ترکیه، سه ماه پس از کودتای نافرجام

سه ماه پیش در ۲۵ تیرماه گروهی از ژنرال‌ها، افسران و سربازان ارتش ترکیه با اشغال فردوگاه آتاتورک استانبول، پل تنگه بسفر، حمله به مقر پارلمان، به پرواز درآوردن چندین جت جنگنده اف ۱۶ و اشغال ساختمان رادیو تلویزیون ملی ترکیه دست به کودتا علیه دولت زدند.

این کودتا ساعاتی بعد با هجوم طرفداران حزب عدالت و توسعه به میدان‌های شهرهای بزرگ و فرودگاه‌های آن کشور، واکنش بخش‌هایی از ارتش که با کودتاگران نبودند، عدم موفقیت کودتاگران در دستگیری رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه و عدم حمایت مردم از آن شکست خورد.

آقای اردوغان در تماس تلفنی شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان ترک، مردم را به خیابان‌ها فراخواند و گفت: «ملتمان را به میدان‌های اصلی شهرها و فرودگاه‌ها دعوت می‌کنم. ملت در میدان‌ها و فرودگاه‌ها جمع شوند و نگذارند گروه کوچکی که با تانک و توپ به میدان آمدند در آنجا هر کاری می‌خواهند با مردم بکنند.»

رجب طیب اردوغان چند ساعت بعد از آغاز کودتا خود را به فردوگاه استانبول رساند و رهبری خنثی‌سازی کودتا و استقرار حاکمیت دولت بر کشور را در دست گرفت. در روزهای بعد از کودتای نافرجام ۲۵ تیر ده‌ها ژنرال ارتش و صدها تن از افسران و سربازان دستگیر شدند و پارلمان ترکیه به درخواست دولت سه ماه حالت وضعیت فوق‌العاده اعلام کرد.

رئیس جمهور و دولت و ارتش در حالت وضعیت فوق‌العاده از اختیارات بسیار بیشتری برخوردارند و تا الان با استفاده از این اختیارات بیش از ۷۰ هزار نفر به اتهام همکاری، شرکت و یا حمایت از کودتاگران دستگیر شده‌اند و حدود ۳۰ هزار نفر به دستور دادستانی و قوه قضائیه ترکیه به طور رسمی بازداشت شدند.

علاوه بر این، بیش از صد هزار نفر از کارمندان نهادهای دولتی، ارتش، دانشگاه‌ها، بانک‌ها و غیره از کار برکنار و یا تعلیق شده‌اند.

دولت و شخص رجب طیب اردوغان جنبش فتح‌الله گولن، روحانی مخالف حکومت را که ساکن آمریکاست به طراحی و رهبری کودتا متهم کرده و از آمریکا خواسته‌اند که هرچه زودتر آقای گولن را به ترکیه بازگرداند.

سه ماه از این کودتای نافرجام گذشته و در این سه ماه چهره سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ترکیه دگرگون شده است.

وضعیت حالت فوق‌العاده برای سه ماه دیگر تمدید شده و دولت گفته که دستگیری‌ها و پاک‌سازی‌ها با شدت هرچه تمام‌تر ادامه خواهد یافت.

در این ویژه‌برنامه رادیو فردا، با حضور سه تحلیلگر مسائل ترکیه به بررسی آنچه که گذشت و آنچه در پیش رو است می‌پردازیم.

تورج اتابکی پژوهشگر ارشد انستیتوی بین‌المللی مطالعات تاریخ اجتماعی در هلند، قدیر گلکاریان، عضو هیئت علمی دانشگاه خاور نزدیک در قبرس و همن سیدی، تحلیگر مسائل سیاسی منطقه با تمرکز بر مسائل کُرد که ساکن کندن هستند.

میزگرد جمشید زند با موضوع ترکیه، سه ماه پس از کودتای نافرجام