راديو فردا با توجه به برگزاری بازی های آسيايی دوحه در چند قسمت مروری دارد بر تاريخچه برگزاری بازی های آسيايی و نتايجی که تيم های ملی ايران در اين بازی ها به دست آورده اند.
اولين حضور تيم مشتزنی پس از انقلاب
هيروشيما شهر نوبنيادی که از زير خاکستر بمباران اتمی جنگ جهانی دوم سر برآورده، ميزبان دوازدهمين دوره بازی های آسيايی شده بود.
هيروشيما سال ۱۹۹۴، ۶۸۲۸ ورزشکار را در خود جای داد. ۴۲ کشور در ۳۴ رشته ورزشی به رقابت پرداختند. کاروان ايران از ۲۳۶ ورزشکار در ۱۶ رشته تشکيل شده بود.
برای نخستين بار جمهوری های آسيايی تازه استقلال يافته پس از فروپاشی شوری قدم به بازی ها گذاشتند: ازبکستان، قزاقستان، قرقيزستان، ترکمنستان و تاجيکستان.
تيم مشت زنی ايران برای اولين بار پس از انقلاب اجازه يافت در بازی های آسيايی شرکت کند. بعد از انقلاب ۱۳۵۷ ورزش مشت زنی در ايران ممنوع اعلام شده بود.
ايوب پورتقی نخستين مدال طلای مشت زنی را در وزن ۸۱ کيلوگرم برای ايران به ثبت رساند. مازيار فريد خمامی در کاراته طلا گرفت و فريبرز عسگری در تکواندو.
کشتی ايران ۶ مدال طلا گرفت: نادر رحمتی، علی اکبرنژاد، بهروز ياری، امير رضا خادم، رسول خادم و ابراهيم مهربان طلايی های کشتی ايران بودند.
فوتبال ايران پس از پيروزی بر يمن، دو مساوی با ترکمنستان و بحرين و شکست از چين در همان دور اول حذف شد.
ازبکستان قهرمان فوتبال بازی های آسيايی ۱۹۹۴ هيروشيما شناخته شد و چين نايب قهرمان.
در جدول مدال ها ايران ششم شد. چين، ژاپن و کره بالاتر از ۳۹ کشور ديگر ايستادند.
ميزبانی چهار سال بعد بازی های آسيايی برای چهارمين بار به بانکوک پايتخت تايلند واگذار شده بود.
بزرگ ترين کاروان ايران، پس از بازی های تهران
يازدهمين دوره بازی های آسيايی ۱۹۹۰ در پکن پايتخت چين برگزار شد. چين که ۱۶ سال پيش از آن برای نخستين بار قدم به بازی های آسيايی ۱۹۷۴ تهران گذاشته بود، اينک خود ميزبان بود: پذيرای ۶۱۲۲ ورزشکار از ۳۷ کشور.
حضور چين تايپه در بازی های پکن با وجود اختلاف عميق با جمهوری خلق چين از نکات جالب بازی ها بود.
از ايران جمعا ۱۸۰ ورزشکار در ۱۴ رشته به پکن رفتند. از جمله چهار تيرانداز زن که رفت و آمدشان در دهکده بازی ها با چادر سياه توجه همگان به ويژه عکاسان و خبرنگاران را جلب کرده بود.
ايران از بعد از بازی های آسيايی ۱۹۷۴ تهران عظيم ترين کاروان را به بازی های پکن اعزام کرده بود.
سهم اين کاروان ۱۸۰ نفری جمعا ۱۱ مدال بود. از جمله ۴ طلا. مدال طلای تيم ملی فوتبال ايران برای ايرانيان پس از ۱۶ سال بسيار شيرين بود. ۳ طلا هم ايران در کشتی گرفت: اويس ملاح، بهروز ياری و رضا سوخته سرايی.
تيم ملی وزنه برداری ايران يکی از بدترين نتايج را در تاريخ بازی های آسيايی کسب کرد و حتی يک مدال برنز هم نگرفت.
ايران در جدول مدال ها در مکان پنجم قرار گرفت. چين، ژاپن و کره جنوبی کماکان قدرت های اول تا سوم بودند.
برای چهار سال بعد هيروشيما در ژاپن ميزبانی را به عهده گرفته بود.
دهمین دوره بازی های آسیایی، ايران با چهار طلا، چهارم شد
سال ۱۹۸۶ سئول، پايتخت کره جنوبی، دهمين دوره بازی های آسيايی را برگزار کرد. سئول قرار بود ۱۶ سال پيش (سال ۱۹۷۰) ميزبان باشد ولی به علت شرايط نامساعد اقتصادی و سياسی از ميزبانی عذر خواسته بود.
کره جنوبی پس از ۱۶ سال، نه تنها ميزبان بازی های آسيايی شده بود بلکه امتياز برگزاری بازی های المپيک ۱۹۸۸ را هم در اختيار داشت.در بازی های آسيايی سئول در سال ۱۹۸۶ چهار هزار و ۸۳۹ ورزشکار از ۲۷ کشور در ۲۵ رشته شرکت داشتند.
ايران با ۱۴۶ نفر در نه رشته شرکت کرد. کاروان ايران جمعا ۳۲ مدال گرفت. شش مدال طلا بود. با همين تعداد مدال، ايران چهارم شد.
علی زنگی آبادی، طلای دوچرخه سواری روی جاده در مسافت ۳۰ کيلومتر را به دست آورد. طلای دوم را ابراهيم قادری در تکواندوی وزن ۵۸ کيلوگرم بر سينه آويخت. يک طلا هم در کشتی فرنگی سهم رضا سوخته سرايی بود. در کشتی آزاد سه نفر روی سکوی اول رفتند و مجيد ترکان، عسگری محمديان و عليرضا سليمانی موفق به کسب مدال طلا شدند.
فوتبال ايران در يک چهارم نهايی پس از مساوی ۱-۱ در مقابل ميزبان بازی ها با ضربات پنالتی باخت و حذف شد. کره قهرمان شد و عربستان و کويت پشت سر ميزبان ايستادند.
در جدول کلی مدال ها کره ای ها با اختلاف کمی بعد از چين و پيش از ژاپن قرار گرفتند.
نهمین دوره بازی های آسیایی، يک سال محروميت برای فوتبال ايران
پس از ۳۱ سال، بار ديگر دهلی نو، پايتخت هند، امتياز ميزبانی بازی های آسيايی را به دست آورد.
۴۵۹۵ ورزشکار از ۲۳ کشور در ۲۵ رشته به دهلی نو رفتند.که برای خود يک رکورد بود. ايران برای نخستين بار پس از انقلاب با ۵۲ ورزشکار قدم به بازی ها گذاشت.
ايران در فوتبال بعد از پيروزی بر يمن و کره و شکست از ژاپن به يک چهارم نهايی رسيد.
در اين مرحله يک مسابقه پر از درگيری و جنجالی با کويت برگزار کرد و حذف شد. ديدار دو تيم در وقت معمول مساوی و به وقت اضافی کشيده شد.
کويت با يک گل بازی را برد. اعتراض برخی از بازيکنان ايران به داور هندی و توهين به او تماشاگران هندی را خشمگين کرده و آنها نيز کويت را تشويق می کردند. درگيری بازيکنان ايران با داور مسابقه و شرايطی که در ورزشگاه به وجود آوردند پيامد بدی برای فوتبال ايران داشت وبه مدت يک سال ایران از شرکت در کليه مسابقات بين المللی محروم شد.
در سه رشته ديگر ايران ۱۲ مدال گرفت که چهار مدال طلا هم در سبد ایران بود و در جدول مدال ها هفتم شد. يک طلا سهم وزنه برداری بود که پاکيزه جم در وزن ۷۵ کيلو به دست آورد.
در جدول کلی و رده بندی مدال ها باز هم چين اول شد و ژاپن و کره جنوبی دوم و سوم شدند.
هشتمین دوره بازی های آسیایی، انقلاب و خودداری از شرکت در بازی ها
در سال ۱۹۷۸ بانکوک برای سومين بار ميزبان بازی های آسيايی شد و ايران برای سومين بار از شرکت در بازی ها عذر خواست.
ميزبانی بازی ها را ابتدا قرار بود سنگاپور و سپس پاکستان به عهده گيرد ولی اين دو يکی بعد از ديگری به علت عدم آمادگی عذر خواستند.
کمتر از دو سال مانده به آغاز هشتمين دوره بازی های آسيايی قرعه فال به نام تايلند زده شد تا برای سومين بار برگزار کننده بازی ها باشد.
کمک دو ميليون و پانصد هزار دلاری ساير کشورها تايلندی ها را برای پذيرايی از ورزشکاران ترغيب کرد.
در فاصله يکی دو ماه به آغاز بازی های آسيايی ۱۹۷۸ موج ناآرامی ها و انقلاب در ايران بالا گرفت. اعتصابات کارگری و کارمندی همه چيز را به تعطيلی کشاند. ايران از شرکت در بازی ها عذر خواست اما دو نماينده از پيشکسوتان و مربيان قديمی ورزش برای پرچمداری در روز افتتاح بازی ها راهی بانکوک شدند.
۲۷۵۱ ورزشکار از ۲۴ کشور در ۱۹ رشته ورزشی در هشتمين دوره بازی های آسيايی در بانکوک به رقابت پرداختند. در نهايت باز هم ژاپن مدال ها را درو کرد و پيشتاز باقی ماند. چين دوم شد و کره جنوبی به مقام سوم رسید.
هفتمین دوره بازی های آسیایی، ايران، ميزبان بازی ها
هفتمين دوره بازی های آسيايی در سال ۱۹۷۴ در تهران برگزار شد. اين نخستين بار بود که ميزبانی به يک کشور در غرب آسيا می رسيد.ايران همه دارايی خود را در مديريت و سازماندهی و ورزش به ميدان آورد.
رکورد جديدی در تاريخ بازی ها به ثبت رسيد. بزرگ ترين و مجهزترين مجموعه ورزشی خاورميانه در حومه تهران در زمينی به مساحت پنج ميليون متر مربع بنا شد که يک استاديوم یک صد هزار نفری در آن بود.
۳۳۰۶ ورزشکار از ۲۵ کشور به تهران آمدند که خود رکوردی جدید بود.جمهوری خلق چين٬ برای نخستين بار قدم به بازی ها گذاشت. به جز چين، کشورهای عراق، عربستان، کويت، بحرين، مغولستان و کره شمالی هم برای اولين بار وارد بازی ها شدند.
حادثه دو سال پيش بازی های المپيک ۱۹۷۲ مونيخ و حضور ورزشکاران اسراييلی در تهران اقدامات شديد امنيتی را در بازی ها به دنبال داشت.
پخش رنگی بازی ها از تلويزيون چه در ايران و چه در خارج برای نخستين بار صورت گرفت.
در جدول مدال ها ايران در مکانی قرار گرفت که هرگز تکرار نشد. گروه ۴۰۰ نفری ورزشکاران ايران با ۳۶ مدال طلا بعد از ژاپن که ۷۵ طلا داشت و اول شد، قرار گرفت.چين در مکان سوم ايستاد. مجموع رشته های ورزشی که برگزار شد ۱۶ رشته بود. ايران برای نخستين بار پس از پيروزی بر اسراييل، قهرمان فوتبال بازی های آسيايی شد.
ششمین دوره بازی های آسیایی، پخش ماهواره ای و حادثه برای يک فيلمبردار
پس از آنکه کره جنوبی در فاصله يک سال به آغاز ششمين دوره بازيهای آسيايی ۱۹۷۰ به علت مشکلات اقتصادی و سياسی از ميزبانی بازی ها عذر خواست، بار ديگر بانکوک، پايتخت تايلند، ميزبان شد.
۲۳۶۵ ورزشکار از ۱۸ کشور در بازی ها حضور يافتند. ايران ۱۴۱ ورزشکار در ۱۲ رشته اعزام کرد.
۳۵ ورزشکار ايران در روز دوم بازی ها در هتل محل اقامت دچار مسموميت غذايی شدند. فوتبال ايران پس از يک مساوی با اندونزی و شکست از کره جنوبی حذف شد.
کشتی حرف اول را در اردوی ايران زد. جوادی، سيد عباسی، موحد، ذاکری، قربانی و فيلابی طلائيهای ايران بودند وشش مدال طلا گرفتند. محمد نصيری و نصرالله دهنوی دو طلا در وزنه برداری گرفتند. تيمور غياثی هم برای اولين بار مدال طلای پرش ارتفاع را به سينه آويخت.
اين نه مدال طلا همراه با هفت نقره و هفت برنز ايران را بعد از ژاپن، کره جنوبی و تايلند در جدول مدال ها در جای چهارم قرار داد.
در فاصله سه روز به پايان بازی ها، محمود نصيری نژاد، فيلمبردار تلويزيون ملی ايران، هنگام فيلمبرداری از سقف استاديوم مرکزی بانکوک سقوط کرد و مادام العمر فلج شد.
بازی های آسيايی بانکوک در ايران برای نخستين بار از طريق تلويزيون پخش شد. اين اولين بار بود که بخشی از پيکارهای ورزشکاران ايران روی ماهواره می رفت.
در روز پايان بازی ها در ورزشگاه ملی بانکوک روی تابلوی بزرگ نوشته شد: ۱۹۷۴ ديدار در تهران.
پنجمین دوره بازی های آسیایی، مدالی بی نظير برای واليباليست های زن
پنجمين دوره بازی های آسيايی که در سال ۱۹۶۶ در بانکوک برگزار شد در حقيقت سومين حضور ايران در بازيها به شمار می آمد.ورزشکاران ايران در سالهای ۱۹۵۴ و ۱۹۶۲ در بازی ها غايب بودند.
بانکوک، پايتخت تايلند ۲۵۰۰ ورزشکار از ۱۸ کشور را پذيرا شده بود تا در ۱۴ رشته رقابت کنند. ايران ۱۱۸ ورزشکار را فرستاد که ۱۳ نفر را دختران عضو تيم های واليبال و پينگ پنگ تشکيل می دادند.
در جدول مدال ها ايران با مجموع ۳۰ مدال که شش تای آن طلا و هشت مدال نقره و ۱۶ برنز بود، جايی بالاتر از مکان ششم کسب نکرد. ژاپن پيشتاز بود وکره جنوبی و تايلند دوم و سوم شدند.
طلايی های ايران در کشتی را عبدالله موحد، منصور مهدی زاده و مسلم اسکندر فيلابی تشکيل می دادند و سه طلای ديگر را محمد نصيری، پرويز جلاير و منوچهر برومند در وزنه برداری گرفتند.
فوتبال ايران برای دومين بار به مقام دوم رسيد آن هم پس از برمه که قهرمان بازی ها شد. جالب ترين نتيجه مدال برنز تيم ملی واليبال دختران ايران بود که برای نخستين بار در بازی های آسيايی به ثبت می رسيد؛ مدالی که ديگر هرگز تکرار نشد.
چهارمین دوره بازی های آسیایی، تحريم دوباره بازی ها
چهارمين دوره بازی های آسيايی در سال ۱۹۶۲ در جاکارتا، پايتخت اندونزی برگزار شد.
ايران برای دومين بار در بازی ها شرکت نکرد.علت این کار اعتراض به سياست های سوکارنو، رهبر اندونزی، در مورد صادر نکردن ويزا برای ورزشکاران تايوان و اسراييل بود.
در نتيجه تعداد کشورهای شرکت کننده نسبت به دوره قبل کاهش يافت، ولی تعداد ورزشکاران افزايش نشان می داد. ۲۴۱۶ ورزشکار از ۱۷ کشور در ۱۴ رشته ورزشی در چهارمين دوره بازی های آسيايی به رقابت پرداختند.
ژاپن بالاتر از همه شرکت کنندگان در جدول مدال ها قرار گرفت. اندونزی و فيليپين بعد از ژاپن ايستادند.
جالب اينکه هند در فوتبال قهرمان بازی های آسيايی شد ولی سال بعد، يعنی ۱۹۶۳ در مسابقات مقدماتی المپيک هم در تهران و هم در کلکته از ايران شکست خورد.
سومین دوره بازی های آسیایی، مقام چهارم برای ايران
بازی های آسيايی سال ۱۳۳۷يا ۱۹۵۸ ميلادی، سومين دوره بود که در توکيو برگزار شد. ۱۶۹۲ ورزشکار زن و مرد از ۲۰ کشور در ۱۵ رشته ورزشی با هم رقابت کردند.
ايران ۱۱۲ ورزشکار در نه رشته شرکت داده بود که از اين تعداد چهار نفر، دختران ورزشکار بودند. سودابه حسنی در پرتاب وزنه، مهوش آگاه در پرش طول، عطيه درخشان و اعظم خطيب زنجانی در تنيس روی ميز تيم ورزشی دختران ايران در بازی های آسيايی بودند.
در جدول مدال ها نام ايران پس از ژاپن، فيليپين و کره جنوبی در رديف چهارم قرار گرفت . جمع کل مدال های ايران ۳۲ مدال بود که هفت تای آنها طلا بود.
حسن رهنوردی، جلال منصوری و فيروز پژهان در وزنه برداری، امامعلی حبيبی، عباس زندی و غلامرضا تختی مدال آوران طلايی کشتی ايران بودند. محمود خليق رضوی هم تنها مدال طلای دو و ميدانی را در۱۵۰۰ متر کسب کرد.
واليبال ايران برای نخستين بار بر سکوی دوم آسيا ايستاد و فوتبال ايران يکی از بدترين نتايج تاريخ را کسب کرد و با دو شکست چهار بر صفر مقابل اسراييل و پنج بر صفر در برابر کره جنوبی از دور مسابقات خارج شد.
جالب اينکه باز هم چون دوره قبل، تيم فوتبال چين تايپه پس از پيروزی بر کره جنوبی در بازی فينال به مقام قهرمانی رسيد.
دومين دوره بدون حضور ايران
دومين دوره مسابقات بازيهای آسيايی در سال، ۱۳۳۳ يا ۱۹۵۴، در مانيل ، پايتخت فيليپين برگزار شد.
ايران که دوران بعد از سقوط دولت مصدق و تجربه مشکلات اقتصادی را می گذراند در بازی ها شرکت نکرد. در جمع ورزشکاران ۱۹ کشور در مانيل حضور داشتند و برای نخستين بار مشتزنی و کشتی هم در برنامه بازی ها گنجانده شد ه بود.
به اين ترتيب، جمع رشته های ورزشی در بازی های آسيايی مانيل به هشت رشته افزايش يافت. ۱۲۴۱ ورزشکار در اين هشت رشته به پيکار پرداختند. در پابان، ژاپن با ۳۸ مدال طلا، فيليپين ميزبان بازی ها با ۱۴ و کره با هشت مدال طلا ، مقام های اول تا سوم را به دست آوردند.
تيم ملی فوتبال هند که در دوره قبل، با پيروزی يک بر صفر بر تيم فوتبال ايران به مقام قهرمانی رسيده بود، در بازی های آسيايی ۱۹۵۴ نتوانست موفقيت خود را تکرار کند.
اين درحالی بود که تايوان شگفتی ساز مسابقات شد و با اينکه برای نخستين بار در بازی های آسيايی حضور يافته بود ، با شکست دادن کره در فينال، قهرمان رشته فوتبال شد. کره و برمه مکان های دوم و سوم را به خود اختصاص دادند.
نخستين دوره بازی های آسيايی در دهلی نو
نخستين دوره بازی های آسيايی در سال ، ۱۳۳۰ در دهلی نو برگزار شد. ۱۱ کشور در اين بازی ها شرکت داشتند که فقط ايران و افغانستان از غرب آسيا بودند. بقيه کشورها عبارت بودند از برمه، نپال، سيلان، اندونزی، ژاپن، فيليپين، سنگاپور، تايلند و هند که ميزبانی بازی ها را به عهده داشت.
تعداد ورزشکاران شرکت کننده ۴۸۹ نفر بود که در شش رشته ورزشی وزنه برداری، بسکتبال، دو و ميدانی، فوتبال، شنا و شيرجه و دوچرخه سواری رقابت کردند.
ايران در ميان ۱۱ کشور شرکت کننده در جدول رده بندی مدال ها با هشت طلا، شش نقره و دو برنز پس از ژاپن و فيليپين در مکان سوم ايستاد.
بيشتر مدال های طلای ايران را وزنه برداران کسب کردند . به جز يک طلا که علی باغبانباشی در دو پنج هزار متر بر سينه آويخت.
طلايی های وزنه برداری ايران را جعفر سلماسی، محمود نامجو، رسول رييسی، حسن فردوس، لئو کروکچيان، فيروز پژهان و حسن رهنوردی تشکيل می دادند.
تيم فوتبال ايران بر سکوی دوم ايستاد و بسکتبال سوم شد. ديدار تيم های فوتبال ايران و ژاپن در مرحله نيمه نهايی در شرايطی برگزار شد که ساعاتی قبل از آن سپهبد رزم آرا نخست وزير وقت ايران توسط يکی از فدائيان اسلام در تهران ترور شده بود.
پيش از مسابقه، بلندگوی استاديوم به زبان انگليسی يک دقيقه سکوت اعلام کرد. بازيکنان ايران که به صف ايستاده و از حادثه بی خبر بودند و بسياری از آنها انگليسی نمی دانستند، فکر کردند نخست وزير از تلاش های آنان قدردانی کرده است. پس ار يک دقيقه سکوت کف زدند و بعد ژاپن را شکست دادند.