رئیس اسبق موساد اسرائیل، کشوری که نخست وزیرش اعلام کرده با روسیه «هماهنگی‌های مثبت و مؤثری» در مورد عملیات در سوریه دارد، در مقاله‌ای دیدگاه خود را درباره همکاری جدید نظامی میان ایران و روسیه تشریح کرده و آن را ناشی از دیدگاه رئیس جمهوری روسیه درباره پیمان ۷۷ سال پیش میان شوروی با آلمان نازی می‌داند.
وزارت دفاع روسیه اوایل هفته گذشته همکاری نظامی با ایران، مبنی بر دادن امکان از سوی ایران به جنگنده‌های روسیه برای برخاستن از پایگاه هوایی نوژه همدان جهت حمله به مواضع معارضین در سوریه را افشا کرد؛ ایران این امر را تأیید نمود.
افرائیم هالوی، رئیس اسبق موساد، بیست و هشتم مرداد، هجدهم اوت، در مقاله‌ای در روزنامه یدیعوت آخرونوت اسرائیل، این همکاری را «تحولی بسیار تأثیرگذار در تاریخ معاصر ایران» نامیده و نوشته‌است: «تا پیش از این، هیچگاه ایران به نیروهای بیگانه چنین آشکار و با طیب خاطر، اجازه استفاده از خاک و آسمان خود را نداده بود».
در جنگ جهانی دوم حضور نیروهای بیگانه در خاک ایران، به حکومت ضعیف وقت ایران تحمیل شده بود.
به نوشته هالوی، این امر نشان از «عمق ناکامی حکومت آیت‌الله‌های ایران از فیصله دادن به جنگ در سوریه و اذعان آشکار آنها به باور به توانمندی روسیه برای قطعیت این جنگ است».
به‌نوشته هالوی، «درک گام‌های پوتین به پیمان مولوتوف- ریونتروپ بازمی‌گردد که اصول آن تا به امروز برقرار است».
پیمان مولوتوف – ریونتروپ در اواخر اوت ۱۹۳۹، تنها چند روز پیش از آغاز جنگ جهانی دوم، میان وزیران خارجه وقت آلمان نازی و روسیه به‌دست آمد.
هالوی یادآور شده‌است: «پیمان یادشده بر اساس دو بخش آشکار و پنهان بود؛ بخش آشکار آن بر عدم تجاوز میان دو قدرت تأکید داشت؛ اما بخش محرمانه پیمان، شامل تقسیم اروپای مرکزی به حوزه‌های زیر نفوذ شوروی و آلمان بود».
هالوی می‌نویسد، «در گام نخست بر اساس آن پیمان، ارتش سرخ از یک سو و وِرماخت (نیروهای مسلح) آلمان نازی از سوی دیگر به لهستان حمله کردند؛ سریعاً لهستان و استقلال آن را در هم کوفتند و پیروزی مشترک را در کنار هم جشن گرفتند».
هالوی ادامه می‌دهد، «ده ماه بعد، موجودیت سه کشور استونی، لیتوانی و لتونی باطل شد، و حتی قانون شوروی مدعی شد که چنین کشورهایی از اساس وجود نداشته‌اند؛ و این امر، آتش‌بیار معرکه ارتش آلمان شد تا اشغال غرب اروپا را تکمیل کند».
هالوی افزوده‌است، «چرچیل، نخست وزیر بریتانیا در نطقی در پارلمان گفت حتی بعید نیست که این قدرقدرت به اشغال آلمان نازی درآید. اما هیتلر اشتباه کرد و در سال ۱۹۴۱ به شوروی حمله کرد؛ اگر آن اشتباه هیتلر نبود، پیروزی وی می‌توانست محتمل باشد».
به‌نوشته رئیس اسبق موساد، «تا ده‌ها سال بعد از پایان جنگ جهانی دوم، در روسیه حتی ذکر نام آن پیمان منع شده بود؛ تنها در سال ۱۹۸۹ کنگره‌ای در شوروی تصمیمی برای نکوهش آن پیمان گرفت؛ اما این نکوهش نیز محرمانه نگاهداشته شد و در سال ۱۹۹۲ که شوروی فروپاشیده بود، فاش شد».
هالوی می‌نویسد: «دیدگاه رئیس جمهوری روسیه در مورد آن پیمان اهمیت دارد؛ در سال ۲۰۰۸، پوتین در دیداری با روسای جمهوری سه کشور بالتیک، آن توافق را مذمت کرد، و گفت که پیمان تابستان ۱۹۳۹ موضع شوروی را به طور دقیق بازتاب نمی‌داد و به منزله «کشیدن خط بطلانی بر جزئیات توافق استالین و هیتلر بود».
هالوی نوشته‌است، «پوتین دو سال پیش نظر خود را تغییر داد، انهدام استقلال لهستان را با این استدلال که «شایسته تنبیه بخاطر اقداماتش» بود، توجیه کرد و مجازات لهستان، به گفته او، باعث مرگ سیاسی آن کشور بود.
به‌نوشته هالوی، «یک سال بعد نیز پوتین در نشست خبری مشترک با آنگلا مرکل صدراعظم آلمان بار دیگر در مورد پیمان مولوتوف – ریونتروپ گفت، تلاش شوروی در دهه سی میلادی برای ایجاد جبهه‌ای واحد علیه آلمان شکست خورده بود، و از این‌رو، آن پیمان، برای تضمین امنیت شوروی «یک ضرورت بود».
به‌نوشته هالوی، «روسیه در حقیقت می‌خواهد وضعیتی را که تا سال ۱۹۷۳ برقرار بود، احیا کند
رئیس اسبق موساد نوشته‌است، از این‌رو از نظر پوتین، «اصول معاهده مولوتوف – ریونتروپ تا به امروز اعتبار دارد؛ همانگونه که همان شیوه‌های عمل برای او تا به امروز همان است که بود؛ گام‌های اخیر روسیه در خاورمیانه، شامل افزایش کوشش‌ها برای تضمین آنچه که «حوزه‌های نفوذ» خود می‌داند و نیز، گسترش حریم‌های جغرافیایی و حکومتی روسیه، از پایبندی رهبری روسیه به آن اصول ناشی می‌شود.
به‌نوشته هالوی، «روسیه در حقیقت می‌خواهد وضعیتی را که تا سال ۱۹۷۳ برقرار بود، احیا کند؛ شرایطی که در عراق، سوریه، لیبی و نهضت‌های «آزادیبخش جهان» از جمله بر نهضت‌های فلسطینی‌ها نفوذ عمیقی داشت؛ روسیه می‌خواهد تأمین‌کننده اصلی محموله‌های عمده جنگ‌افزار برای کشورهای کلیدی منطقه باشد و شرایطی ایجاد کند که خواسته‌های سیاسی‌اش در هر توافق مربوط به خاورمیانه لحاظ شود».
هالوی افزوده‌است، «پوتین، این تردست‌ترین و ماهرترین شعبده‌باز در کاربرد ابزار مبارزه اطلاعاتی، ضد اطلاعات و به اشتباه انداختن عامدانه دیگران، برای رسیدن به هدف‌هایش از امور آشکار و پنهان استفاده می‌کند؛ تا کنون کامیابی‌های روسیه در این رویه‌ها از ناکامی‌هایش بیشتر بوده است؛ درک منافع امنیتی روسیه در قبال منطقه ما و راهکارهایش برای رسیدن به این هدف‌ها دشوار نیست».
رئیس اسبق موساد در پایان نوشته‌است، «اما افکار عمومی (اسرائیل) کمتر می‌دانند که چگونه باید منافع امنیتی اسرائیل، نظر به عواقب تحول تازه برخاستن جنگنده‌های روسیه از پایگاه همدان، تأمین شود؛ و خوب است که غافلگیر نشویم».
به نظر می‌رسد که آقای هالوی که از منتقدان بنیامین نتانیاهو بوده‌است، خواهان اعلام موضع دولت او و اقدامی جدی‌تر درباره این نزدیکی جدید روسیه و ایران است.
«روسیه می‌خواهد شرایطی ایجاد کند که خواسته‌های سیاسی‌اش در هر توافق مربوط به خاورمیانه لحاظ شود»
«مقامات ارشد نظامی» اسرائیل پنجشنبه ۲۸ مرداد به روزنامه معاریو گفته بودند، هماهنگی اسرائیل و روسیه در ارتباط با سوریه، با وجود آغاز عملیات نظامی روس‌ها از آسمان ایران، «در هیچ سطحی دچار وقفه یا اخلال نشده‌است».
از سوی دیگر، امنون لورد، یک کارشناسان اطلاعاتی اسرائیل در روزهای گذشته در وب‌سایت «میدا» نوشته بود، «این همکاری ایران و روسیه، یک فاجعه استراتژیک برای اسرائیل است، که از ضعف باراک اوباما ناشی می‌شود... و قدرت بازدارندگی اسرائیل را تضعیف می‌کند».
از سخنان علاءالدین بروجردی رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی ایران در روز یکشنبه ۳۱ امرداد چنین برمی‌آید که همکاری نظامی ایران و روسیه از مدتی پیش در جریان بوده و تنها در روزهای گذشته در پی اعلام خود روسیه رسانه‌ای شده‌است.
حسین دهقان وزیر دفاع ایران یکشنبه ۳۱ امرداد در شبکه دوم تلویزیون ایران گفت، رسانه‌ای کردن این خبر «خودنمایی و بی‌معرفتی روس‌ها» بوده که «می‌خواهند خود را قدرتی مؤثر نشان دهند».