۱۵۰ نفر از فعالان سايبری، کارشناسان مسايل اينترنت، کارآفرينان و سياست‌گذاران، روزهای پنجم و ششم مارس در والنسیای اسپانیا به تبادل نظر و گفت‌وگو در مورد وضعیت اینترنت در ایران پرداختند. نشست «گفت‌وگوی سایبری ایران» (Iran Cyber Dialogue) به ابتکار گروه «اصل ۱۹» که مقرش در تورنتو کانادا واقع است و از سازمان‌های پيشگام در راه مبارزه با فيلترينگ محسوب میشود، برگزار شد. گزارش زیر پیشتر در سایت صداهای جهانی منتشر شده و توسط نویسندگان در اختیار رادیو فردا قرار داده شده است.
-----------------------------------------------------------------------------------------
در این گردهم‌آیی برای فعالان و پژوهشگران آزادی اینترنتی در ایران نیز مسئله رهبری حکومت مهم‌ترین دغدغه نیست. مسئله اصلی برای آنها این است که در دنیای فراملیتی امروز مردم ایران در زندگی روزانه خود آیا می‌توانند و چگونه می‌توانند به فناوری اطلاعاتی و ارتباطی، دسترسی آزاد داشته باشند.
در نشست والنسیا افرادی از طیف‌ها و از عرصه‌های تخصصی گوناگون شرکت داشتند. مقام‌های دولتی مثل الن ایر سخنگوی فارسی‌زبان وزرات خارجه آمریکا، نمایندگان شرکت‌های بزرگ فناوری جدید مانند اسکات کارپنتر از «گوگل آیدیا»، نمایندگان نهادهای مدنی مثل امیر رشیدی از کمپین بین‌المللی برای حقوق بشر در ایران و کارشناسان فنی مانند دن مردیث از بنیاد اوپن تکنولوژی از جمله شرکت‌کنندگان در این نشست بودند.
کالین اندرسون، پژوهشگر اینترنت و از سخنرانان جلسه، بحث‌های این نشست را در سه محور کلی خلاصه می‌کند: رشد اقتصادی، امنیت ملی و رانت‌خواری. سخنرانی او با عنوان «فناوری به مثابه عاملی فراگشا (کاتالیزور)» مباحث نشست را یک گام از چارچوب‌های مرسوم حقوق بشری فراتر برد. او در سخنرانی خود گفت: «ابتدا باید به مسایل و نگرانی‌هایی توجه کرد که کوته‌نظری است و سپس مسایل را در بعدی وسیع‌تر تفسیر کنیم.»
آقای اندرسون برای نمونه به طرح حکومت ایران برای ایجاد اس‌اس‌ال، پروتکل امنیتی لایه انتقال ملی، اشاره کرد. شرکت‌های ایرانی و همچنین بعضی از نهادهای دولتی برای امنیت سایت‌هایشان به شرکت‌های خارجی صادرکننده این مجوزها وابسته هستند. کالین اندرسون تأکید کرد از آنجایی که اتکا به شرکت‌های خارجی برای امنیت سایبری یک کشور بسیار مهم و یک موضوع امنیت ملی است، تلاش ایران برای اجرای این طرح مشروع است.
گلناز اسفندیاری، روزنامه‌نگار در رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی، و سردبیر وبلاگ پرطرفدار «نامه‌های ایرانی» یکی دیگر از شرکت‌کنندگان این نشست، در سخنرانی خود تشریح کرد که سیاست‌های اینترنتی در ایران بین سیاست‌های حسن روحانی رئیس جمهور میانه‌رو و جناح‌های تندروی حکومت که خارج از کنترل ریاست‌جمهوری هستند، مانند قوه قضائیه، در نوسان است.
جیلیان یورک، از فعالان صداهای جهانی (Global Voices) مدیر بخش آزادی بیان در «بنیاد مرزهای الکترونیکی» (Electronic Frontier Foundation) چشم‌انداز وسیع‌تری از مسئله اینترنت در منطقه خاورمیانه به نشست ارائه داد.
خانم یورک گفت کشورهای دیگر منطقه نیز برای آزادی در فضای آنلاین با محدودیت‌ها و مشکلات مشابه ایران دست و پنجه نرم می‌کنند. او به عنوان نمونه به محدودیت دسترسی به فناوری «تری‌جی» در مناطق فلسطینی اشاره کرد که توسط اسرائیل اعمال میشود. او گفت این مسئله بر رشد اقتصادی مناطق فلسطینی تأثیر منفی می‌گذارد؛ و یا در مورد سوریه و سودان نیز مانند ایران، تحریم‌های اقتصادی واردات و استفاده از برخی فناوری‌های جدید را در آن کشورها محدود کرده‌است.
یکی از بحث‌های دیگر این نشست پیرامون تناقض در عملکرد شرکت‌های فناوری اینترنتی بود که مدعی انتشار آزادانه افکار، اطلاعات و عقاید هستند ولی در مورد کاربران ایرانی روش‌های سخت‌گیرانه‌ای اعمال می‌کنند.
مانی مستوفی، مدیر سازمان حقوق بشری «ایمپکت ایران» (Impact Iran) که ائتلافی از چند گروه و نهاد حقوق بشری است، یادآوری کرد در حالی که شبکه اجتماعی توئیتر پیوستن به این سایت را تشویق می‌کند اما به کاربران ایرانی اجازه نمی‌دهد از سیستم تشخیص هویت دومرحله‌ای کاربران بهره‌مند شوند.
احمد شهید، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در زمینه حقوق بشر ایران در سخنانی به شرکت‌کنندگان نشست گفت: «شریان حیاتی فعالیت‌های من فناوری اطلاعاتی و ارتباطی است.» گزارشگر ویژه سازمان ملل تاکنون اجازه سفر به ایران را پیدا نکرده و تنها راه برقراری ارتباط او با ایرانیان استفاده از روش‌های آنلاین از جمله اسکایپ است.
ماریچه اسخاکه نماینده هلندی پارلمان اروپا که اخیراً از ایران دیدار کرده، در سخنانی گفت اولین توصیه‌ای که پس از ورود به تهران به او شد فراگیری روش استفاده از شبکه مجازی خصوصی (وی‌پی‌ان) بود. او افزود ایرانی‌ها از اینترنت به عنوان ابزاری متداول در زندگی روزانه‌شان بهره می‌برند و مشارکت آنها در انتشار ویدیوهای ترانه «هپی» فارل ویلیام نشان‌دهنده تمایل ایرانی‌ها برای پیوستن به فرهنگ جهانی است.
این نماینده پارلمان اروپا گفت: «مرتبط کردن ایرانیان به بقیه دنیا یک مسئله حیاتی مانند نیاز به اکسیژن است. برای این کار باید دانش و فناوری لازم را بکار گرفته و منتقل کنیم. در ضمن باید به خاطر داشته باشیم که این دانش در عین حال ممکن است در خدمت سرکوب بیشتر به کار گرفته شود.» اشاره او به تولید ابزارهای اینترنتی مناسب برای کاربران ایرانی بود که در صورت کشف آن توسط حکومت کاربران و سارندگان آنها بازداشت می‌شوند.
به‌طور خلاصه مضمون اصلی این نشست گفت‌وگو فراهم کردن راه‌های امن دسترسی به شبکه جهانی برای ایرانیان با هدف تسهیل ارتباط آنها با جهان فراملیتی بود. در نهایت، شرکت‌کنندگان بر این نکته اتفاق نظر داشتند که اینترنت باز و بدون محدودیت در ایران در زمینه‌های مختلف رشد اجتماعی و تحول در این کشور تأثیر دارد.