تکرار درخواست بازدید فوری از مرکز نظامی پارچین توسط یوکیا آمانو، دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در ابتدای اجلاس روز دوشنبه شورای حکام در وین نشان داد که پیشرفت موضوعی و عینی در مذاکرات سیاسی جداگانه بین ایران و گروه ۱+۵ هم‌چنان در گرو برآورده شدن انتظارات فنی و نظارتی آژانس است.
انتظارات جامعه جهانی در این زمینه بی‌تردید طی مذاکرات کار‌شناسی اتمی بین ایران و جامعه اروپا که قرار است روزهای ۲۷ و ۲۸ اسفندماه در استانبول برگزار شود، با نمایندگان اعزامی جمهوری اسلامی در میان گذاشته خواهد شد.
پیشرفت نسبی در مذاکرات اصلی بین کشورهای عضو گروه ۱+۵ و نمایندگان ایران که قرار است روز ۱۶ فروردین بار دیگر در آلماتی، پایتخت سابق قزاقستان، بار دیگر دیدار کنند، تنها در شرایطی قابل تصور است که دیدگاه‌ها و انتظارات طرفین طی گفت‌وگوهای کار‌شناسی به یکدیگر نزدیک شوند.
مذاکرات هشت اسفند در آلماتی به دلیل انجام نشدن مذاکرات مقدماتی در سطح کار‌شناسان بدون دست یافتن به نتایج موضوعی پایان یافت و طرفین ضمن «مثبت» و «مفید» خواندن گفت‌وگو‌ها تنها بر سر تعیین تاریخ و محل دیدار‌های بعدی به توافق رسیدند.
اهمیت پارچین
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مدعی است که بر اساس اطلاعات به دست آمده از سوی چند کشور عضو، ایران در سال‌های منتهی به سال ۲۰۰۳ به ساخت یک محفظه استوا نه‌ای در اراک و حمل آن به پارچین اقدام کرده است.
بر اساس همان اطلاعات، ایران متهم به انجام انفجار نوترونی با هدف آزمایش و ساخت ماشه اتمی در درون محفظه یاد شده است. ایران ضمن عدم پذیرش اصل اتهام اصالت اطلاعات مربوط را نیز رد کرده است.
از سال گذشته تاکنون آژانس به کرات خواستار بازدید فوری از محل نصب کپسول مورد نظر در پارچین شده و ایران از قبول این درخواست خودداری ورزیده است.
از شش ماه پیش تاکنون تصاویر ماهواره‌ای حاکی از عملیات وسیع خاک‌برداری و شستشو در محل مشکوک در پارچین بوده است. طی چهار ماه گذشته محل مشکوک در پارچین با نصب چادر وسیعی به رنگ صورتی از رصد دوربین ماهواره‌ها پنهان مانده است. طی هفته‌های اخیر گزارش‌های تصویری، تجدید بنا و احداث ابنیه تازه‌ای را در محل یاد شده نشان می‌دهند.
بیانیه تازه ایران
طی بیانیه‌ای که روز سه‌شنبه از سوی علی‌اصغر سلطانیه رئیس هیئت نمایندگی جمهوری اسلامی در وین انتشار یافت، «آمادگی مشروط ایران برای صدور بازدید از پارچین» بار دیگر مورد اشاره قرار گرفت.
شرط اصلی ایران برای دادن اجازه بازدید از پارچین ظاهرا تدوین جدول زمانی برای پرداختن به «ابهام‌ها» است. در باطن شاید جمهوری اسلامی اجازه بازدید از پارچین را در گرو گرفتن امتیاز از گروه ۱+۵ در مذاکرات موازی سیاسی قرار داده است.
نکته قابل ملاحظه در منع صدور اجازه بازدید از پارچین، تقویت گمانه انجام اقدام مشکوک در محل و ایجاد تردید بیشتر در مورد آمادگی واقعی ایران برای همکاری کامل با جامعه جهانی است.
در نقطه مقابل، دادن اجازه بازدید از پارچین می‌تواند ضمن زدودن شائبه مبادرت به آزمایش مشکوک (در صورت واهی بودن اصل اتهام) راه دست یافتن به توافق تدریجی بین ایران و جامعه جهانی را هموار‌تر سازد.
رآکتور آب سنگین
بی‌تردید راه خروج پرونده اتمی ایران از بن‌بست کنونی نه کوتاه و نه هموار است. تردید پیرامون تلاش احتمالی ایران برای دست یافتن به بمب اتمی تنها به غنی‌سازی اورانیوم که انجام آزمایش مشکوک در پارچین نیز بخشی از آن به شمار می‌رود، محدود نیست.
آمانو در سخنان روز اول اجلاس جاری شورای حکام آژانس در وین، ضمن تاکید بر ضرورت رفع ابهام از فعالیت‌های اتمی گذشته ایران، موضوع احتمال عملیاتی ساختن رآکتور ۴۰ مگاواتی آب سنگین اراک در سال ۲۰۱۴ را نیز مطرح ساخت.
راه دیگر دست یافتن به بمب اتمی، علاوه بر تولید اورانیوم ۲۳۵ با غلظت بالا‌تر از ۹۰ درصد، دست یافتن به پلوتونیوم ۲۳۸ از راه سوزاندن اورانیوم خام در کوره رآکتور‌های موسوم به آب سنگین است.
در صورت فعال ساختن رآکتور اراک و انجام فرایند سوخت، ایران قادر خواهد بود سالانه پلوتونیوم کافی برای تولید ۴ تا ۸ بمب اتمی (با توجه به مدت فعالیت کوره ۴۰ مگاواتی) را فراهم آورد.
بی‌شک جامعه جهانی تنها به کنترل میزان اورانیوم ۲۰ درصد غنی‌شده در ایران برای خنثی ساختن خطر تبدیل ایران به یک قدرت نظامی، قناعت نخواهد کرد و بعد از حصول توافق احتمالی پیرامون اورانیوم ۲۰ درصدی و فعالیت در فوردو، موضوع رآکتور اراک را مطرح خواهد ساخت.
روز دوشنبه، جو بایدن، معاون رئیس جمهور آمریکا، و بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، به نوبت در واشینگتن و تل‌آویو بار دیگر به محدود بودن زمان رسیدن به توافق با ایران از راه مذاکره تاکید کردند.
در صورتی که ایران آماده طی کردن مسیر طولانی گفت‌وگو با غرب است، دادن اجازه بازدید از پارچین هزینه کوچکی است که پرداختن بدون شرط آن، می‌تواند راه رسیدن به مقصد را به نحو محسوسی هموار سازد.
انتظارات جامعه جهانی در این زمینه بی‌تردید طی مذاکرات کار‌شناسی اتمی بین ایران و جامعه اروپا که قرار است روزهای ۲۷ و ۲۸ اسفندماه در استانبول برگزار شود، با نمایندگان اعزامی جمهوری اسلامی در میان گذاشته خواهد شد.
پیشرفت نسبی در مذاکرات اصلی بین کشورهای عضو گروه ۱+۵ و نمایندگان ایران که قرار است روز ۱۶ فروردین بار دیگر در آلماتی، پایتخت سابق قزاقستان، بار دیگر دیدار کنند، تنها در شرایطی قابل تصور است که دیدگاه‌ها و انتظارات طرفین طی گفت‌وگوهای کار‌شناسی به یکدیگر نزدیک شوند.
مذاکرات هشت اسفند در آلماتی به دلیل انجام نشدن مذاکرات مقدماتی در سطح کار‌شناسان بدون دست یافتن به نتایج موضوعی پایان یافت و طرفین ضمن «مثبت» و «مفید» خواندن گفت‌وگو‌ها تنها بر سر تعیین تاریخ و محل دیدار‌های بعدی به توافق رسیدند.
اهمیت پارچین
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مدعی است که بر اساس اطلاعات به دست آمده از سوی چند کشور عضو، ایران در سال‌های منتهی به سال ۲۰۰۳ به ساخت یک محفظه استوا نه‌ای در اراک و حمل آن به پارچین اقدام کرده است.
بر اساس همان اطلاعات، ایران متهم به انجام انفجار نوترونی با هدف آزمایش و ساخت ماشه اتمی در درون محفظه یاد شده است. ایران ضمن عدم پذیرش اصل اتهام اصالت اطلاعات مربوط را نیز رد کرده است.
از سال گذشته تاکنون آژانس به کرات خواستار بازدید فوری از محل نصب کپسول مورد نظر در پارچین شده و ایران از قبول این درخواست خودداری ورزیده است.
از شش ماه پیش تاکنون تصاویر ماهواره‌ای حاکی از عملیات وسیع خاک‌برداری و شستشو در محل مشکوک در پارچین بوده است. طی چهار ماه گذشته محل مشکوک در پارچین با نصب چادر وسیعی به رنگ صورتی از رصد دوربین ماهواره‌ها پنهان مانده است. طی هفته‌های اخیر گزارش‌های تصویری، تجدید بنا و احداث ابنیه تازه‌ای را در محل یاد شده نشان می‌دهند.
بیانیه تازه ایران
طی بیانیه‌ای که روز سه‌شنبه از سوی علی‌اصغر سلطانیه رئیس هیئت نمایندگی جمهوری اسلامی در وین انتشار یافت، «آمادگی مشروط ایران برای صدور بازدید از پارچین» بار دیگر مورد اشاره قرار گرفت.
شرط اصلی ایران برای دادن اجازه بازدید از پارچین ظاهرا تدوین جدول زمانی برای پرداختن به «ابهام‌ها» است. در باطن شاید جمهوری اسلامی اجازه بازدید از پارچین را در گرو گرفتن امتیاز از گروه ۱+۵ در مذاکرات موازی سیاسی قرار داده است.
نکته قابل ملاحظه در منع صدور اجازه بازدید از پارچین، تقویت گمانه انجام اقدام مشکوک در محل و ایجاد تردید بیشتر در مورد آمادگی واقعی ایران برای همکاری کامل با جامعه جهانی است.
در نقطه مقابل، دادن اجازه بازدید از پارچین می‌تواند ضمن زدودن شائبه مبادرت به آزمایش مشکوک (در صورت واهی بودن اصل اتهام) راه دست یافتن به توافق تدریجی بین ایران و جامعه جهانی را هموار‌تر سازد.
رآکتور آب سنگین
بی‌تردید راه خروج پرونده اتمی ایران از بن‌بست کنونی نه کوتاه و نه هموار است. تردید پیرامون تلاش احتمالی ایران برای دست یافتن به بمب اتمی تنها به غنی‌سازی اورانیوم که انجام آزمایش مشکوک در پارچین نیز بخشی از آن به شمار می‌رود، محدود نیست.
آمانو در سخنان روز اول اجلاس جاری شورای حکام آژانس در وین، ضمن تاکید بر ضرورت رفع ابهام از فعالیت‌های اتمی گذشته ایران، موضوع احتمال عملیاتی ساختن رآکتور ۴۰ مگاواتی آب سنگین اراک در سال ۲۰۱۴ را نیز مطرح ساخت.
راه دیگر دست یافتن به بمب اتمی، علاوه بر تولید اورانیوم ۲۳۵ با غلظت بالا‌تر از ۹۰ درصد، دست یافتن به پلوتونیوم ۲۳۸ از راه سوزاندن اورانیوم خام در کوره رآکتور‌های موسوم به آب سنگین است.
در صورت فعال ساختن رآکتور اراک و انجام فرایند سوخت، ایران قادر خواهد بود سالانه پلوتونیوم کافی برای تولید ۴ تا ۸ بمب اتمی (با توجه به مدت فعالیت کوره ۴۰ مگاواتی) را فراهم آورد.
بی‌شک جامعه جهانی تنها به کنترل میزان اورانیوم ۲۰ درصد غنی‌شده در ایران برای خنثی ساختن خطر تبدیل ایران به یک قدرت نظامی، قناعت نخواهد کرد و بعد از حصول توافق احتمالی پیرامون اورانیوم ۲۰ درصدی و فعالیت در فوردو، موضوع رآکتور اراک را مطرح خواهد ساخت.
روز دوشنبه، جو بایدن، معاون رئیس جمهور آمریکا، و بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، به نوبت در واشینگتن و تل‌آویو بار دیگر به محدود بودن زمان رسیدن به توافق با ایران از راه مذاکره تاکید کردند.
در صورتی که ایران آماده طی کردن مسیر طولانی گفت‌وگو با غرب است، دادن اجازه بازدید از پارچین هزینه کوچکی است که پرداختن بدون شرط آن، می‌تواند راه رسیدن به مقصد را به نحو محسوسی هموار سازد.