خبرگزاری رویترز روز پنج‌شنبه، ۱۱ شهریورماه، در گزارشی اختصاصی از توافق اعضای گروه ۱+۵ بر سر اعطای معافیت‌هایی «محرمانه» به ایران خبر داد تا ضرب‌الاجل ۱۶ ژانویه برای آغاز لغو تحریم‌های اقتصادی نقض نشود.
روز ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ مطابق با ۲۶ دی‌ماه ۱۳۹۴ تاریخ آغاز رسمی اجرای توافق اتمی «تاریخی» جمهوری اسلامی با گروه ۱+۵ موسوم به «برنامه جامع اقدام مشترک» یا برجام و آغاز لغو تحریم‌ها علیه تهران است.
رویترز این خبر را بر اساس گزارش تازه‌ای نوشته است که «موسسه علوم و امنیت بین‌الملل» مستقر در واشینگتن تهیه کرده و قرار است ساعاتی دیگر در این شهر رونمایی شود.
به گفته این خبرگزاری، دیوید آلبرایت، مدیر این موسسه و یکی از نویسندگان این گزارش تازه، که خود از بازرسان سابق سازمان ملل در امور تسلیحات است خبر داده است که این گزارش بر اساس اطلاعات «تعدادی از مقامات دولتی دخیل در مذاکرات اتمی» با ایران تهیه شده است.
آقای آلبرایت از اعلام اسامی این مقامات دولتی پرهیز کرده و رویترز نتوانسته است ادعاهای موجود در این گزارش را مستقلا تایید و راستی‌آزمایی کند.
با این حال دیوید آلبرایت تاکید کرده است که معافیت‌های مذکور «مخفیانه و محرمانه» اعطا شده‌اند و «معافیت‌ها ظاهرا به نفع ایران است».
در گزارش موسسه علوم و امنیت بین‌الملل به گفته‌های یک «مقام ارشد مطلع» اشاره شده مبنی بر این که اگر کمیسیون مشترک برجام معافیت‌های مذکور را به ایران نمی‌داد، «بعضی از تاسیسات اتمی ایران» تا روز ۱۶ ژانویه برای اجرای توافق اتمی آماده نمی‌شد.
به عبارت دیگر، بعضی از تاسیسات اتمی ایران تا روز ضرب‌الاجل با مفاد برجام مطابقت پیدا نمی‌کرد تا کشورها بتوانند برجام را اجرا و متعاقبا تحریم‌ها را لغو کنند.
کمیسیون مشترک برجام متشکل از نمایندگانی از کشورهای عضو گروه ۱+۵ به علاوه ایران است و کار آن نظارت بر اجرای درست و دقیق توافق اتمی.
معافیت‌های مورد اشاره در گزارش تازه را نیز همین کمیسیون مشترک «تایید کرده» است.
آن طور که در این گزارش تازه آمده است، بر اساس دو مورد از این معافیت‌ها ایران اجازه یافته است از اورانیوم کم‌غنی‌شده خود مقداری بیش از آن چه در توافق تعیین شده بود را در تاسیساتش نگه دارد.
طبق توافق اتمی، ایران مجاز است تنها ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم کم‌غنی شده ۳.۵ درصدی را در انبارهای خود نگه دارد.
اما گزارش تازه ادعا می‌کند که کمیسیون مشترک به ایران اجازه داده است «مقادیر نامشخصی» از این نوع اورانیوم را ذخیره کند و همین نامشخص بودن برای کارشناسان موجب نگرانی است.
این نکته‌ای است که پیشتر نماینده روسیه در آژانس انرژی اتمی نیز به آن اشاره کرده بود.
آن طور که در گزارش موسسه علوم و امنیت بین‌الملل آمده است، دولت باراک اوباما پس از اعطای این معافیت‌ها در همان روز ۱۶ ژانویه در اوراقی محرمانه کنگره آمریکا را از وجود این معافیت‌ها آگاه کرده است.
در همین زمینه یک مقام کاخ سفید که به نامش اشاره نشده گفته است که کنگره آمریکا «به طور دائمی و جامع» در جریان کار کمیسیون مشترک برجام قرار می‌گیرد.
با این حال خبرگزاری رویترز به نقل از باب منندز، سناتور دموکرات و از مخالفان برجام، می‌گوید که این مقام ارشد سنای آمریکا از وجود این معافیت‌ها خبردار نشده است.
شاید از همین واکنش این سناتور ارشد بتوان حدس زد که انتشار گزارش تازه از اعطای معافیت به جمهوری اسلامی منتقدان آمریکایی برجام را به خشم خواهد آورد و بار دیگر انتقاد از توافق اتمی با ایران را به موضوع روز تبدیل خواهد کرد.
پیشتر ۱۵ سناتور دموکرات در نامه‌ای به باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا، خواستار شفاف‌سازی بیشتر در رابطه با نظارت بازرسان بین‌المللی بر برنامه اتمی ایران و اجرای تعهدات این کشور در رابطه با توافق اتمی وین شده بودند.