۸ سال پس از بی‌اعتنایی، اینک ایران مشتاق توافق هسته‌ای شده‌است

در پیشاپیش آغاز دور بعدی مذاکرات ایران با کشورهای گروه ۱+۵ در سوم خرداد در بغداد بر سر برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی روز چهارشنبه علاء‌الدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، گفت پیش‌درآمد مذاکرات بغداد، در مذاکرات استانبول در دستور کار قرار گرفته‌است.

گزارش فریدون زرنگار درمورد مذاکرات پیش‌روی هسته‌ای در بغداد

آقای بروجردی با اشاره به سفر علی باقری معاون شورای عالی امنیت ملی به پکن و مسکو گفت: «رویکرد ایران به مذاکرات بغداد، همچون مذاکرات استانبول مثبت است و به نفع ۱+۵ است که سیاست قدیمی تقابل را به تعامل تغییر دهد.»

از سوی دیگر غلامعلی حداد عادل مشاور عالی آقای خامنه‌ای هم پیشتر در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر گفته بود معتقد است که در این دور از مذاکرات - در استانبول و بغداد - لحن و زبان دو طرف نرم‌تر شده‌است. آقای حداد عادل همزمان اما گفت نباید انتظار داشت که همه مسائل در بغداد حل شود ولی می‌توانیم احتمال دهیم که مذاکرات بغداد ادامه مذاکرات استانبول باشد از این‌رو دو طرف باید تلاش کنند که این جو متفاوت با گذشته را حفظ کنند.

چنین بر می‌آید که ایران به دلیل فشار تحریم‌های اقتصادی، بسیار مایل است با دست‌یابی به توافقی با کشورهای غربی از شر این تحریم‌ها خلاص شود. مقام‌های ایران بارها پس از نشست استانبول از غرب خواسته‌اند که تحریم‌ها را لغو کند. اما غرب برداشتن تحریم‌های اقتصادی علیه ایران را موکول به تعلیق غنی‌سازی اورانیوم از سوی ایران می‌کند.

به باور تحلیلگران، تهران معتقد است توانسته در نشست استانبول به دستاوردهایی برسد که بارزترین آنها انتقال مذاکرات از استانبول به بغداد، همان طور که ایران خواسته بود، است. دستاورد دیگری که ایران فکر می‌کند از نشست استانبول به دست آورده‌است توافق بر سر طرح گام‌به‌گام پیشنهادی روسیه بود که بر اساس آن تهران مطالبات غرب را پاسخ می‌دهد و در مقابل غرب به ویژه واشینگتن تحریم‌های وضع‌شده علیه ایران را لغو می‌کنند.

در عین حال ایران از نشست استانبول این گونه برداشت کرده‌است چون غرب صحبتی از تعلیق غنی‌سازی اورانیوم نکرده‌است مذاکرات بغداد می‌تواند مذاکراتی سازنده باشد. گفته می‌شود ایران انتظار دارد در مذاکرات بغداد، غرب با غنی‌سازی ۵ درصدی ایران در خاک خود موافقت کند و همچنین به ایران تعهد دهد که اورانیوم ۲۰ درصد غنی شده مورد نیازش را برای استفاده در نیروگاه هسته‌ای پزشکی تهران در اختیارش قرار دهد.

اما با نزدیک شدن زمان مذاکرات بغداد٬ جنگ میان حامیان احمدی‌نژاد و هواداران رهبر جمهوری اسلامی بالا گرفته‌است. در حالی که پیروان رهبر جمهوری‌اسلامی به حمایت از این مذاکرات می‌پردازند٬ رسانه‌های نزدیک به دولت در روزنامه ایران نوشته‌اند که مذاکرات استانبول٬ با هدایت هاشمی رفسنجانی و نزدیکان وی انجام شده و هدف نهایی آن٬ کنار گذاشتن احمدی‌نژاد از این مذاکرات است.

محمود احمدی‌نژاد به عنوان رئیس دولت ظاهرا علاقه‌ای به شنیدن اثر تحریم‌های اقتصادی بر ایران ندارد در حالی که بسیاری از مقام‌های جمهوری اسلامی تاثیر این تحریم‌ها را انکار نمی‌کنند و بر این باورند که شکست٬ مذاکرات بغداد می‌تواند باعث بروز فاجعه اقتصادی در کشور شود.

در بحبوبه این درگیری‌ها اما حسن روحانی دبیر پیشین شورای امنیت ملی و سرپرست تیم مذاکره‌کننده ایران با کشورهای غربی در گفت‌وگویی با ماهنامه «مهرنامه» که خلاصه‌ای از آن را سایت آفتاب منتشر کرده‌است، از آمادگی آمریکا در سال ۸۳ برای گفت‌وگوی مستقیم با ایران و حل همه مسائل مورد اختلاف خبر داده و می‌گوید در سال ۸۳ که آقای البرادعی به واشنگتن رفته بود، پس از برگشت از واشینگتن تلفن کرد و گفت می‌خواهد به تهران بیاید و خیلی سریع آمد و در یک گفت‌وگوی خصوصی گفت جرج بوش رئیس جمهوری آمریکا به او گفته‌است که حاضر است تمام مسائل بین ایران و آمریکا را حل کند و برای انجام این کار ایران باید یک نفر را با اختیار تام به آمریکا بفرستد و از طرف آمریکا نیز خود آقای بوش طرف مذاکره‌کننده است و معتقد است می‌شود همه مسائل مورد اختلاف را حل کرد. آقای روحانی می‌گوید پیشنهاد آقای البرادعی این بود که ایران باید از این فرصت استفاده کند و با گفت‌وگوی دوجانبه با آمریکا مسایل مورد اختلاف را حل کند.

آقای روحانی با اشاره به اینکه در آن زمان سیاست نظام گفت‌وگو نکردن با آمریکا بود، می‌گوید این پیشنهاد جرج بوش از سوی ایران بی‌جواب ماند. آقای روحانی در این گفت‌وگو با اشاره به سفرش به برلین در سال ۸۵ و گفت‌وگو با یوشکا فیشر که دیگر وزیر خارجه نبود، به نقل از آقای فیشر می‌گوید که توافق اروپایی‌ها با ایران از سوی آمریکا رد شده‌است.

این گفته‌های آقای روحانی نور تازه‌ای بر سیاست خارجی رهبران جمهوری اسلامی می‌اندازد و این پرسش را مطرح می‌کند که این سیاست با حرکت از کدام منافع ملی در پیش گرفته شده‌است.