گفت‌وگوی پنهان میان ایران و آمریکا؛ شایعات و واکنش‌ها

  • علیرضا کرمانی

دیوار سفارت سابق ایالات متحده آمریکا در تهران

وزير اطلاعات جمهوری اسلامی ايران روز یک شنبه به برخی گزارش‌ها در باره گفتگوهای محرمانه ميان دولت محمود احمدی نژاد وبرخی مقام‌های آمريکايی در سال گذشته پاسخ داد.

اخیرا در برخی گزارش‌ها آمده است که چند تن از دستياران باراک اوباما، پيش از آغاز رسمی دوره رياست جمهوری و در دوران انتقال قدرت، با بشار اسد رييس جمهوری سوريه و مقام‌های ايرانی ديدار و گفت‌وگو کرده‌اند.

خبرگزاری‌های بین‌المللی همچنين به این موضوع اشاره کرده‌اند که چند مقام عالی‌رتبه ايرانی و آمريکايی اخيرا با يکديگر گفت‌وگو کرده‌اند.

غلامحسين محسنی اژه ای در گفت وگو با خبرگزاری «مهر» در پاسخ به چنین گزارش‌هایی می گويد: «معنای مذاکره کاملاً مشخص و جدای از طرح برخی مباحث است.»

غلامحسين محسنی اژه ای در ادامه می افزايد: « اين که احتمالاً در اجلاس‌هايی که در برخی از کشورهای جهان برگزار می‌شود، احياناً يک مقامی از کشورمان با فردی برخورد و احوالپرسی هم کرده باشد، شايد اين اتفاق افتاده باشد، شايد هم بيافتد».

روزنامه «واشنگتن تايمز» روز جمعه خبر داده بود که مجتبی ثمره هاشمی، از چهره‌های نزديک به محمود احمدی نژاد و مشاور ارشد او، سال گذشته چندين بار با ويليام پری، وزير دفاع پيشين آمريکا، ديدار کرده است.

باراک اوباما، رييس جمهوری آمريکا، هم پس از به قدرت رسيدن، همچون دوران مبارزات انتخاباتی از تمايل خود به گفت وگوی مستقيم با ايران سخن گفته است.

باراک اوباما در اين رابطه گفت:« من فکر می کنم چيزی که برای ما مهم است، موضوع گفت وگو با ايران است. برای اين که به روشنی توضيح بدهيم تفاوت های ما در کجاست و راه های بالقوه برای پيشرفت کدام است. در چندماه آينده ما چهارچوب‌ها و خط‌مشی خود را ترسيم خواهيم کرد و همان‌گونه که در سخنرانی مراسم تحليف خود گفتم اگر کشورهايی مانند ايران مشت گره کرده خود را بگشايند، آن‌گاه دست گشاده ما را در پيش روی خود خواهند ديد».

در پاسخ به اعلام دوباره باراک اوباما مبنی بر در پيش گرفتن رويکرد تازه ای نسبت به حکومت ايران و اين‌‌که با گفتگو می تواند آغاز اين تغيير باشد، محمود احمدی‌نژاد، رييس‌جمهوری اسلامی ايران، روز چهارشنبه هفته گذشته در کرمانشاه گفت: «از تغيير استقبال می کنيم اما به شرط آن که تغيير بنيادين و درمسير درست باشد».

يک روز پس از سخنان محمود احمدی نژاد، رابرت گيبس، سخنگوی کاخ سفيد، به اين نکته اشاره کرد که يکی از مسايل پيش روی دولت کنونی آمريکا اين است که دقيقاً مشخص نيست در ايران با چه کسی بايد گفت وگو کرد.

داوود هرميداس باوند، استاد دانشگاه در رشته علوم سياسی و تحليلگر مسايل ايران، در اين زمينه به راديو فردا می‌گويد: « بنا به دلايل گوناگون ممکن است برخی دولت‌ها گفت وگوهای پنهانی و غير مستقيم را به گفت وگوهای مستقيم ترجيح دهند. معمولاً نظام‌هايی که سياست خارجی و حتی داخلی آنها بر مبانی ارزشی است و با هاله‌ای از شعار پيچيده شده است، ترجيح می دهند مذاکرات به صورت غير مستقيم يا غيرآشکار صورت گيرد».

از سوی ديگر فرانک والتر اشتان‌ماير، وزير امور خارجه آلمان، در گفتگويی با هفته‌نامه «نيوزويک» اشاره کرده است که تلاش برای گفتگوی مستقيم ارزش دارد. وزير امور خارجه آلمان در عين حال در مورد انجام چنين گفتگوهايی اظهار بدبينی کرده است.

داوود هرميداس باوند، معتقد است برای استفاده از چنين فرصت هايی بايد از اظهار نظرهای شعارگونه پرهيز کرد و به مشکلات واقعی در پيوند با منافع دو کشور ايران و آمريکا پرداخت.

او می‌افزايد: «برخی افراد اظهارنظرهای شعارگونه مطرح می کنند که هيچ مبنای منطقی ندارد. اين که آمريکا در کشورهای جهان دخالت نکند، اصلاً به ما ارتباط مستقيم ندارد. مسايلی که در حال حاضر بين دو کشور وجود دارد به عراق و افغانستان و تکنولوژی هسته ای مربوط است. ما بايد به مسايلی که گرفتار آن هستيم بپردازيم. ما در معرض تحريم ها قرار داريم و آمريکا جلوی تحقق برخی از منافع ملی ما را می تواند بگيرد، مانند انتقال نفت وگاز. آمريکا هم مشکلاتی دارد که ايران می تواند تا حدودی در منطقه کمک کند. بنابراين اينها فرصت‌ها و امکاناتی است که هميشه پايدار نيست و اگر به موقع استفاده نشود، ممکن است از دست برود».

وزير امور خارجه آلمان در سخنان ديگری که روز جمعه در پارلمان آن کشور ايراد کرد، گفت: «ايران مانع‌تراشی دربرابر پيشنهاد گفتگوی مستقيم آمريکا را آغاز کرده است».

اشتان‌ماير افزود: « من به ايران می گويم رفتاری عاقلانه در پيش گيرد و به پيشنهاد گفت وگوی مستقيم با آمريکا پاسخ مثبت دهد. زيرا اين کار به سود مردم ايران است. مردمی که از انزوا و رويارويی‌های ناشی از سياست‌های کنونی تهران در رنج و حتی در فقر هستند.»