محمد خاتمی، رئیس جمهور پیشین ایران، در سخنانی با تاکید بر لزوم پاسخگو بودن حکومت در مقابل شهروندان وفراهم آوردن امکان نقد و اعتراض برای مردم، تاکید کرده است، قدرت نباید «مثل گذشته‌ها در هاله‌ای از تقدس پوشانده شود.»
به نوشته سایت اینترنتی کلمه، محمد خاتمی، رئیس جمهور پیشین ایران، در سخنانی در جمع شماری از معلمان به مناسبت روز معلم گفته است: «نباید خدای نکرده مثل گذشته‌ها قدرت در هاله‌ای از تقدس پوشانده شود که کسی حق سؤال و انتقاد و اعتراض نسبت به آن نداشته باشد.»
این سخنان در حالی بیان شده است که به ویژه در روزهای اخیر و به دنبال بالا گرفتن اختلاف‌ها میان محمود احمدی‌نژاد و آیت‌الله خامنه‌ای، برخی از شخصیت‌های هوادار رهبر جمهوری اسلامی، ولی فقیه را «نایب امام زمان» دانسته و هر گونه مخالفت با وی را در «حد شرک» به خداوند توصیف کرده‌اند.
بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی، ولی فقیه از بیشترین اختیارها برخوردار است و بیشتر نهادهای حکومتی به طور مستقیم یا غیر مستقیم زیر نظر وی فعالیت می‌کنند.
در این میان محمد خاتمی در سخنان خود که متن آن روز سه‌شنبه منتشر شده، هدف انقلاب اسلامی را تشکیل نظامی دانسته است که «هم در آن ارزش‌های الهی باشد هم خرد و منطق و عقل بر آن حاکم باشد و هم آزادی‌های مطلوب و مشروع وجود داشته باشد و هم پاسخ‌گویی حکومت در مقابل مردم باشد و هم امکان انتقاد و نقد و اعتراض برای مردم باشد و هم حق و امکان مردم به جابجایی قدرت با انتخابات و به طریق آزاد و مسالمت‌آمیز.»
رئیس جمهور پیشین ایران همچنین افزوده است: «جمهوری اسلامی بر آمده از اراده آزاد مردم است و قدرتی که متمرکز شده است در مقابل مردم مسئول است و مردم حق بلکه وظیفه دارند انتقاد، امر به معروف و نهی از منکر کنند و کدام نهی از منکر بالاتر از اینکه اگر مردم می‌بینند ظلمی در جامعه است، اگر فقری در جامعه است، امکاناتی از جامعه از بین می‌رود، مسائل را بیان کنند و بعداً هم بالاتر از این مردم در موقعیتی قرار بگیرند که وقتی چیزی را نپسندیدند، با آزادی و اراده کاملاً آزاد و امنیت کامل با انتخاب خودشان بتوانند امور را جا‌به‌جا کنند.»
وی همچنین به بیان ویژگی‌های جامعه و حکومت مطلوب از نظر امام اول شیعیان پرداخته و گفته است: «حکومتی که مورد خواست و رضایت مردم نباشد حکومت مطلوب نیست؛ و حاکمی که درد مظلومان و عزم مبارزه با استثمارگران و زورگویان را نداشته باشد حاکم مطلوب امام علی نیست.»
رئیس دولت اصلاحات همچنین گفته است: «امام بعد از حق مردم از حق حکومت سخن می‌گوید: اولین حق حکومت بر مردم انتقاد کردن، نصیحت یعنی انتقادی که توام با خیرخواهی است، اینکه آزادی مطلوب در جامعه باشد. جالب این است که امام علی آزادی و اندیشه و بیان و نقد و انتقاد را حق حکومت و وظیفه جامعه می‌داند.»
به گفته آقای خاتمی، حکومت اسلامی به این معنا نیست که «یک گروه خاص و با ویژگی خاص همه امکانات را در انحصار خود بگیرد و در صدد طرد و حذف همه سلایق ولو اسلامی و شیعی بر آید، بلکه غیرمسلمان هم در درون حکومت اسلامی محترم و صاحب حق است و باید باید همان حرمت و موقعیت را داشته باشد که یک مسلمان دارد.»
رئیس جمهور پیشین ایران در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به بازداشت شماری از معلمان در جریان رویدادهای پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ در ایران یک بار دیگر ابراز امیدواری کرده است که «زندانیان آزاد شوند و فضا باز شود.»
محمد خاتمی همچنین در سخنان خود به اعتراض‌ها در برخی از کشورهای عربی اشاره کرده و گفته است: «این موج مبارکی که در خاورمیانه و در دنیای عرب و انشاالله در همه قسمت‌ها ایجاد شده و خواهد شد، موج‌آزادی خواهی، موج ضدیت با دیکتاتوری، موج مخالفت با وضعیت فوق‌العاده در تمام این کشورها در سوریه، مصر، الجزایر، یمن و همه جاهایی که هست می‌گویند که باید این حالت فوق‌العاده از بین برود، انتخابات آزاد باشد، اینها خیلی مبارک است.»
وی با بیان این که موج دمکراسی‌خواهی در کشورهایی به راه افتاده که ساکنان آن مسلمان هستند، افزوده است: «ما خیلی علاقمند بودیم که در مقابلش بگویند ما می‌خواهیم نظام دینی و اسلامی هم حاکم باشد و اگر در ذهن این جوامع بود که اسلام با آزادی می‌تواند سازگار باشد، با انتخابات آزاد و انتخاب مردم می‌تواند سازگار باشد و نه تنها برای مسلمانان این آزادی برای همه کسانی که در ذیل و ظل حکومت و جامعه اسلامی زندگی می‌کنند این آزادی و حرمت وجود دارد ولو دین دیگری داشته باشند همه شهروند‌اند و حقوق شهروندی دارند آن وقت می‌دیدید امروز موجی که بود جنبه ایجابی آن هم جنبه اسلامی بود.»
محمد خاتمی همچنین با اشاره به «جباریت‌هایی که در گذشته به نام اسلام صورت گرفته»، نگرانی مردم در کشورهای اسلامی را شکل گیری دیکتاتوری مقدس دانسته و گفته است: «خوب مردم می‌گویند اگر بناست دیکتاتوری باشد، باز این دیکتاتوری‌هایی که هست نامقدس است، اگر یک دیکتاتوری مقدس بخواهد بیاید بهتر است که نیاید؛ ترس از آنهاست.»
به نوشته سایت اینترنتی کلمه، محمد خاتمی، رئیس جمهور پیشین ایران، در سخنانی در جمع شماری از معلمان به مناسبت روز معلم گفته است: «نباید خدای نکرده مثل گذشته‌ها قدرت در هاله‌ای از تقدس پوشانده شود که کسی حق سؤال و انتقاد و اعتراض نسبت به آن نداشته باشد.»
این سخنان در حالی بیان شده است که به ویژه در روزهای اخیر و به دنبال بالا گرفتن اختلاف‌ها میان محمود احمدی‌نژاد و آیت‌الله خامنه‌ای، برخی از شخصیت‌های هوادار رهبر جمهوری اسلامی، ولی فقیه را «نایب امام زمان» دانسته و هر گونه مخالفت با وی را در «حد شرک» به خداوند توصیف کرده‌اند.
بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی، ولی فقیه از بیشترین اختیارها برخوردار است و بیشتر نهادهای حکومتی به طور مستقیم یا غیر مستقیم زیر نظر وی فعالیت می‌کنند.
در این میان محمد خاتمی در سخنان خود که متن آن روز سه‌شنبه منتشر شده، هدف انقلاب اسلامی را تشکیل نظامی دانسته است که «هم در آن ارزش‌های الهی باشد هم خرد و منطق و عقل بر آن حاکم باشد و هم آزادی‌های مطلوب و مشروع وجود داشته باشد و هم پاسخ‌گویی حکومت در مقابل مردم باشد و هم امکان انتقاد و نقد و اعتراض برای مردم باشد و هم حق و امکان مردم به جابجایی قدرت با انتخابات و به طریق آزاد و مسالمت‌آمیز.»
رئیس جمهور پیشین ایران همچنین افزوده است: «جمهوری اسلامی بر آمده از اراده آزاد مردم است و قدرتی که متمرکز شده است در مقابل مردم مسئول است و مردم حق بلکه وظیفه دارند انتقاد، امر به معروف و نهی از منکر کنند و کدام نهی از منکر بالاتر از اینکه اگر مردم می‌بینند ظلمی در جامعه است، اگر فقری در جامعه است، امکاناتی از جامعه از بین می‌رود، مسائل را بیان کنند و بعداً هم بالاتر از این مردم در موقعیتی قرار بگیرند که وقتی چیزی را نپسندیدند، با آزادی و اراده کاملاً آزاد و امنیت کامل با انتخاب خودشان بتوانند امور را جا‌به‌جا کنند.»
وی همچنین به بیان ویژگی‌های جامعه و حکومت مطلوب از نظر امام اول شیعیان پرداخته و گفته است: «حکومتی که مورد خواست و رضایت مردم نباشد حکومت مطلوب نیست؛ و حاکمی که درد مظلومان و عزم مبارزه با استثمارگران و زورگویان را نداشته باشد حاکم مطلوب امام علی نیست.»
رئیس دولت اصلاحات همچنین گفته است: «امام بعد از حق مردم از حق حکومت سخن می‌گوید: اولین حق حکومت بر مردم انتقاد کردن، نصیحت یعنی انتقادی که توام با خیرخواهی است، اینکه آزادی مطلوب در جامعه باشد. جالب این است که امام علی آزادی و اندیشه و بیان و نقد و انتقاد را حق حکومت و وظیفه جامعه می‌داند.»
به گفته آقای خاتمی، حکومت اسلامی به این معنا نیست که «یک گروه خاص و با ویژگی خاص همه امکانات را در انحصار خود بگیرد و در صدد طرد و حذف همه سلایق ولو اسلامی و شیعی بر آید، بلکه غیرمسلمان هم در درون حکومت اسلامی محترم و صاحب حق است و باید باید همان حرمت و موقعیت را داشته باشد که یک مسلمان دارد.»
رئیس جمهور پیشین ایران در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به بازداشت شماری از معلمان در جریان رویدادهای پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ در ایران یک بار دیگر ابراز امیدواری کرده است که «زندانیان آزاد شوند و فضا باز شود.»
محمد خاتمی همچنین در سخنان خود به اعتراض‌ها در برخی از کشورهای عربی اشاره کرده و گفته است: «این موج مبارکی که در خاورمیانه و در دنیای عرب و انشاالله در همه قسمت‌ها ایجاد شده و خواهد شد، موج‌آزادی خواهی، موج ضدیت با دیکتاتوری، موج مخالفت با وضعیت فوق‌العاده در تمام این کشورها در سوریه، مصر، الجزایر، یمن و همه جاهایی که هست می‌گویند که باید این حالت فوق‌العاده از بین برود، انتخابات آزاد باشد، اینها خیلی مبارک است.»
وی با بیان این که موج دمکراسی‌خواهی در کشورهایی به راه افتاده که ساکنان آن مسلمان هستند، افزوده است: «ما خیلی علاقمند بودیم که در مقابلش بگویند ما می‌خواهیم نظام دینی و اسلامی هم حاکم باشد و اگر در ذهن این جوامع بود که اسلام با آزادی می‌تواند سازگار باشد، با انتخابات آزاد و انتخاب مردم می‌تواند سازگار باشد و نه تنها برای مسلمانان این آزادی برای همه کسانی که در ذیل و ظل حکومت و جامعه اسلامی زندگی می‌کنند این آزادی و حرمت وجود دارد ولو دین دیگری داشته باشند همه شهروند‌اند و حقوق شهروندی دارند آن وقت می‌دیدید امروز موجی که بود جنبه ایجابی آن هم جنبه اسلامی بود.»
محمد خاتمی همچنین با اشاره به «جباریت‌هایی که در گذشته به نام اسلام صورت گرفته»، نگرانی مردم در کشورهای اسلامی را شکل گیری دیکتاتوری مقدس دانسته و گفته است: «خوب مردم می‌گویند اگر بناست دیکتاتوری باشد، باز این دیکتاتوری‌هایی که هست نامقدس است، اگر یک دیکتاتوری مقدس بخواهد بیاید بهتر است که نیاید؛ ترس از آنهاست.»