محمد جواد ظریف وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران از سفر قریب‌الوقوع حسن روحانی به نیویورک برای شرکت در نشست سازمان ملل متحد و درخواست ویلیام هیگ وزیر خارجه بریتانیا برای دیدار با آقای روحانی خبر داده است.
آقای ظریف همچنین با اشاره به بحران سوریه گفته است: «باتوجه به اینکه اوباما همواره تلاش کرده است که جنگ‌های آمریکا را پایان دهد به نظر نمی‌رسد که تمایل داشته باشد وارد جنگ جدید شود و احساس می‌کنیم گروهی در منطقه ما و گروهی تندرو در آمریکا دامی را برای ایشان و متاسفانه همه منطقه ما گسترانده‌اند که درایت حکم می‌کند در این دام گرفتار نشوند.»
در گفت‌وگویی با ابوالفضل اسلامی دیپلمات و کارشناس پیشین اداره خلع سلاح وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران، از فضای این روزهای حاکم بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران پرسیده‌ایم:
Your browser doesn’t support HTML5
گفت‌وگوی محمد ضرغامی با ابوالفضل اسلامی، دیپلمات پیشین
ابوالفضل اسلامی در توکیو: فضای صحبت‌های آقای ظریف در این آخرین مصاحبه‌شان نشان‌دهنده این است که تحریم نفت موثر بوده. تحریم‌های جمهوری اسلامی از ابتدای بنیان‌گذاری این رژیم وجود داشت و جمهوری اسلامی همیشه به خودش می‌بالید که ما تحریم‌ها را دور می‌زنیم و از طریق کشورهای دیگر با قیمت‌های گران‌تر موادی که لازم داشته باشیم تهیه می‌کنیم. حتی مواد شیمیایی که در آن زمان ممنوع بود.
ولی وقتی که بحث تحریم‌ها به تحریم نفت منجر شد آن وقت دست رژیم از پول خالی شد و این چیزی بود که ما همیشه در وزارت امور خارجه... در طول این چند سال در دوره آقای ولایتی و در دوره آقای خرازی روی این بحث... سفرا در جلسات و سمینارهایی که داشتند همیشه تاکید می‌کردند که ما نباید کاری کنیم که غربی‌ها فکر کنند موثر نیست و نفت را تحریم کنند. ولی آقای ولایتی و آقای خرازی می‌گفتند نه اینها به نفت ما نیاز دارند و در پس پرده با ما معامله می‌کنند و نفت ما را می‌خرند و ما مشکلی نخواهیم داشت. تحریم‌ها موثر واقع نمی‌شود. اما این بار که تحریم نفت جدی شد و انجام شد آن‌وقت دیگر جمهوری اسلامی مجبور شد که برای برداشتن تحریم‌ها گام‌هایی را بردارد.
آیا این نشان‌دهنده تغییری در فضای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نیست؟
مطمئنا همینطور است. اگر یادتان باشد قبل از تحریم نفت می‌گفتند قطع‌نامه‌ها یک کاغذ پاره است. ولی الان چون موثر واقع شده خب مسلما بایستی یک تغییراتی در سیاست خارجی داده شود مخصوصا در برنامه اتمی و به دولت آمریکا و دولت‌های اروپایی نشان بدهند که جمهوری اسلامی می‌خواهد امتیاز بدهد و امتیاز بگیرد و یک سازش‌هایی بکند. و برنامه آقای ظریف هم بیشتر برداشتن تحریم‌هاست.
از طرف دیگر، صحبت‌های آقای ظریف وقتی اشاره می‌کند به این که آقای اوباما تمایلی به جنگ ندارد و یا اینکه تلاش کرده که جنگ‌های آمریکا را پایان دهد، آیا می‌توانیم این را نتیجه‌ای بگیریم که با تغییر دولت در ایران، رویکرد جمهوری اسلامی ایران نسبت به دولت ایالات متحده آمریکا هم تغییر کرده؟
رویکردش تغییر نکرده. تحریم‌ها موثر بوده. اگر رویکرد تغییر می‌کرد اینها بایستی در مسئله اتمی با غرب به نتیجه‌ای می‌رسیدند. اینها رویکردشان عوض نشده. منتها تحریم‌ها موثر واقع شده و الان دارند... بالاجبار تصمیم گرفتند که به یک نحوی با آمریکا هم وارد مذاکره شوند و مشکلشان را حل کنند.
اما در مورد سوریه چه؟ با توجه به صحبت‌هایی که آقای ظریف در ارتباط با بحران سوریه داشته تا چه اندازه مشخص است که دستگاه دیپلماسی ایران در این ماجرا به کدام سو می‌خواهد برود؟
داستان سوریه بسیار پیچیده است و به نظر من اشتباهی بود که خود غربی‌ها کردند و آن زمانی که جمهوری اسلامی با شدت و حدت نیروهای خودش را در سوریه مستقر می‌کرد و سلاح در اختیارشان قرار می‌داد و حزب‌الله را تقویت می‌کرد، آنها فکر این روز را می‌کردند که یک روزی بایستی به مقابله غرب بروند. و امروز تهدیدهایی که جمهوری اسلامی کرده به پشتوانه همان نیروهایی است که در سوریه دارد و سلاح‌ها و موشک‌هایی که دراختیار حزب‌الله قرار داده و به پشتیبانی آنها آمریکا و اروپا را تهدید کرد که شما حمله نظامی نکنید، موثر واقع شد و آقای اوباما یکی کمی عقب نشست و حالا با زبان دیپلماسی اینها می‌خواهند وارد شوند که حالا جنگ را متوقف کردیم حالا بیایید صحبت کنیم.
به نظر من آقای ظریف و روحانی و آقای خامنه‌ای برنامه‌شان این است که با طرف‌های درگیر در سوریه و آمریکا مذاکراتی بکنند و حکومت اسد را یک مقدار تا زمانی که انتخابات برگزار می‌شود تا آن زمان این را دولت را نگاه دارند سر کار و با یک انتخابات جانشینی برای اسد درست کنند و همچنان جای پا جمهوری اسلامی در سوریه و لبنان باز باشد. امیدشان احتمالا این است که بتوانند با مذاکراتی دولت آمریکا را متقاعد کنند... آقای اوباما را متقاعد کنند که در یک پروسه رای‌گیری و دیپلماتیک یک جایگزینی برای بشار اسد از طریق انتخابات تعیین شود و موضوع سوریه این طوری بدون جنگ پایان بپذیرد.
از طرف دیگر آقای محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران اشاره‌ای هم داشت به سفر قریب‌الوقوع آقای روحانی به نیویورک برای شرکت در اجلاس سازمان ملل متحد و همچنین اشاره کرده به درخواست وزیر امور خارجه بریتانیا برای دیدار با آقای روحانی. این سفر و همچنین این دیدار را در چه جهتی می‌شود بررسی کرد؟
در دوره احمدی‌نژاد وجهه جمهوری اسلامی به شدت لطمه دید و تقریبا دنیا را علیه جمهوری اسلامی متحد کرد. الان آقای روحانی با سفرش به نیویورک در نظر دارد که در ملاقات‌هایی که تک تک انجام می‌دهد در آنجا در سخنرانی که می‌خواهد بکند یک مقداری ملاطفت نشان دهد از جمهوری اسلامی و می‌خواهد آن وجهه تخریب شده را ترمیم کند.
ملاقاتش با آقای هیگ هم در همین راستاست. اینها در انگلیس منافع زیادی دارند، انگلیس نقش مهمی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی دارد و مطمئنا دنبال این هستند که مشکلشان را با انگلیس حل کنند و سفارت جمهوری اسلامی در انگلیس مجددا باز شود.
