روزگاری بود که خودروسازان آسیای شرقی نگاهشان به دست خودروسازان آلمانی یا آمریکایی بود تا ببینند آنها چه میکنند تا از آن تقلید کنند. آن روزگار حالا گذشتهاست و ژاپنیها واز همه بیشتر تویوتا بزرگترین سهم را در معرفی ابتکارات و اختراعات در جهان اتومبیل بهدست آوردهاست. شرکت ژاپنی تویوتا طی هشت سال اخیر بیش از ۱۶۰۰ اختراع بزرگ و کوچک ثبت کردهاست.
مجمع مالکان مالکیت معنوی (IPO) اطلاعاتی را دربارهٔ اختراعات ثبتشده توسط اداره اختراعات و علائم تجاری سال را منتشر کرده و تویوتا تنها خودروسازی است که جزو ۲۰ شرکت اول در فهرست IPO قرار گرفتهاست. این خودروساز ژاپنی طی هشت سال گذشته بیش از هر خودروساز دیگری به خاطر اختراعاتش جایزه دریافت کردهاست. دیگر شرکتهای حاضر در جمع ۲۰ شرکت اول این فهرست شامل اپل، گوگل، آیبیام و مایکروسافت هستند.
یکی از جالبترین اختراعات ثبت شده توسط تویوتا در سال گذشته مربوط به یک خودروی پرنده است. اگرچه ممکن است این طرح برای حال حاضر چندان واقعگرایانه نباشد، اما نشان میدهد که تویوتا تفکر آیندهنگرانهای دارد.
در طی چند سال اخیر بزرگترین ابتکارات را در زمینه کاهش مصرف سوخت شرکت تویوتا معرفی کردهاست.
تویوتا تنها شرکتی است که تاکنون جرأت کرده از سوخت هیدروژن در خودروهای سواری به صورت تجاری استفاده کند.
هیدروژن یکی از فراوانترین عنصرها در طبیعت است. با سوختن هیدروژن تنها آب تولید میشود البته برای استفاده از سوخت هیدروژن مشکلات فراوانی وجود دارد. مهمترین بحثها مربوط به تولید و ذخیرهسازی هیدروژن است. معمولترین روشها هم برای تهیه هیدروژن گرفتن هیدروژن از آب یا سوختهای فسیلی مانند گاز طبیعی است.
نکته سخت اما، ذخیرهسازی هیدروژن است. هیدروژن در دمای منفی ۲۵۲ درجه سانتیگراد در فشار سطح دریا به جوش میآید و مایعسازی آن بسیار پیچیده و پرخرج است؛ فشردهسازی هیدروژن هم نیازمند فناوری بسیار پیچیدهای است.
تویوتا به تازگی اولین خودروی پیلی سوختی تجاری جهان را وارد بازار کردهاست. این خودرو با یک باک پر از هیدروژن قادر است ۵۰۲ کیلومتر را طی کند. قدرت موتور الکتریکی این خودرو ۱۵۲ اسب بخار است. در این خودرو هیدروژن که در مخازنی با فشار ۷۰ مگاپاسکال (۷۰۰ برابر فشار هوا) ذخیره شده به سمت واحد پیل سوختی حرکت میکند. در این واحد، هیدروژن با اکسیژن هوا مخلوط میشود و حاصل این واکنش تولید آب و برق است.
برق توسط موتور الکتریکی برای حرکت دادن خودرو مصرف میشود وآب هم از اگزوز خودرو خارج میشود. در هنگام فشار بر روی پدال گاز این خودرو در حالت درجا، اگر لیوانی را جلوی اگزوز خودرو بگیرید بعد از مدتی از آب پر میشود. قیمت این خودرو هماکنون ۷۵ هزار دلار است.
شرکت تویوتا در سال ۱۹۹۸ با معرفی خودرو دوگانهسوز خود سبب انقلابی در صنعت خودرو شد از آن سال به بعد باقی خودروسازان هم به مرور خودروهای دوگانهسوز معرفی کردند. روش دوگانهسوز هماکنون به عنوان راه میانمدت برای مسئله کاهش مصرف سوخت و گازهای آلاینده در صنعت خودرو مطرح است.
در خودروهای دوگانهسوز یک موتور برقی به همراه یک موتور بنزینی یا دیزلی وظیفه تولید قدرت را بر عهده دارد.
سیستمی که تویوتا برای خودروهای دوگانهسوز معرفی کرده موفقترین و موثرترین روش بودهاست. این روش، ترکیبی است و بر اساس یک الگوریتم پیچیده کار میکند. بر اساس برنامه داخلی رایانه خودرو، در زمانی که نیازی به قدرت چندانی نیست خودرو از موتور الکتریکی استفاده میکنداما با نیاز بیشتر به قدرت، موتور بنزینی یا دیزلی وارد مدار میشود. هنگامی که نیاز به حداکثر نیرو است موتور برقی و موتور بنزینی یا دیزلی همزمان کار میکنند و از سوی دیگر موتور بنزینی یا دیزلی وظیفه تأمین الکتریسته موتور برقی و شارژ باطری را نیز بر عهده دارد.
البته ابتکارات تویوتا در صنعت خودرو تنها محدود به موارد فنی نیست. این شرکت تا کنون معروفترین الگوهای مدیریت مهندسی را هم به جهان اتومبیل معرفی کردهاست.
ایده کایزن یکی از مهمترین روشها در صنعت خودرو است که از ابتکارات شرکت تویوتا محسوب میشود.
ایده کایزن توسط اونوتایشی، یکی از مهندسان خلاق تویوتا، ابداع شد. تایچی اونو، پیشتاز سیستم تولید تویوتا در دهه ۱۹۵۰، بر این باور بود، که بزرگترین مشکل وقتی است، که هیچگونه مشکلی وجود نداشته باشد. او به طور مستمر به کارکنان میگفت به هر موضوعی که برخورد میکنید، پنج بار بپرسید چرا؟ مثالی که خود او میزد؛ یک دستگاه جوشکاری بود، که در وسط کار متوقف میشود و با این پنج پرسش، ریشه مشکل پیدا میشود و این پنج سؤال به این ترتیب هستند:
چرا دستگاه متوقف شد؟ زیرا از مدار آن بیش از حد بار کشیده شده و فیوزش سوخته است.
چرا از مدار بیش از حد بار کشیده شده؟ زیرا یاتاقانها به خوبی روانکاری نشده بودند.
چرا یاتاقانها خوب روانکاری نشده بودند؟ زیرا گردش پمپ روغن ناقص صورت میگیرد. چرا گردش روغن به خوبی صورت نمیگیرد؟ زیرا خروجی آن با آشغالهای فلزی مسدود شدهاست.
چرا خروجی آن مسدود شده است؟ زیرا فیلتری روی پمپ وجود ندارد.
بدین ترتیب پاسخ مشکل پیدا میشود. گرچه ابداعگر اصل پنج چرا، ساکیشی تویودا بود، ولی اونو این اصل را توسعه داد. اونو معتقد بود، کشف علت ریشهای مشکلات، خود عامل و کلید حل مشکلات بعدی است.
این پرسشگری نهادینهشده در مدیران و مهندسان تویوتا سبب رشد هر روزه این شرکت است اصولی که از روز تأسیس این شرکت تا امروز اصول بنیادین این شرکت را شکل دادهاند.
شرکت تویوتا یکی از اولین شرکتهای خودروسازی کشور ژاپن محسوب میشود که در سال ۱۹۳۵ اولین خط تولید خودرو خود را راهاندازی کرد و در سال ۱۹۴۰، تنها ۵ سال بعد از شکلگیری خط تولید، پژوهشگاه خود را هم راهاندازی کرد.
شرکت تویوتا هماکنون با تولید بیش از ۱۰ میلیون دستگاه خودرو، بزرگترین خودروساز جهان است.