کشورهای مسلمان و غربی اعلامیه جدیدی در سازمان ملل تصویب کردند که براساس آن دولت‌ها ترغیب می‌شوند که سیاست‌ها و راهکارهایی را برای مقابله با خشونت علیه زنان و دختران در کشور‌هایشان به کار گیرند.
به گزارش خبرگزاری‌ها، این اعلامیه که الزام‌آور نیست به اتفاق آرا توسط کمیسیون سازمان ملل درباره وضعیت زنان به تصویب رسیده است. این اعلامیه می‌گوید خشونت علیه زنان نباید بر اساس هیچ سنت، رسم یا ملاحظات مذهبی توجیه یا نادیده گرفته شود. اعلامیه از کشورهای عضو خواسته به دختران و زنان آموزش‌های جنسی داده شود.
شرکت‌کنندگان در این کنفرانس خواستار تعیین معیارهای جهانی‌تری به منظور جلوگیری از خشونت علیه زنان و کودکان بودند و به همین دلیل یکی از مهم‌ترین مفاد بیانیه نهایی کنفرانس این بود که مذهب، عرف یا سنت نباید دستاویز حکومت‌ها برای فرار از تعهدات خود نسبت به مقابله با خشونت قرار گیرد.
واتیکان، ایران، روسیه از جمله کشورهایی هستند که به تصویب این اعلامیه رای مثبت دادند، اگر چه از جمله مخالفان بسیاری از بندهای آن بودند. اخوان المسلمین مصر هم با اینکه اعلام کرده بود این اعلامیه به بنیان‌های خانواده آسیب می‌رساند و غیر اسلامی است، ولی در پایان به آن رای مثبت داد. لیلی موری، محقق و فعال مسایل زنان ساکن نیویورک به پرسش‌های رادیو در مورد این کمیسیون پاسخ داده است:
خانم موری این نشست به چه نتیجه‌ای رسید؟
لیلا موری: بگذارید اول بگویم که بر اساس گزارش‌های سازمان ملل از هر ده زن در سراسر جهان، هفت نفر از آنها خشونت را در زندگی‌شان تجربه می‌کنند. بر همین اساس کمیسیون وضعیت زنان سازمان ملل امسال توجهش را به گستردگی خشونت علیه زنان در سطح جهانی اختصاص داد.
دستیابی به یک توافقنامه مشترک از جمله اهداف این نشست دو هفته‌ای بود که بعد از بحث‌های طولانی در آخرین ساعات، آخرین روز این نشست به امضای شرکت کنندگان رسید.
در این نشست حدود ۱۹۳ کشور حضور داشتند و کشورهایی مثل روسیه، ایران و گروه‌های محافظه‌کار مذهبی مانند واتیکان با بسیاری از مفاد این قرارداد و اعلامیه موافقتنامه مخالفت کردند به دلیل اینکه آن را مخالف دین، فرهنگ و سنت دانستند. در نتیجه رسیدن به یک توافقنامه جمعی کار ساده‌ای نبود و بسیاری از سازمان‌های بین المللی نگران بودند که این توافقنامه حاصل نشود.
خانم موری، چرا ایران، واتیکان و روسیه در مخالفت با بیانیه این نشست در یک جبهه قرار گرفتند؟
ایران و واتیکان محافظه‌کاران مذهبی را چه از نوع مسیحیت و چه از نوع اسلام نمایندگی می‌کنند و واکنش‌شان غیر قابل انتظار نبود. ما از قبل نگرش‌های آنها را در زمینه مسایل زنان، آزادی‌های فردی و حقوق همجنس‌گرایان می‌دانستیم و در مورد روسیه برداشت شخصی من این است که قرار گرفتن روسیه در کنار ایران و واتیکان، بیشتر از دلایل سیاسی پیروی می‌کند.
البته کشورهایی مثل مصر که حکومت فعلی‌شان را اخوان المسلمین نمایندگی می‌کند نیز از جمله مخالفان بسیاری از بندهای آن بودند. اخوان المسلمین مصر قبل از تصویت نهایی سند اعلام کرده بود این اعلامیه به بنیان‌های خانواده آسیب می‌رساند و غیر اسلامی است، ولی البته در پایان به آن رای مثبت داد.
واکنش سازمان‌های غیر دولتی به مخالفت این کشور‌ها به بیانیه نهایی چه بود؟
بیانیه‌های مختلفی توسط سازمان‌های بین‌المللی غیر دولتی منتشر شد و ابراز نگرانی‌هایی مطرح شد، از جمله سازمان زنان تحت قوانین اسلامی اعلامیه‌ای منتشر کرد و در آن اظهار داشت که با هر گونه خشونت علیه زنان به اسم مذهب و دین و سنت مخالف است.
همانظور که گفتم مصر هم یکی از کشورهایی بود که با بیانیه امسال مخالفت کرد از جمله به دلیل اینکه از برابری حقوق همجنس‌گرایان حمایت می‌کند و مخالف با ناقص‌سازی جنسی است ولی در این حال گروهی از فعالان زن مصری با وجود اینکه از این رویکرد اخوان المسلمین نگرانند اما از اینکه اخوان المسلمین رویکرد خود را نسبت به زنان نشان می‌دهد و از این طریق، در معرض انتقاد عمومی قرار می‌گیرد، ابراز خرسندی کردند.
خانم موری، امضای بیانیه نهایی چه تاثیری در قوانین کشورهای شرکت کننده در این اجلاس خواهد گذاشت؟
این بیانیه همانطور که می‌دانید هیچ الزام قانونی برای کشور‌ها به وجود نمی‌آورد. در واقع این سند فقط دولت‌ها را ترغیب می‌کند که سیاست‌ها و راهکارهایی را برای مقابله با خشونت علیه زنان و دختران در کشور‌هایشان به کار گیرند. ولی اینکه این موضوع به اصلی‌ترین موضوع نشست امسال تبدیل شد و دولت‌ها را به گفت‌و گو درباره آن در این نشست ملزم کرد خود قدم مثبت (و البته از ابتدایی‌ترین قدم‌ها) در راه مبارزه جدی‌تر علیه خشونت علیه زنان و دختران است.
این سند هفده صفحه‌ای با محکم‌ترین لحن ممکن گستردگی خشونت علیه زنان و دختران را محکوم می‌کند و از دولت‌ها درخواست می‌کند که به سرعت دست به اقدامات پیشگیرانه بزنند و از افزایش این روند جلوگیری کنند.
در آخر باید بگویم که اگرچه این موافقتنامه در آخرین ساعات آخرین روز نشست کمیسیون وضعیت زنان به امضا رسید، ولی کشورهای محافظه کار توانستند از عنوان شدن صریح مبارزه علیه «خشونت و تبعیض زنان و دختران به خاطر گرایش جنسی و جنسیت‌شان» در این سند جلوگیری به عمل آورند.
سال ۱۳۹۱ با تمام فراز و نشیب‌اش رو به پایان است. سالی که در آن زنان ایرانی اشک‌ها و لبخندهایشان را قسمت کردند و در شادمانی‌ها و سختی‌ها بار دیگر در کنار هم ایستادند. از روزهایی که فعالان جنبش زنان به بدرقه دوستانشان در برابر زندان‌ها جمع شدند و به اعتراض رسیدگی نشدن به خواسته های وکلایشان به دادگستری رفتند. سال ۹۱ با همه روزهای سختش رو به پایان است، همه روزهایی که زنان در اعتراض به قوانین تبعیض‌آمیز به جمع آوری امضا پرداختند. سال ۹۱ با همه روزهای خوشش نیز رو به پایان است، روزهایی که زنان توانستند قوانین تبعیض‌آمیز را از دستور کار مجلس شورای اسلامی خارج کنند.
جنبش زنان ایران در ماه‌های اخیر به خصوص نشان داد که از دوران رکود خود خارج شده و می‌رود تا بار دیگر هر چند کم‌توان اما سر بلند کند. آن گونه که فعالان جنبش زنان می‌گویند این دوران رکود نیز بدون دستاورد نبوده است.
به گفته منصوره شجاعی، فعال مسائل زنان ساکن آلمان، همواره در دوران فترت جنبش‌های اجتماعی، تولیدات فرهنگی افزایش پیدا می‌کند:
منصوره شجاعی: اصولا در جامعه وقتی که دوران فترت ایجاد می‌شود و فعالیت‌های اجتماعی کم می‌شود، افرادی که اهل قلم هستند، افرادی که توانایی نوشتن دارند بیشتر به نوشتن روی می‌آورند. این نوشتن گاه در قالب ادبیات جلوه می‌کند و گاه در قالب خاطرهنویسی جلوه می‌کند و گاه، الان در سال‌های اخیر، در قالب مسائل مطالعات زنان، مسائل جنبش زنان و به هر حال نگاهی به آنچه که گذشته. البته فقط دلیلش این نیست که جامعه به نوعی رکود و فترت کشیده شده. دلیلش این است که تجربه‌هایی حاصل شده که این تجربه‌ها ضرورت دارد که مکتوب شود و نوشته شود که تاریخ جنبش زنان ساخته شود.
منصوره شجاعی معتقد است که سال‌ها قلم زدن در مجلات، نشریات و سایت‌های مختلف زنان، عادت نوشتن را در فعالان جنبش زنان ایجاد کرده و انتشار مجموعه‌هایی از خاطرات، نوشته‌ها و تولیدات فرهنگی ادامه همان عادت است:
«ادامه آن عادت به اضافه تجارب عملی که به دست آمد که باید نوشته شود برای اینکه ما کمبودش را دیدیم که وقتی که نیست چقدر ما دچار کمبود هستیم در انتقال این تجارب و مسئله سوم در واقع همین دورانی که به ناچار فعالیت‌های اجتماعی کم می‌شود این تولید اتفاق می‌افتد. به هر حال اتفاق خوبی است و می‌بینیم که آثاری که دارد تولید می‌شود چقدر به غنای تئوریک جنبش کمک می‌کند.»
اما سعید پیوندی، جامعه‌شناس ساکن پاریس معتقد است که با بالا رفتن جایگاه زنان در ایران، تولیدات فرهنگی آنها نیز افزایش یافته است و آن را آینه‌ای از جامعه ایران می‌داند:
سعید پیوندی: موفقیت زنان در حوزه آموزشی و حضور فعال آنها در آموزش عالی باعث شده که هم جامعه‌ای داشته باشیم که در آن هم نویسنده زن، متفکر زن، محقق زن و فعال و کنشگر زن که دارای تحصیلات عالیه است زیادتر باشد و هم اینکه مخاطب زن برای مطالب منتشر شده و مطالب علمی و فرهنگی زیاد شود. یعنی زنان زیادی همزمان خواستار چنین مطالبی باشند و برای همین بازار نشر زنانه می‌شود گفت از رونق برخوردار است.
ناهید میرحاج، فعال مسایل زنان و نویسنده کتاب «بر خشم بی تفاوت یک تصویر»، در مقدمه کتابش آورده است:
«نوشتن گونه دیگر از زایش و از نگاه من پدیده‌ای بیشتر زنانه است تا مردانه. اگرچه این کار مانند هزاران کار دیگر بیشتر با صورت مردانه‌اش شناخته شده یا رسمیت دارد. پس تعجب‌آور نیست اگر در این روزگار مثل روزگاران پیش از این بین هزاران نویسنده و اهل قلم باز زنان را در اقلیت می‌بینیم.»
سعید پیوندی در مورد رواج خاطرهنویسی در میان فعالان جنبش زنان می‌گوید:
«جامعه زنان ایران به خصوص کسانی که در کار نوشتن و دست به قلم هستند به اهمیت این فعالیت پی برده‌اند. یعنی اهمیتی که نوشتن دارد و نقشی که نوشتن در به وجود آوردن یک فاصله‌گیری انتقادی از تجربه‌های روزمره دارد و تقسیم آن با دیگران و تبدیل کردن آن به یک دانش و تجربه‌ای که در اختیار همه است. این اتفاقی است که خیلی کمتر در جنبش اجتماعی ما در گذشته سابقه داشته. اگر مثال مشخص بزنم می‌توانم از خانم نوشین احمدی خراسانی و کتاب‌های سال گذشته‌شان حرف بزنم. به خصوص هم کتابی که درباره تجربه بیست ساله جنبش زنان نوشته و هم آن کتابی که به عنوان دفترچه خاطرات شانزده زن ایرانی در قلمرو تجربه‌های روزمره. هر دو کتاب هم کتاب‌هایی هستند که تجربه‌های روزمره زنان ایرانی در حوزه‌های اجتماعی و شخصی را مطرح می‌کنند. ولی در هر دو کتاب شما مسائل بسیار اساسی چه نظری و چه عملی جامعه ایران را دارید. جنبش زنان را دارید. وضعیت خانواده و تحولات اجتماعی... یعنی همه اینها در آنچه که ظاهرش فقط خاطره و خاطرهنویسی و یا روایت تجربه‌ها هست در آن وجود دارد.»
اما بسیاری از تولیدات فرهنگی فعالان جنبش زنان یا در سایت‌های منتشر شده که در ایران فیلتر شده‌اند و یا در قالب کتاب‌های بدون مجوز انتشار، به اصطلاح زیر زمینی نشر یافته است. تعدادی از فعالان این جنبش نیز توانسته‌اند کتاب های خود را خارج از ایران منتشر کنند.
منصوره شجاعی این امر را نتیجه محدودیت‌های انتشار در ایران می‌داند و می‌گوید:
«با توجه به قوانین حاکم بر نشر کتاب و با توجه به اینکه اکثر ناشران بسته می‌شوند، مجوز انتشاراتی‌شان لغو می‌شود، کتابفروشی‌ها تعطیل می‌شوند، برای اجازه گرفتن یک کتاب به دردسر می‌افتند، خب طبیعتا به ناچار افراد مجبور می‌شوند، به ویژه چون روی آثار زنان حساسیت بیشتری هم هست، از این طریق کتاب‌ها را چاپ کنند.»
سعید پیوندی انتشار زیرزمینی کتاب‌های فعالان جنبش زنان را بخشی از شجاعت جدید آنان می‌داند:
«این هم در واقع یک نوع شهامت جدید اجتماعی است که زنان مسئولیتش را به عهده می‌گیرند با توجه به خطراتی که وجود دارد ولی می‌پذیرند این خطرات را برای اینکه بتوانند با خودشان، با جامعه‌شان و با جنبشی که درش شرکت دارند تماس دیگری داشته باشند. تماسی که این بار جنس‌اش فرق می‌کند. تماسی که درش انتقاد، همفکری و برخورد عینی‌گرایانه هست با تجربه‌هایی که پشت سر گذاشته شده. ما کمتر جنبش اجتماعی در گذشته داشتیم که چنین برخورد و رهیافتی را بپذیرد و آماده باشد که با شهامت به خودش در آینه نگاه کند و نقاط ضعف خودش را ببیند و آن را با شهامت بگوید و با دیگران در میان بگذارد. این آن جهش فرهنگی است که در ایران اتفاق افتاده و فکر می‌کنم که در این جهش خانم‌ها نقش خیلی مهمی بازی کرده‌اند و این همزمان نشان‌دهنده جایگاه جدید آنها در جامعه ایران هم هست.»
***
با این امید که سال ۱۳۹۲ برای همه شما سالی سرشار از پیروزی، موفقیت و شادابی باشد. تا سالی دیگر و صدایی دیگر، پاینده باشید و شادمان.
به گزارش خبرگزاری‌ها، این اعلامیه که الزام‌آور نیست به اتفاق آرا توسط کمیسیون سازمان ملل درباره وضعیت زنان به تصویب رسیده است. این اعلامیه می‌گوید خشونت علیه زنان نباید بر اساس هیچ سنت، رسم یا ملاحظات مذهبی توجیه یا نادیده گرفته شود. اعلامیه از کشورهای عضو خواسته به دختران و زنان آموزش‌های جنسی داده شود.
شرکت‌کنندگان در این کنفرانس خواستار تعیین معیارهای جهانی‌تری به منظور جلوگیری از خشونت علیه زنان و کودکان بودند و به همین دلیل یکی از مهم‌ترین مفاد بیانیه نهایی کنفرانس این بود که مذهب، عرف یا سنت نباید دستاویز حکومت‌ها برای فرار از تعهدات خود نسبت به مقابله با خشونت قرار گیرد.
واتیکان، ایران، روسیه از جمله کشورهایی هستند که به تصویب این اعلامیه رای مثبت دادند، اگر چه از جمله مخالفان بسیاری از بندهای آن بودند. اخوان المسلمین مصر هم با اینکه اعلام کرده بود این اعلامیه به بنیان‌های خانواده آسیب می‌رساند و غیر اسلامی است، ولی در پایان به آن رای مثبت داد. لیلی موری، محقق و فعال مسایل زنان ساکن نیویورک به پرسش‌های رادیو در مورد این کمیسیون پاسخ داده است:
خانم موری این نشست به چه نتیجه‌ای رسید؟
لیلا موری: بگذارید اول بگویم که بر اساس گزارش‌های سازمان ملل از هر ده زن در سراسر جهان، هفت نفر از آنها خشونت را در زندگی‌شان تجربه می‌کنند. بر همین اساس کمیسیون وضعیت زنان سازمان ملل امسال توجهش را به گستردگی خشونت علیه زنان در سطح جهانی اختصاص داد.
دستیابی به یک توافقنامه مشترک از جمله اهداف این نشست دو هفته‌ای بود که بعد از بحث‌های طولانی در آخرین ساعات، آخرین روز این نشست به امضای شرکت کنندگان رسید.
در این نشست حدود ۱۹۳ کشور حضور داشتند و کشورهایی مثل روسیه، ایران و گروه‌های محافظه‌کار مذهبی مانند واتیکان با بسیاری از مفاد این قرارداد و اعلامیه موافقتنامه مخالفت کردند به دلیل اینکه آن را مخالف دین، فرهنگ و سنت دانستند. در نتیجه رسیدن به یک توافقنامه جمعی کار ساده‌ای نبود و بسیاری از سازمان‌های بین المللی نگران بودند که این توافقنامه حاصل نشود.
خانم موری، چرا ایران، واتیکان و روسیه در مخالفت با بیانیه این نشست در یک جبهه قرار گرفتند؟
ایران و واتیکان محافظه‌کاران مذهبی را چه از نوع مسیحیت و چه از نوع اسلام نمایندگی می‌کنند و واکنش‌شان غیر قابل انتظار نبود. ما از قبل نگرش‌های آنها را در زمینه مسایل زنان، آزادی‌های فردی و حقوق همجنس‌گرایان می‌دانستیم و در مورد روسیه برداشت شخصی من این است که قرار گرفتن روسیه در کنار ایران و واتیکان، بیشتر از دلایل سیاسی پیروی می‌کند.
البته کشورهایی مثل مصر که حکومت فعلی‌شان را اخوان المسلمین نمایندگی می‌کند نیز از جمله مخالفان بسیاری از بندهای آن بودند. اخوان المسلمین مصر قبل از تصویت نهایی سند اعلام کرده بود این اعلامیه به بنیان‌های خانواده آسیب می‌رساند و غیر اسلامی است، ولی البته در پایان به آن رای مثبت داد.
واکنش سازمان‌های غیر دولتی به مخالفت این کشور‌ها به بیانیه نهایی چه بود؟
بیانیه‌های مختلفی توسط سازمان‌های بین‌المللی غیر دولتی منتشر شد و ابراز نگرانی‌هایی مطرح شد، از جمله سازمان زنان تحت قوانین اسلامی اعلامیه‌ای منتشر کرد و در آن اظهار داشت که با هر گونه خشونت علیه زنان به اسم مذهب و دین و سنت مخالف است.
همانظور که گفتم مصر هم یکی از کشورهایی بود که با بیانیه امسال مخالفت کرد از جمله به دلیل اینکه از برابری حقوق همجنس‌گرایان حمایت می‌کند و مخالف با ناقص‌سازی جنسی است ولی در این حال گروهی از فعالان زن مصری با وجود اینکه از این رویکرد اخوان المسلمین نگرانند اما از اینکه اخوان المسلمین رویکرد خود را نسبت به زنان نشان می‌دهد و از این طریق، در معرض انتقاد عمومی قرار می‌گیرد، ابراز خرسندی کردند.
خانم موری، امضای بیانیه نهایی چه تاثیری در قوانین کشورهای شرکت کننده در این اجلاس خواهد گذاشت؟
این بیانیه همانطور که می‌دانید هیچ الزام قانونی برای کشور‌ها به وجود نمی‌آورد. در واقع این سند فقط دولت‌ها را ترغیب می‌کند که سیاست‌ها و راهکارهایی را برای مقابله با خشونت علیه زنان و دختران در کشور‌هایشان به کار گیرند. ولی اینکه این موضوع به اصلی‌ترین موضوع نشست امسال تبدیل شد و دولت‌ها را به گفت‌و گو درباره آن در این نشست ملزم کرد خود قدم مثبت (و البته از ابتدایی‌ترین قدم‌ها) در راه مبارزه جدی‌تر علیه خشونت علیه زنان و دختران است.
این سند هفده صفحه‌ای با محکم‌ترین لحن ممکن گستردگی خشونت علیه زنان و دختران را محکوم می‌کند و از دولت‌ها درخواست می‌کند که به سرعت دست به اقدامات پیشگیرانه بزنند و از افزایش این روند جلوگیری کنند.
در آخر باید بگویم که اگرچه این موافقتنامه در آخرین ساعات آخرین روز نشست کمیسیون وضعیت زنان به امضا رسید، ولی کشورهای محافظه کار توانستند از عنوان شدن صریح مبارزه علیه «خشونت و تبعیض زنان و دختران به خاطر گرایش جنسی و جنسیت‌شان» در این سند جلوگیری به عمل آورند.
***
سال ۱۳۹۱ با تمام فراز و نشیب‌اش رو به پایان است. سالی که در آن زنان ایرانی اشک‌ها و لبخندهایشان را قسمت کردند و در شادمانی‌ها و سختی‌ها بار دیگر در کنار هم ایستادند. از روزهایی که فعالان جنبش زنان به بدرقه دوستانشان در برابر زندان‌ها جمع شدند و به اعتراض رسیدگی نشدن به خواسته های وکلایشان به دادگستری رفتند. سال ۹۱ با همه روزهای سختش رو به پایان است، همه روزهایی که زنان در اعتراض به قوانین تبعیض‌آمیز به جمع آوری امضا پرداختند. سال ۹۱ با همه روزهای خوشش نیز رو به پایان است، روزهایی که زنان توانستند قوانین تبعیض‌آمیز را از دستور کار مجلس شورای اسلامی خارج کنند.
جنبش زنان ایران در ماه‌های اخیر به خصوص نشان داد که از دوران رکود خود خارج شده و می‌رود تا بار دیگر هر چند کم‌توان اما سر بلند کند. آن گونه که فعالان جنبش زنان می‌گویند این دوران رکود نیز بدون دستاورد نبوده است.
به گفته منصوره شجاعی، فعال مسائل زنان ساکن آلمان، همواره در دوران فترت جنبش‌های اجتماعی، تولیدات فرهنگی افزایش پیدا می‌کند:
منصوره شجاعی: اصولا در جامعه وقتی که دوران فترت ایجاد می‌شود و فعالیت‌های اجتماعی کم می‌شود، افرادی که اهل قلم هستند، افرادی که توانایی نوشتن دارند بیشتر به نوشتن روی می‌آورند. این نوشتن گاه در قالب ادبیات جلوه می‌کند و گاه در قالب خاطرهنویسی جلوه می‌کند و گاه، الان در سال‌های اخیر، در قالب مسائل مطالعات زنان، مسائل جنبش زنان و به هر حال نگاهی به آنچه که گذشته. البته فقط دلیلش این نیست که جامعه به نوعی رکود و فترت کشیده شده. دلیلش این است که تجربه‌هایی حاصل شده که این تجربه‌ها ضرورت دارد که مکتوب شود و نوشته شود که تاریخ جنبش زنان ساخته شود.
منصوره شجاعی معتقد است که سال‌ها قلم زدن در مجلات، نشریات و سایت‌های مختلف زنان، عادت نوشتن را در فعالان جنبش زنان ایجاد کرده و انتشار مجموعه‌هایی از خاطرات، نوشته‌ها و تولیدات فرهنگی ادامه همان عادت است:
«ادامه آن عادت به اضافه تجارب عملی که به دست آمد که باید نوشته شود برای اینکه ما کمبودش را دیدیم که وقتی که نیست چقدر ما دچار کمبود هستیم در انتقال این تجارب و مسئله سوم در واقع همین دورانی که به ناچار فعالیت‌های اجتماعی کم می‌شود این تولید اتفاق می‌افتد. به هر حال اتفاق خوبی است و می‌بینیم که آثاری که دارد تولید می‌شود چقدر به غنای تئوریک جنبش کمک می‌کند.»
اما سعید پیوندی، جامعه‌شناس ساکن پاریس معتقد است که با بالا رفتن جایگاه زنان در ایران، تولیدات فرهنگی آنها نیز افزایش یافته است و آن را آینه‌ای از جامعه ایران می‌داند:
سعید پیوندی: موفقیت زنان در حوزه آموزشی و حضور فعال آنها در آموزش عالی باعث شده که هم جامعه‌ای داشته باشیم که در آن هم نویسنده زن، متفکر زن، محقق زن و فعال و کنشگر زن که دارای تحصیلات عالیه است زیادتر باشد و هم اینکه مخاطب زن برای مطالب منتشر شده و مطالب علمی و فرهنگی زیاد شود. یعنی زنان زیادی همزمان خواستار چنین مطالبی باشند و برای همین بازار نشر زنانه می‌شود گفت از رونق برخوردار است.
ناهید میرحاج، فعال مسایل زنان و نویسنده کتاب «بر خشم بی تفاوت یک تصویر»، در مقدمه کتابش آورده است:
«نوشتن گونه دیگر از زایش و از نگاه من پدیده‌ای بیشتر زنانه است تا مردانه. اگرچه این کار مانند هزاران کار دیگر بیشتر با صورت مردانه‌اش شناخته شده یا رسمیت دارد. پس تعجب‌آور نیست اگر در این روزگار مثل روزگاران پیش از این بین هزاران نویسنده و اهل قلم باز زنان را در اقلیت می‌بینیم.»
سعید پیوندی در مورد رواج خاطرهنویسی در میان فعالان جنبش زنان می‌گوید:
«جامعه زنان ایران به خصوص کسانی که در کار نوشتن و دست به قلم هستند به اهمیت این فعالیت پی برده‌اند. یعنی اهمیتی که نوشتن دارد و نقشی که نوشتن در به وجود آوردن یک فاصله‌گیری انتقادی از تجربه‌های روزمره دارد و تقسیم آن با دیگران و تبدیل کردن آن به یک دانش و تجربه‌ای که در اختیار همه است. این اتفاقی است که خیلی کمتر در جنبش اجتماعی ما در گذشته سابقه داشته. اگر مثال مشخص بزنم می‌توانم از خانم نوشین احمدی خراسانی و کتاب‌های سال گذشته‌شان حرف بزنم. به خصوص هم کتابی که درباره تجربه بیست ساله جنبش زنان نوشته و هم آن کتابی که به عنوان دفترچه خاطرات شانزده زن ایرانی در قلمرو تجربه‌های روزمره. هر دو کتاب هم کتاب‌هایی هستند که تجربه‌های روزمره زنان ایرانی در حوزه‌های اجتماعی و شخصی را مطرح می‌کنند. ولی در هر دو کتاب شما مسائل بسیار اساسی چه نظری و چه عملی جامعه ایران را دارید. جنبش زنان را دارید. وضعیت خانواده و تحولات اجتماعی... یعنی همه اینها در آنچه که ظاهرش فقط خاطره و خاطرهنویسی و یا روایت تجربه‌ها هست در آن وجود دارد.»
اما بسیاری از تولیدات فرهنگی فعالان جنبش زنان یا در سایت‌های منتشر شده که در ایران فیلتر شده‌اند و یا در قالب کتاب‌های بدون مجوز انتشار، به اصطلاح زیر زمینی نشر یافته است. تعدادی از فعالان این جنبش نیز توانسته‌اند کتاب های خود را خارج از ایران منتشر کنند.
منصوره شجاعی این امر را نتیجه محدودیت‌های انتشار در ایران می‌داند و می‌گوید:
«با توجه به قوانین حاکم بر نشر کتاب و با توجه به اینکه اکثر ناشران بسته می‌شوند، مجوز انتشاراتی‌شان لغو می‌شود، کتابفروشی‌ها تعطیل می‌شوند، برای اجازه گرفتن یک کتاب به دردسر می‌افتند، خب طبیعتا به ناچار افراد مجبور می‌شوند، به ویژه چون روی آثار زنان حساسیت بیشتری هم هست، از این طریق کتاب‌ها را چاپ کنند.»
سعید پیوندی انتشار زیرزمینی کتاب‌های فعالان جنبش زنان را بخشی از شجاعت جدید آنان می‌داند:
«این هم در واقع یک نوع شهامت جدید اجتماعی است که زنان مسئولیتش را به عهده می‌گیرند با توجه به خطراتی که وجود دارد ولی می‌پذیرند این خطرات را برای اینکه بتوانند با خودشان، با جامعه‌شان و با جنبشی که درش شرکت دارند تماس دیگری داشته باشند. تماسی که این بار جنس‌اش فرق می‌کند. تماسی که درش انتقاد، همفکری و برخورد عینی‌گرایانه هست با تجربه‌هایی که پشت سر گذاشته شده. ما کمتر جنبش اجتماعی در گذشته داشتیم که چنین برخورد و رهیافتی را بپذیرد و آماده باشد که با شهامت به خودش در آینه نگاه کند و نقاط ضعف خودش را ببیند و آن را با شهامت بگوید و با دیگران در میان بگذارد. این آن جهش فرهنگی است که در ایران اتفاق افتاده و فکر می‌کنم که در این جهش خانم‌ها نقش خیلی مهمی بازی کرده‌اند و این همزمان نشان‌دهنده جایگاه جدید آنها در جامعه ایران هم هست.»
***
با این امید که سال ۱۳۹۲ برای همه شما سالی سرشار از پیروزی، موفقیت و شادابی باشد. تا سالی دیگر و صدایی دیگر، پاینده باشید و شادمان.