در حالی که کمتر از دو هفته به پایان مهلت برای امضای توافق جامع اتمی میان جمهوری اسلامی از یک سو و گروه ۵+۱ از سوی دیگر باقی مانده است، تحلیلها و گمانهزنیها درباره زمان و شکل متوقف ساختن تحریمها نیز هر روز بخشی از گزارش رسانههای خارجی را تشکیل میدهد.
گرچه مقامات جمهوری اسلامی بارها تاکید کردهاند که تحریمهای غرب آنها را به پای میز مذاکره نکشانده، خود در عین حال در چند مورد اذعان کردهاند که این تحریمها اثرگذار بوده، اقتصاد ایران را فلج کرده، و همواره مهمترین خواسته آنها به عنوان نتیجه مذاکرات اتمی بوده است.
علاوه بر تحریمهایی که ایالات متحده از زمان قطع رابطه با ایران پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ برای تهران در نظر گرفته و تاکنون هر سال تمدید شدهاند، در چند سال اخیر همزمان با افزایش نگرانیها از فعالیت اتمی ایران هم شورای امنیت سازمان ملل، هم آمریکا و هم اتحادیه اروپا تحریمهایی سیاسی و اقتصادی را برای جمهوری اسلامی وضع کردهاند.
همین تحریمها بود که در سه یا چهار سال اخیر ضربهای سهمگین بر اقتصاد ایران وارد ساخت، دو سال پیش تورم را به بالای ۴۰ درصد رساند و بهشدت از ارزش پول ملی ایران کاست.
بیدلیل نیست که مسئله چگونگی و زمان لغو یا توقف تحریمها در مقابل امتیازاتی که ایران در زمینه هستهای خواهد داد نظر همگان را به خود جلب کرده است.
یکی از رسانههایی که به این مسئله پرداخته وبسایت معتبر پولیتیکو است که روز دوشنبه، ۲۵ خرداد، در مقالهای این نکته را مطرح کرد که تحریمها چه کند برداشته شوند و چه سریع، هر یک ایرادات و امتیازات خاص خود را دارد.
پولیتیکو در مقاله خود اشاره کرده است که اگر تحریمها بهسرعت متوقف یا لغو شوند، جمهوری اسلامی بلافاصله به منابع مالی عظیمی دست مییابد که ممکن است، بر اساس نگرانی عدهای، از آنها برای «فعالیتهای تروریستی» خود بهره بگیرد.
در این مقاله اشاره شده است که در مقابل عدهای هستند که خبر از تهدیدی دیگر میدهند. به عقیده این عده، اگر تحریمها بهسرعت متوقف نشوند و تهران احساس نکند که از بار آنها دستکم تا اندازهای خلاص شده، ممکن است انگیزه خود را برای اجرای توافق جامع از دست بدهد.
با این حال الیزابت روزنبرگ، مشاور سابق وزارت خزانهداری آمریکا در امور تحریم، در این باره گفته است: «حقیقت این است که بنا به چند دلیل [توقف تحریمها] نه سریع خواهد بود و نه آسان.»
پولیتیکو اشاره میکند که مسئله گشایشی که قرار است توقف تحریمها ایجاد کند نیز در درازمدت در هالهای از ابهام است. از جمله اگر در سال ۲۰۱۶ یک جمهوریخواه در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برنده شود، آن گاه به تعهد ایالات متحده به اجرای توافق جامع اتمی نیز نمیتوان اعتماد کرد.
بنا به دلایلی از همین قبیل است که در این گزارش به نقل از تحلیلگران اشاره میشود که کمپانیهای آمریکایی همچنان در برابر ایران و تجارت در این کشور دستبهعصا خواهند بود و دیگر کمپانیهای خارجی هم ترجیح خواهند داد محتاطانه رفتار کنند تا مبادا مورد غضب آمریکا واقع شوند.
به عقیده خانم روزنبرگ، این امر میتواند «باعث استیصال و عصبیت در تهران شده و از انگیزه مقامات جمهوری اسلامی برای اجرای توافق جامع بکاهد».
پولیتیکو خبر میدهد که در کنفرانس سالانه «جروزالم پست» که اوایل ماه جاری میلادی در نیویورک برگزار شده جک لو، وزیر خزانهداری آمریکا، تاکید کرده است که «بهبود فوری اقتصاد ایران» پس از لغو تحریمها «افسانهای بیش نیست».
اینجاست که این احتمال پیش میآید که بهبود اقتصادی کند و بطئی پس از توقف تحریمها دست تندروها در تهران را قوی کند که از ابتدا با مذاکرات اتمی و دادن امتیاز به غرب در ازای رهایی از تحریمها مخالفت کردهاند.