وضعیت زاغه‌نشینی پاکستانی‌ها در حاشیه تهران

روزنامه جام جم در گزارشی که آن را «تکان‌دهنده» توصیف کرده، شرایط زندگی پاکستانی‌های زاغه‌نشین در حاشیه تهران را به تصویر کشیده است.

این روزنامه در شماره روز چهارشنبه (۱۸ مرداد) خود نوشته تعداد مهاجران پاکستانی در پای کوره‌های فیروزآباد شهر ری، در منطقه‌ای که به «پل کوره» معروف است به اندازه‌ای است که این منطقه شبیه «کراچی، پنجاب و حیدرآباد» پاکستان شده است.

خبرنگار جام جم نوشته که «صدها مهاجر پاکستانی» در پناه کوره‌های آجرپزی این منطقه حاشیه‌نشینی می‌کنند؛ «مهاجرانی که مخفیانه از مرز گذشته‌اند، شهر به شهر آمده‌اند و رسیده‌اند نزدیک پایتخت.»

این افراد برای خود در حاشیه زمین‌های کشاورزی خانه ساخته‌اند؛ خانه‌هایی که فاقد «آب آشامیدنی، حمام، توالت و گاز شهری» است.

ساکنان بزرگ‌سال خانه‌های این منطقه که «همگی یک اتاق کوچکند، دیوار به دیوار همدیگر»، برای حمام به فیروزآباد و شهرری می‌روند و «تن بچه‌ها اگر هوا گرم باشد» در همین منطقه «کنار جوی آب شسته می‌شود.»

سرویس بهداشتی فاقد برق، آب و حتی در ورودی نیز بین چند خانه مشترک است.

با این حال به گزارش خبرنگار جام جم، مهاجران پاکستانی ساکن این منطقه که بیشتر اهل بلوچستان پاکستان‌اند، «راضی» هستند و می‌گویند زندگی آنها در اینجا «راحت‌تر» از پاکستان است.

یکی از آنها به نام زبیده گفته در پاکستان، هوا خیلی گرم است، «از گرما می‌میریم» و در «پاکستان همین {شرایط} هم نیست، اصلاً آب نیست.»

وی همچنین گفته که همه «فامیل» ما اینجا هستند، خواهرها و برادرهایمان اینجا ازدواج کرده و بچه‌دار شده‌اند و همه ما ایران را دوست داریم.

بسیاری از این مهاجران، هر روز برای «تکدی‌گری» به تهران می‌روند، اما برخی از آنها نیز روی زمین‌های کشاورزی مالکان ایرانی که در نزدیکی محل زندگی‌شان قرار دارد، کار می‌کنند.

گزارشگر جام‌جم در گزارش خود از بزرگ‌شدن «زود» بچه‌ها در این منطقه، کار کردن برخی از آنها از ۹ سالگی و ازدواج کردن زودهنگام آنها خبر داده و افزوده در اینجا زنانی هستند که «تک و تنها… کنج اتاق روی زمینی پر از خون و خونابه» فرزندان‌شان را به دنیا آورده‌اند.

بر اساس این گزارش، بسیاری از این کودکان به دلیل نداشتن کارت اقامت و شناسنامه امکان مدرسه رفتن ندارند و تنها با کمک موسسات خیریه و افراد می‌توانند خواندن و نوشتن بیاموزند.

برخی از آنها «مثل مهدی و علی بلوچ که دوقلو هستند و ۱۳ ساله و دوسال است که مدرسه دولتی امام هادی درس می‌خوانند {هم} هویت پاکستانی‌شان را توی مدرسه از بقیه پنهان کرده‌اند.»

آنها دربارهٔ علت این موضوع می‌گویند به همشاگردی‌هایشان گفته‌اند که افغانستانی هستند، «چون کسی با افغان‌ها کاری ندارد اما اگر بفهمد پاکستانی هستیم ما را اذیت می‌کنند.»

فرماندار: شهرری به محل زندگی مهاجران تبدیل شده است

هدایت‌الله جمالی‌پور، معاون استاندار تهران و فرماندار ویژه شهرستان ری در گفت‌وگو با خبرنگار جام جم گفته «قیمت پایین مسکن و هزینه‌های پایین زندگی» در شهرری نسبت به تهران موجب شده این منطقه «به محلی مناسب برای زندگی مهاجران داخلی و خارجی تبدیل» شود.

وی با اشاره به زندگی اتباع پاکستان و بنگلادش در کنار مزارع و کوره‌پزخانه‌های شهرری افزوده که «این کوره‌پزخانه‌ها امروز بواسطه حضور همین مهاجران به مرکز بازیافت زباله تبدیل شده‌اند و جمعیت زیادی از مهاجران غیرقانونی هم کارگران بازیافت زباله هستند.»

جمالی‌پور اضافه کرده که «مهاجران غیرقانونی به‌خاطر ورود غیرمجاز، مجبورند در حاشیه شهر، در دخمه‌ها و به دور از چشم عموم مردم زندگی کنند. آن هم در مکان‌هایی که حتی امکانات اولیه را هم برای یک زندگی ساده ندارند و این نکته زنگ خطری است که باید به آن توجه کنیم.»

وی از وزارت کشور و نیروی انتظامی خواستار رسیدگی به وضعیت این مهاجران شده و گفته «اگر قوانین کشور اجازه دادند این مهاجران می‌توانند مجوز سکونت بگیرند و به آنها برای ادامه زندگی در ایران کمک شود، اما اگر قوانین اجازه ندادند همه آنها باید به کشورشان برگردند.»

آن‌طور که فرماندار شهرستان ری اعلام کرده در سطح شهرستان ری، «نزدیک به ۱۵۰ هزار تبعه خارجی مجاز و غیرمجاز داریم که نزدیک به ۶۰ هزارنفرشان مجاز هستند و حدود ۹۰ هزار نفر هم بصورت غیرمجاز اینجا زندگی می‌کنند.»

علاوه بر شهروندان خارجی که در حاشیه برخی شهرهای بزرگ ایران سکونت دارند، حاشیه‌نشینی، گورخوابی و کارتن‌خوابی شهروندان ایرانی نیز به یکی از معضل‌های اجتماعی در کشور تبدیل شده است.

سازمان بهزیستی دی ماه سال ۹۵ آمار حاشیه‌نشینان ایران را ۱۲ تا ۱۳ میلیون نفر اعلام کرد و نسبت به گسترش پدیده حاشیه‌نشینی در ایران هشدار داد.

انوشیروان محسنی، رئیس سازمان بهزیستی ایران «رشد غیر منطقی» پدیده حاشیه‌نشینی و بیکاری را دو «تهدید» دانست.

رشد ۱۷ درصدی حاشیه‌نشینی در ایران موجب شده آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی با برگزاری چندین جلسه با روسای قوا و سایر مقام‌های مسئول، دستور رسیدگی به این مسئله را داده و از آنها خواسته برای کاهش آسیب‌های اجتماعی برنامه مدونی داشته باشند.

فقر، یکی از دلایل گسترش حاشیه‌نشینی در ایران اعلام شده و این موضوع وقتی روشن‌تر می‌شود که به آمار ارائه‌شده از سوی نماینده وزارت بهداشت ایران در جلسه ستاد ملی ساماندهی امور جوانان دربارهٔ آمار فقرا توجه شود.

علی‌اکبر سیاری، معاون وزیر بهداشت مرداد ماه ۹۵ گفته بود که ۳۰ درصد از مردم ایران «گرسنه» و ۲۵ درصد جمعیت شهری در کشور «حاشیه‌نشین» هستند.