برای تهیه نقشه جامع تهران ۱۲ میلیونی ، گذشته از کارشناسانی که در تهران سرگرم کارند، چهار آرشیتکت و شهرساز با تجربه دیگر نیز با نظارت بر این طرح ،خطوط اصلی آن را تدارک می‌بینند.
این چهار تن سه آرشیتکت ایرانی مقیم تهران ،لس آنجلس ، انگلستان و یک آرشیتکت فرانسوی هستند . اعضای این گروه با شرکت در جلساتی با مشاورین گوناگون معماری و شهرسازی در گفت و گوی مداوم بوده و نظرات آنها را با مطالعات خود پیوند می‌زنند .
یکی از این جلسات در پاریس و در مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه برگزار شد و کارشناسان فرانسوی نظر خود را درباره نقشه جامع شهر تهران اظهار کردند. در این خصوص با عبدالحمید اشراق ، معمار و متخصص شهرسازی در پاریس به گفت و گو نشسته‌ایم.
آقای اشراق ، تهیه نقشه جامع شهر تهران ۱۲ میلیونی به واسطه ازدیاد جمعیت به یک امر اجتناب ناپذیر تبدیل شده یا اینکه مسئله افزایش شهرک‌های اطراف تهران هم مزید بر علت بوده است ؟
اصولاً هر شهری نیاز به یک نقشه دارد که به آن نقشه «جامع » می گویند. در ایران قبل از انقلاب آقای عبدالعزیز فرمانفرما با همکاری ویکتور بروئن برای تهران یک نقشه جامع تهیه کردند که در آن نقشه توسعه شهر تهران به شکل شرقی و غربی پیش بینی شده بود.
اوایل انقلاب این تفکر تبلیغ می‌شد که داشتن طفل «نعمت» خداست به همین دلیل هم عده زیادی بچه دار شدند و جمعیت افزایش چشمگیری یافت . این جمعیت به تهران هجوم آوردند و چون جایی برای سکونت نداشتند بدون اجازه دولت اقدام به ساخت شهرک‌هایی کردند و از آن جایی که در قوانین اسلام هر گاه کسی یک زمین لم یزرع را آباد کند این زمین متعلق به اوست بنابر این مالکیت این زمین‌ها را به نام خودشان کردند.
دولت قادر نبود جلوی پیشرفت این شهرک‌ها را بگیرد و قوانین مسکن هم بازدارنده نبود . همین امر باعث شده است که تهران امروز یک شهر بیمار ،آشفته و ناهنجار باشد.
شما در نوشته‌هایتان به صحبت‌های وزیر اسبق مسکن و شهرسازی، آقای آخوندی اشاره کردید که وی گفته است تا ۳۰ سال دیگر جمعیت ایران به ۱۳۰ میلیون نفر می‌رسد که از این تعداد قریب به ۱۰۰میلیون نفر شهرنشین هستند و فقط ۳۰ میلیون نفر روستا نشین خواهند بود . آیا نقشه جامعه شهر تهران به افزایش شهرنشینی کمک نخواهد کرد؟
آنچه که انجام می‌شود کم کردن قوای دماغی و نیروی انسانی روستاه‌ها و افزایش نیروی شهرنشینی است و از آنجایی که این نیروی انسانی قادر نیستند که شهرها را فرم و شکل بدهند در این میان توانایی شهرنشینان هم زایل می‌شود.
شما خودتان معمار هستید . به نظر شما نقشه جامع شهر تهران باید چگونه باشد که معضلاتی همچون ترافیک ، آلودگی هوا و افزایش زاغه‌نشینی برطرف شود؟
اگر این طرح بدست متخصصین مجرب اجرا شود موثر خواهد بود. یکی از دوستان فرانسوی من که به تهران رفته بود به من گزارش داد که کسی مسئول رسمی نقشه جامع تهران ۱۲ میلیونی است که اگر چه شخص محترمی است اما نه یک کلمه زبان خارجی می‌داند و نه به کشور دیگری سفر کرده است . و این شخص حق وتو دارد یعنی می‌تواند بگوید آقای آرشیتکت یا مهندس، این خط اتوبان را که جلوی این بنای مذهبی می گذرد بردارید و آن آرشیتکت هم محکوم است که بر خلاف قوانین شهرسازی و معماری ، آن خط را از جلوی آن بنا رد کند.
در حال حاضر تکلیف شهر تهران نامشخص است . معلوم نیست که توسعه آن عمودی است یا افقی؟
از زمان رضا شاه تا کنون، وسعت تهران ۳۳ برابر افزایش یافته است.
فکر می کنید که ساختن برجهای بلند مرتبه و پیوسته شدن شهرهای اطراف تهران نشانه این است که شهرک‌های اقماری در اطراف تهران زیاد شده است ؟
انگلیسی‌ها بودند که شهرک‌های اقماری را به‌وجود آوردند. آنها دیدند که جمعیت لندن روز به روز رو به افزایش است. برنامه‌ریزی کردند و در عرض چند دهه ، قریب به دو میلیون نفر را به شهرک‌های اقماری حومه لندن منتقل کردند . همین کاری که بعدها در ایران هم متداول شد اما در حال حاضر کرجی که سابق بر این ۳۰۰ هزار نفر جمعیت داشت اکنون دو میلیون و نیم جمعیت دارد و شهرک اسلامشهر در جنوب تهران که قبل از انقلاب قریب به هزار و ۵۰۰ نفر ساکن داشت هم اکنون ۴۰۰ هزار نفر جمعیت دارد.
شما اطلاع دارید که پایه‌ریزی این نقشه بر چه اساسی است؟
خوشبختانه اینها سعی می‌کنند با جلساتی که در سراسر دنیا برگزار می‌کنند نظر آرشیتکت‌ها ی متخصص را هم دریافت کنند. در این کار محورهای اصلی تغییر کرده است . توسعه شهر تهران دیگر توسعه شرقی – غربی نیست . اگر در نقشه جامع قبلی توسعه تهران به سمت کرج بود . حالا توسعه تهران عمودی شده است
اگر شما عضو کمیته کارشناسان و طرف مشورت بودید در این زمینه چه پیشنهادهایی ارائه می‌کردید؟
اول از همه می‌گفتم کارهایی مثل اهداء زمین ،شماره گذاری اتومبیل و اقداماتی از این قبیل متوقف شود . تکلیف شهر از نظر گسترش افقی و عمودی معلوم باشد. اگر افقی است باید قوانین گسترش افقی رعایت شود و یک مدیریت واحد اعمال شود.
آیا باید سیاستی هم برای جلوگیری از هجوم به شهرها اعمال شود؟
شکی نیست که این اقدام لازم است . هم اکنون در پاریس به هیچ عنوان اجازه داده نمی‌شود که تراکمی از یک تعداد مشخص در یک ناحیه ایجاد شود . درشهر تهران باید قانون واحدی اجرا شود نه اینکه هر کس بیاید چیز تازه‌ای بگوید.
آیا شما با ساختن برجهای بلند مرتبه که هم از نظر زیبایی و هم از نظر آلودگی، صدماتی به شهر وارد می کند ، هم موافق هستید؟
ارتفاع زیاد ساختمان‌ها مسائل زیادی ایجاد می‌کند که اولین آن سایه انداختن بر ساختمان‌های مقابل است. جلوی دید را می گیرد . منجر به ترافیک و آلودگی هم می شود.
نقشه جامع شهر تهران به نام نقشه جامع شهر ۱۲ میلیونی شهرت یافته است. این به معنای این است که در صورت اجرای این نقشه از ازدیاد جمعیت جلوگیری می شود؟
شکی نیست که اگر این طرح اجرا شود از هجوم جمعیت به سمت مرکز شهر جلوگیری می شود . در پاریس گرانترین قسمت شهر ، مرکز شهر است اما در تهران جالب است بدانید که وسط شهر ، ارزانترین قسمت شهر است.
به نظر شما این طرح چند سال طول می کشد تا به پایان برسد؟
تصور نمی کنم بشود برای آن زمانی را پیش‌بینی کرد . برای اینکه در حال حاضر پیاده کردن یک قانون واحد در تهران عملی نیست . اگر چه من بعنوان یک متخصص می‌گویم که این طرح با شایسته ترین شکل در حال تدوین است اما پیاده می‌شود یا نمی‌شود دیگر با خداست.
این چهار تن سه آرشیتکت ایرانی مقیم تهران ،لس آنجلس ، انگلستان و یک آرشیتکت فرانسوی هستند . اعضای این گروه با شرکت در جلساتی با مشاورین گوناگون معماری و شهرسازی در گفت و گوی مداوم بوده و نظرات آنها را با مطالعات خود پیوند می‌زنند .
یکی از این جلسات در پاریس و در مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه برگزار شد و کارشناسان فرانسوی نظر خود را درباره نقشه جامع شهر تهران اظهار کردند. در این خصوص با عبدالحمید اشراق ، معمار و متخصص شهرسازی در پاریس به گفت و گو نشسته‌ایم.
آقای اشراق ، تهیه نقشه جامع شهر تهران ۱۲ میلیونی به واسطه ازدیاد جمعیت به یک امر اجتناب ناپذیر تبدیل شده یا اینکه مسئله افزایش شهرک‌های اطراف تهران هم مزید بر علت بوده است ؟
اصولاً هر شهری نیاز به یک نقشه دارد که به آن نقشه «جامع » می گویند. در ایران قبل از انقلاب آقای عبدالعزیز فرمانفرما با همکاری ویکتور بروئن برای تهران یک نقشه جامع تهیه کردند که در آن نقشه توسعه شهر تهران به شکل شرقی و غربی پیش بینی شده بود.
اوایل انقلاب این تفکر تبلیغ می‌شد که داشتن طفل «نعمت» خداست به همین دلیل هم عده زیادی بچه دار شدند و جمعیت افزایش چشمگیری یافت . این جمعیت به تهران هجوم آوردند و چون جایی برای سکونت نداشتند بدون اجازه دولت اقدام به ساخت شهرک‌هایی کردند و از آن جایی که در قوانین اسلام هر گاه کسی یک زمین لم یزرع را آباد کند این زمین متعلق به اوست بنابر این مالکیت این زمین‌ها را به نام خودشان کردند.
دولت قادر نبود جلوی پیشرفت این شهرک‌ها را بگیرد و قوانین مسکن هم بازدارنده نبود . همین امر باعث شده است که تهران امروز یک شهر بیمار ،آشفته و ناهنجار باشد.
شما در نوشته‌هایتان به صحبت‌های وزیر اسبق مسکن و شهرسازی، آقای آخوندی اشاره کردید که وی گفته است تا ۳۰ سال دیگر جمعیت ایران به ۱۳۰ میلیون نفر می‌رسد که از این تعداد قریب به ۱۰۰میلیون نفر شهرنشین هستند و فقط ۳۰ میلیون نفر روستا نشین خواهند بود . آیا نقشه جامعه شهر تهران به افزایش شهرنشینی کمک نخواهد کرد؟
آنچه که انجام می‌شود کم کردن قوای دماغی و نیروی انسانی روستاه‌ها و افزایش نیروی شهرنشینی است و از آنجایی که این نیروی انسانی قادر نیستند که شهرها را فرم و شکل بدهند در این میان توانایی شهرنشینان هم زایل می‌شود.
شما خودتان معمار هستید . به نظر شما نقشه جامع شهر تهران باید چگونه باشد که معضلاتی همچون ترافیک ، آلودگی هوا و افزایش زاغه‌نشینی برطرف شود؟
اگر این طرح بدست متخصصین مجرب اجرا شود موثر خواهد بود. یکی از دوستان فرانسوی من که به تهران رفته بود به من گزارش داد که کسی مسئول رسمی نقشه جامع تهران ۱۲ میلیونی است که اگر چه شخص محترمی است اما نه یک کلمه زبان خارجی می‌داند و نه به کشور دیگری سفر کرده است . و این شخص حق وتو دارد یعنی می‌تواند بگوید آقای آرشیتکت یا مهندس، این خط اتوبان را که جلوی این بنای مذهبی می گذرد بردارید و آن آرشیتکت هم محکوم است که بر خلاف قوانین شهرسازی و معماری ، آن خط را از جلوی آن بنا رد کند.
در حال حاضر تکلیف شهر تهران نامشخص است . معلوم نیست که توسعه آن عمودی است یا افقی؟
از زمان رضا شاه تا کنون، وسعت تهران ۳۳ برابر افزایش یافته است.
فکر می کنید که ساختن برجهای بلند مرتبه و پیوسته شدن شهرهای اطراف تهران نشانه این است که شهرک‌های اقماری در اطراف تهران زیاد شده است ؟
انگلیسی‌ها بودند که شهرک‌های اقماری را به‌وجود آوردند. آنها دیدند که جمعیت لندن روز به روز رو به افزایش است. برنامه‌ریزی کردند و در عرض چند دهه ، قریب به دو میلیون نفر را به شهرک‌های اقماری حومه لندن منتقل کردند . همین کاری که بعدها در ایران هم متداول شد اما در حال حاضر کرجی که سابق بر این ۳۰۰ هزار نفر جمعیت داشت اکنون دو میلیون و نیم جمعیت دارد و شهرک اسلامشهر در جنوب تهران که قبل از انقلاب قریب به هزار و ۵۰۰ نفر ساکن داشت هم اکنون ۴۰۰ هزار نفر جمعیت دارد.
شما اطلاع دارید که پایه‌ریزی این نقشه بر چه اساسی است؟
خوشبختانه اینها سعی می‌کنند با جلساتی که در سراسر دنیا برگزار می‌کنند نظر آرشیتکت‌ها ی متخصص را هم دریافت کنند. در این کار محورهای اصلی تغییر کرده است . توسعه شهر تهران دیگر توسعه شرقی – غربی نیست . اگر در نقشه جامع قبلی توسعه تهران به سمت کرج بود . حالا توسعه تهران عمودی شده است
اگر شما عضو کمیته کارشناسان و طرف مشورت بودید در این زمینه چه پیشنهادهایی ارائه می‌کردید؟
اول از همه می‌گفتم کارهایی مثل اهداء زمین ،شماره گذاری اتومبیل و اقداماتی از این قبیل متوقف شود . تکلیف شهر از نظر گسترش افقی و عمودی معلوم باشد. اگر افقی است باید قوانین گسترش افقی رعایت شود و یک مدیریت واحد اعمال شود.
آیا باید سیاستی هم برای جلوگیری از هجوم به شهرها اعمال شود؟
شکی نیست که این اقدام لازم است . هم اکنون در پاریس به هیچ عنوان اجازه داده نمی‌شود که تراکمی از یک تعداد مشخص در یک ناحیه ایجاد شود . درشهر تهران باید قانون واحدی اجرا شود نه اینکه هر کس بیاید چیز تازه‌ای بگوید.
آیا شما با ساختن برجهای بلند مرتبه که هم از نظر زیبایی و هم از نظر آلودگی، صدماتی به شهر وارد می کند ، هم موافق هستید؟
ارتفاع زیاد ساختمان‌ها مسائل زیادی ایجاد می‌کند که اولین آن سایه انداختن بر ساختمان‌های مقابل است. جلوی دید را می گیرد . منجر به ترافیک و آلودگی هم می شود.
نقشه جامع شهر تهران به نام نقشه جامع شهر ۱۲ میلیونی شهرت یافته است. این به معنای این است که در صورت اجرای این نقشه از ازدیاد جمعیت جلوگیری می شود؟
شکی نیست که اگر این طرح اجرا شود از هجوم جمعیت به سمت مرکز شهر جلوگیری می شود . در پاریس گرانترین قسمت شهر ، مرکز شهر است اما در تهران جالب است بدانید که وسط شهر ، ارزانترین قسمت شهر است.
به نظر شما این طرح چند سال طول می کشد تا به پایان برسد؟
تصور نمی کنم بشود برای آن زمانی را پیش‌بینی کرد . برای اینکه در حال حاضر پیاده کردن یک قانون واحد در تهران عملی نیست . اگر چه من بعنوان یک متخصص می‌گویم که این طرح با شایسته ترین شکل در حال تدوین است اما پیاده می‌شود یا نمی‌شود دیگر با خداست.