان بهزیستی است که باید از اعتبارات داخلی خود بودجه را تامین کند. و گرنه از بن‌های ماه رمضان خبری نخواهد بود.