روز یک‌شنبه آینده، ۱۱ خردادماه، امیر کویت شیخ صباح الاحمد در سفری رسمی به ایران خواهد رفت. این اولین سفر شیخ صباح به تهران خواهد بود که بعد از نشستن بر عرش امیری در سال ۲۰۰۶ صورت می‌گیرد.
کویت و ایران دارای روابط تاریخی هستند. ایران از نخستین کشورهایی بود که در سال ۱۹۶۱ استقلال کویت را به رسمیت شناخت. رقابت شاه سابق ایران در آن زمان با عبدالکریم قاسم رئیس جمهور چپ‌گرای وقت عراق که حاضر نبود کویت را به عنوان کشوری مستقل به رسمیت بشناسد، به باز شدن درهای سیاست ایران به سوی کویت سرعت بخشید.
کویت در مقابل اولین کشوری بود که در سال ۱۳۵۷ وضعیت ایران بعد از انقلاب را به رسمیت شناخت و وزیر خارجه‌اش هم جزء نخستین کسانی بود که به تهران سفر کرد. اما این تحول با اشغال سفارت آمریکا در تهران وآغاز جنگ ایران و عراق و تمایل خمینی به گسترش ایدئولوژی انقلابی خود در منطقه، کویت را در کنار صدام حسین قرار داد. در سال ۱۹۹۰ و با اشغال کویت توسط نیروهای صدام حسین، جمهوری اسلامی این رویداد را محکوم کرد و در سازمان‌های بین‌المللی علیه اشغال کویت موضع گرفت. در دو دوره رفسنجانی و خاتمی شاهد گسترش روابط میان ایران و کویت و ثبات نسبی آن بودیم. اما در سال‌های اخیر و بعد از کشف چند تیم جاسوسی در داخل کویت و ربط دادن آنها به سیستم‌های اطلاعاتی ایران و همچنین دخالت جمهوری اسلامی در ناآرامی‌های بحرین، روابط دو کشور بار دیگر به پایین‌ترین سطح خود رسید.
با پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته هر دو طرف تمایل پیدا کردند که به بهبود روابط خود بپردازند. امیر کویت میانه‌روی در روابط خود با همه همسایگان را اساس سیاست خارجی خود قرار داده و نظریه «همکاری به جای تقابل» را دنبال می‌کند.
این کشور کوچک اهمیت قابل توجهی در مناسبات جهانی دارد و از اقتصادی بسیار پویا بهره می‌برد.۱۰ درصد کل ذخیره نفت جهان در این کشور واقع است که قدرت خرید ۱۶۸ میلیارد دلار در سال و درآمد سرانه بیش از ۴۶ هزار دلار برای هر یک از شهروندان را در کارنامه اقتصادی خود دارد. همچنین کویت از یک شبکه بسیار معتبر بانکی در سطح جهان برخوردار است که در صورت هر گونه تغییر در زمینه تحریم علیه ایران می‌تواند نقش مهمی در گسترش روابط مالی ایران ایفا کند.
در این شرایط سخت به نظر می‌رسد که کویت و برخی کشورهای منطقه تلاش می‌کنند جناح معتدل سیاسی در ایران را تقویت کنند. آنها در آمدن حسن روحانی فرصتی را می‌جویند که می‌توانند با کنش‌های مثبت خود به آن جامه عمل بپوشانند. اما این فرصت زمانی قابل بهره‌برداری می‌شود که در دو گره مهم سیاست ایران یعنی پرونده هسته‌ای و بحران سوریه تغییری حاصل شود. یکی از نمایندگان پارلمان کویت به نام صالح عاشور گفته است که سفر امیر کویت به ایران، باز شدن گره‌های دو بحران سوریه و بحرین را به همراه خواهد داشت. صالح عاشور که اصالتا ایرانی است و در دهه ۱۹۷۰ شناسنامه کویتی گرفته است، با زبان اقلیت شیعه ساکن در کویت سخن می‌گوید که امیدوار است دیدار امیر کویت از ایران به گسترش روابط فیمابین بینجامد. در غیر این صورت دود تنش روابط در درجه اول به چشم شیعیان این کشور خواهد رفت که اکنون وضع بهتری از سایر اقلیت‌های دیگر در منطقه خلیج فارس دارند و خود صالح عاشور یکی از میلیاردرهای کویت به حساب می‌آید و مالک چندین شبکه تلویزیونی شیعه است.
روابط ایران و عربستان: موضوع مهم سفر امیر کویت به تهران
بعد از سخنان سعود الفیصل، وزیر خارجه عربستان، درباره دعوت از محمدجواد ظریف برای دیدار از کشور متبوعش، مشخص شد که این دعوت مربوط به اجلاس سالیانه «سازمان همکارهای اسلامی» در شهر جده است که از زمان شکل‌گیری بحران سوریه تاکنون برگزار نشده است. این اجلاس در نیمه دوم ماه ژوئن، دو هفته دیگر، برگزار خواهد شد و وزیر خارجه ایران شرکت در این اجتماع اسلامی را رسما پذیرفته است. اگرچه این اجلاس درباره مسائل کلی جهان اسلام از جمله بحران سوریه بحث خواهد کرد، این امر مانع از آن نخواهد شد که جلسه دوجانبه دو وزیر خارجه ایران و عربستان سعودی برگزار شود. اما چیزی که مناقشه‌برانگیز خواهد بود و حمله به وزیر خارجه ایران را از سوی تندروهای داخلی تشدید خواهد کرد، موضوع تعلیق عضویت سوریه در سازمان همکاری‌های اسلامی است که یکی از محورهای اساسی اجلاس جده خواهد بود.
موضوع دیگری که در روابط ایران و عربستان سعودی جدیدا خود را به رخ کشیده و می‌تواند به بهانه‌ای برای حمله به وزیر خارجه ایران از سوی اصولگرایان تندرو تبدیل شود اجرایی کردن مجازات‌های اقتصادی و سیاسی بر ضد حزب‌الله لبنان از سوی عربستان سعودی است. این مجازات‌ها در راستای قانون ممنوعیت فعالیت تجاری و اقتصادی برای حزب‌الله لبنان و افراد وابسته به آن است که توسط اجلاس سران شش کشور شورای همکاری خلیج فارس، بعد از ورود این گروه شبه نظامی به جنگ سوریه، به تصویب رسید. از روز ۲۸ مه گذشته، عربستان سعودی این قانون را به اجرا گذاشت و مجوز فعالیت یک سرمایه‌گذار لبنانی وابسته به حزب‌الله را نیز ملغی کرد. این تدابیر همچنین شامل کلیه فعالیت‌های مالی حزب‌الله در این کشورها خواهد بود و به دنبال عربستان، انتظار می‌رود که کشورهای کویت و امارات بلافاصله این قانون را به اجرا بگذارند.
از این رو مأموریت امیر کویت برای میانجی‌گری میان ایران و عربستان با مشکلاتی مواجه خواهد بود. برای این منظور سفر امیر کویت به ایران در بدترین شرایط ممکن میان ایران و کشورهای منطقه صورت می‌گیرد. در همین حال مذاکرات اتمی ایران با گروه ۱+۵ که امید می‌رفت گشایش اساسی در روابط منطقه‌ای ایران ایجاد کند، به دام عقب‌گردی مبهم افتاده و رسیدن به توافق‌نامه نهایی در زمان کنونی را دور از دسترس قرار داده است.
اجرایی شدن مجازات‌ها علیه حزب‌الله لبنان مزیدی بر گرفتاری‌ها خواهد بود که در هر صورت در کوتاه‌مدت، نمی‌تواند ایران و عربستان را به هم نزدیک کند. اما بدتر از همه این که بشار اسد با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و برنده کردن خود تلاش دارد واقعیتی جدید را بر اوضاع تحمیل کند که هیچ گونه خدمتی به نزدیکی ایران با کشورهای منطقه نخواهد کرد.
امیر کویت هر فرمولی برای حل این همه مشکل داشته باشد با دو لایه از دیپلماسی ایران مواجه خواهد بود. یک لایه مربوط به حسن روحانی و وزیر خارجه اوست که آرزو دارند هر چه زودتر از بحران سوریه رها شوند و لایه دوم به خامنه‌ای و فرماندهان سپاه پاسداران جمهوری اسلامی برمی‌گردد که نه خواهان عقب‌نشینی از سوریه هستند و نه مایلند «انقلاب» مردم بحرین فروکش کند. اگر امیر کویت موفق شود از لایه اول عبور کند، بدون تردید در لایه دوم گیر خواهد کرد.
تنها حسن این سفر خوش‌بینی علی‌اکبر عنایتی، سفیر ایران در کویت، به این است که کمیسیون‌های مشترک فعال شود و در فعالیت‌های تجاری میان دو کشور تغییر محسوس ایجاد کند. اما موضوعات اصلی همچنان در روابط ایران با کویت از یک سو و در روابط ایران با عربستان از سوی دیگر سر جای خود خواهد بود.
کویت و ایران دارای روابط تاریخی هستند. ایران از نخستین کشورهایی بود که در سال ۱۹۶۱ استقلال کویت را به رسمیت شناخت. رقابت شاه سابق ایران در آن زمان با عبدالکریم قاسم رئیس جمهور چپ‌گرای وقت عراق که حاضر نبود کویت را به عنوان کشوری مستقل به رسمیت بشناسد، به باز شدن درهای سیاست ایران به سوی کویت سرعت بخشید.
کویت در مقابل اولین کشوری بود که در سال ۱۳۵۷ وضعیت ایران بعد از انقلاب را به رسمیت شناخت و وزیر خارجه‌اش هم جزء نخستین کسانی بود که به تهران سفر کرد. اما این تحول با اشغال سفارت آمریکا در تهران وآغاز جنگ ایران و عراق و تمایل خمینی به گسترش ایدئولوژی انقلابی خود در منطقه، کویت را در کنار صدام حسین قرار داد. در سال ۱۹۹۰ و با اشغال کویت توسط نیروهای صدام حسین، جمهوری اسلامی این رویداد را محکوم کرد و در سازمان‌های بین‌المللی علیه اشغال کویت موضع گرفت. در دو دوره رفسنجانی و خاتمی شاهد گسترش روابط میان ایران و کویت و ثبات نسبی آن بودیم. اما در سال‌های اخیر و بعد از کشف چند تیم جاسوسی در داخل کویت و ربط دادن آنها به سیستم‌های اطلاعاتی ایران و همچنین دخالت جمهوری اسلامی در ناآرامی‌های بحرین، روابط دو کشور بار دیگر به پایین‌ترین سطح خود رسید.
با پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته هر دو طرف تمایل پیدا کردند که به بهبود روابط خود بپردازند. امیر کویت میانه‌روی در روابط خود با همه همسایگان را اساس سیاست خارجی خود قرار داده و نظریه «همکاری به جای تقابل» را دنبال می‌کند.
این کشور کوچک اهمیت قابل توجهی در مناسبات جهانی دارد و از اقتصادی بسیار پویا بهره می‌برد.۱۰ درصد کل ذخیره نفت جهان در این کشور واقع است که قدرت خرید ۱۶۸ میلیارد دلار در سال و درآمد سرانه بیش از ۴۶ هزار دلار برای هر یک از شهروندان را در کارنامه اقتصادی خود دارد. همچنین کویت از یک شبکه بسیار معتبر بانکی در سطح جهان برخوردار است که در صورت هر گونه تغییر در زمینه تحریم علیه ایران می‌تواند نقش مهمی در گسترش روابط مالی ایران ایفا کند.
در این شرایط سخت به نظر می‌رسد که کویت و برخی کشورهای منطقه تلاش می‌کنند جناح معتدل سیاسی در ایران را تقویت کنند. آنها در آمدن حسن روحانی فرصتی را می‌جویند که می‌توانند با کنش‌های مثبت خود به آن جامه عمل بپوشانند. اما این فرصت زمانی قابل بهره‌برداری می‌شود که در دو گره مهم سیاست ایران یعنی پرونده هسته‌ای و بحران سوریه تغییری حاصل شود. یکی از نمایندگان پارلمان کویت به نام صالح عاشور گفته است که سفر امیر کویت به ایران، باز شدن گره‌های دو بحران سوریه و بحرین را به همراه خواهد داشت. صالح عاشور که اصالتا ایرانی است و در دهه ۱۹۷۰ شناسنامه کویتی گرفته است، با زبان اقلیت شیعه ساکن در کویت سخن می‌گوید که امیدوار است دیدار امیر کویت از ایران به گسترش روابط فیمابین بینجامد. در غیر این صورت دود تنش روابط در درجه اول به چشم شیعیان این کشور خواهد رفت که اکنون وضع بهتری از سایر اقلیت‌های دیگر در منطقه خلیج فارس دارند و خود صالح عاشور یکی از میلیاردرهای کویت به حساب می‌آید و مالک چندین شبکه تلویزیونی شیعه است.
روابط ایران و عربستان: موضوع مهم سفر امیر کویت به تهران
بعد از سخنان سعود الفیصل، وزیر خارجه عربستان، درباره دعوت از محمدجواد ظریف برای دیدار از کشور متبوعش، مشخص شد که این دعوت مربوط به اجلاس سالیانه «سازمان همکارهای اسلامی» در شهر جده است که از زمان شکل‌گیری بحران سوریه تاکنون برگزار نشده است. این اجلاس در نیمه دوم ماه ژوئن، دو هفته دیگر، برگزار خواهد شد و وزیر خارجه ایران شرکت در این اجتماع اسلامی را رسما پذیرفته است. اگرچه این اجلاس درباره مسائل کلی جهان اسلام از جمله بحران سوریه بحث خواهد کرد، این امر مانع از آن نخواهد شد که جلسه دوجانبه دو وزیر خارجه ایران و عربستان سعودی برگزار شود. اما چیزی که مناقشه‌برانگیز خواهد بود و حمله به وزیر خارجه ایران را از سوی تندروهای داخلی تشدید خواهد کرد، موضوع تعلیق عضویت سوریه در سازمان همکاری‌های اسلامی است که یکی از محورهای اساسی اجلاس جده خواهد بود.
موضوع دیگری که در روابط ایران و عربستان سعودی جدیدا خود را به رخ کشیده و می‌تواند به بهانه‌ای برای حمله به وزیر خارجه ایران از سوی اصولگرایان تندرو تبدیل شود اجرایی کردن مجازات‌های اقتصادی و سیاسی بر ضد حزب‌الله لبنان از سوی عربستان سعودی است. این مجازات‌ها در راستای قانون ممنوعیت فعالیت تجاری و اقتصادی برای حزب‌الله لبنان و افراد وابسته به آن است که توسط اجلاس سران شش کشور شورای همکاری خلیج فارس، بعد از ورود این گروه شبه نظامی به جنگ سوریه، به تصویب رسید. از روز ۲۸ مه گذشته، عربستان سعودی این قانون را به اجرا گذاشت و مجوز فعالیت یک سرمایه‌گذار لبنانی وابسته به حزب‌الله را نیز ملغی کرد. این تدابیر همچنین شامل کلیه فعالیت‌های مالی حزب‌الله در این کشورها خواهد بود و به دنبال عربستان، انتظار می‌رود که کشورهای کویت و امارات بلافاصله این قانون را به اجرا بگذارند.
از این رو مأموریت امیر کویت برای میانجی‌گری میان ایران و عربستان با مشکلاتی مواجه خواهد بود. برای این منظور سفر امیر کویت به ایران در بدترین شرایط ممکن میان ایران و کشورهای منطقه صورت می‌گیرد. در همین حال مذاکرات اتمی ایران با گروه ۱+۵ که امید می‌رفت گشایش اساسی در روابط منطقه‌ای ایران ایجاد کند، به دام عقب‌گردی مبهم افتاده و رسیدن به توافق‌نامه نهایی در زمان کنونی را دور از دسترس قرار داده است.
اجرایی شدن مجازات‌ها علیه حزب‌الله لبنان مزیدی بر گرفتاری‌ها خواهد بود که در هر صورت در کوتاه‌مدت، نمی‌تواند ایران و عربستان را به هم نزدیک کند. اما بدتر از همه این که بشار اسد با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و برنده کردن خود تلاش دارد واقعیتی جدید را بر اوضاع تحمیل کند که هیچ گونه خدمتی به نزدیکی ایران با کشورهای منطقه نخواهد کرد.
امیر کویت هر فرمولی برای حل این همه مشکل داشته باشد با دو لایه از دیپلماسی ایران مواجه خواهد بود. یک لایه مربوط به حسن روحانی و وزیر خارجه اوست که آرزو دارند هر چه زودتر از بحران سوریه رها شوند و لایه دوم به خامنه‌ای و فرماندهان سپاه پاسداران جمهوری اسلامی برمی‌گردد که نه خواهان عقب‌نشینی از سوریه هستند و نه مایلند «انقلاب» مردم بحرین فروکش کند. اگر امیر کویت موفق شود از لایه اول عبور کند، بدون تردید در لایه دوم گیر خواهد کرد.
تنها حسن این سفر خوش‌بینی علی‌اکبر عنایتی، سفیر ایران در کویت، به این است که کمیسیون‌های مشترک فعال شود و در فعالیت‌های تجاری میان دو کشور تغییر محسوس ایجاد کند. اما موضوعات اصلی همچنان در روابط ایران با کویت از یک سو و در روابط ایران با عربستان از سوی دیگر سر جای خود خواهد بود.