جمهوری اسلامی «هفت برابر» پیش از انقلاب درآمد نفتی داشته‌است

مرکز تحقیقات استراتژیک وابسته به مجمع تشخیص مصلحت نظام در گزارشی ۲۸ صفحه‌ای به بررسی درآمدهای نفتی ایران پرداخته و به ویژه درآمدهای نفتی در زمان ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد را زیر ذره‌بین قرار داده‌است. در این گزارش چگونگی هزینه درآمدهای نفتی و سهم این درآمدها در بودجه کل کشور هم بررسی شده‌است.

نگاهی داریم به این گزارش:

گزارش فریدون زرنگار از گزارش تازه مرکز تحقیقات استراتژیک

مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام در گزارش خود زیر عنوان «مدیریت منابع نفتی و تامین مالی پروژه‌های نفتی» به بررسی درآمدهای ایران از زمان فروش نفت تا به امروز پرداخته‌است. بر پایه این گزارش که یکی از تنظیم‌کنندگان آن اکبر ترکان وزیر پیشین نفت جمهوری اسلامی است، درآمدهای نفتی ایران از زمان مظفرالدین شاه و قرارداد دارسی تا سال ۱۳۵۲ جمعا ۲۶ میلیارد دلار بوده‌است. پس از افزایش بهای نفت در سال ۱۳۵۳ تا سال ۱۳۵۷ حجم درآمدهای نفتی در این پنج سال ۱۱۲ میلیارد دلار بوده‌است.


درآمدهای نفتی ایران از زمان استقرار نظام جمهوری اسلامی یعنی از سال ۱۳۵۸ تا پایان سال ۹۰ خورشیدی ۹۷۶ میلیارد دلار بوده‌است که نزدیک به پنجاه درصد آن در ۷ سال ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد عاید ایران شده‌است. برابر گزارش مرکز تحقیقات استراتژیک درآمدهای نفتی ایران در زمان هشت سال نخست وزیری میر حسین موسوی ۱۱۰ میلیارد دلار بود که در زمان هشت سال ریاست‌جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی ۱۴۱ میلیارد دلار شد. درآمدهای نفتی ایران در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی با اندکی افزایش در مقایسه با هشت سال پیش از آن به ۱۵۷ میلیارد دلار رسید.

با جهش بهای نفت در بازارهای بین‌المللی در دهه اخیر درآمدهای نفتی ایران هم افزایش چشمگیری داشته‌است، به گونه‌ای که درآمدهای نفتی ایران در هفت سال گذشته ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد بیش از کل در آمدهای نفتی از زمان مظفرالدین‌شاه تا پایان دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی در سال ۱۳۸۳ بوده‌است.

کل درآمدهای نفتی ایران بر پایه گزارش مرکز تحقیقات استراتژیک از زمان آغاز صادرات نفت در نود سال پیش حدود ۱۱۱۷ میلیارد دلاربوده‌است که ۵۳۱ میلیارد آن در هفت سال گذشته و در اختیار دولت احمدی‌نژاد بوده‌است.

برپایه این گزارش، مجموع درآمد نفتی قبل از انقلاب ۱۳۹٫۵۳۷ میلیارد دلار و مجموع درآمد نفتی پس از انقلاب تا سال ۹۰ خورشیدی ۹۹۷٫۳۵۴ است که گویای حدود هفت برابر شدن این درآمدها طی دوره پس از انقلاب است.

این پژوهشگاه راهبردی به بررسی دیگر درآمدهای ارزی دولت‌های جمهوری اسلامی هم پرداخته‌است. برابر این گزارش کل درآمدهای ارزی ایران در هفت سال گذشته حدود ۷۰۰ میلیارد دلار بوده‌است که از این مبلغ بیش از ۴۸۰ میلیارد آن هزینه واردات کالا و خدمات از خارج از کشور شده‌است. از بررسی درآمدهای ارزی ایران در هفت سال گذشته و چگونگی هزینه این درآمدها چنین بر می‌آید که به طور متوسط سالانه کمتر از ۱۷ درصد این درآمدها هزینه واردات کالاهای سرمایه‌ای شده‌است در حالی که بیش از ۸۰ درصد این درآمدها صرف واردات کالاهای مصرفی شده‌است.


مرکز تحقیقات استراتژیک وابسته به مجمع تشخیص مصلحت نظام در بررسی درآمدهای ارزی و غیر ارزی دولت نتیجه‌گیری می‌کند که سهم مالیات‌ها در تولید ناخالص داخلی ایران سالانه حدود ۷ درصد است در حالی که در کشوری مانند ترکیه سهم درآمدهای مالیاتی در تولید ناخالص داخلی بیش از ۲۰ درصد است. در این گزارش به استناد اظهارات مقامات مالیاتی آمده‌است که ۴۰ درصد از فعالیت‌های اقتصادی در ایران یا مشمول معافیت‌های مالیاتی می‌شوند و یا از پرداخت مالیات فرار می‌کنند.

در این گزارش از بردن نام فعالیت‌های اقتصادی که مشمول معافیت می‌شوند خودداری شده‌است اما قابل تصور است که بخش عمده این معافیت‌ها شامل بنیادها و موسسات و نهادهای مذهبی و نظامی و دیگر نهادهای وابسته به دولت می‌شود. در همین گزارش با استناد به گزارش‌های بانک مرکزی آمده‌است که بیش از بیست درصد اقتصاد ایران زیرزمینی است و در نتیجه حدود ۶۰ درصد فعالیت‌های اقتصادی در ایران از پرداخت مالیات طفره می‌روند و یا معافیت قانونی دارند.

مرکز تحقیقات استراتژیک در بررسی خود پیشنهاد اصلاح ساختاری برای کاهش وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی داده و برگشت به رویه بودجه‌نویسی قبل از انقلاب را توصیه می‌کند.