اسرائیل و دربار واتیکان پس از مدت‌ها اختلاف نظر بر سر اماکن مسیحی واقع در سرزمین‌های مقدس، با یکدیگر به توافق رسیدند. اختلاف دیرینه این دو بر سر اماکن مقدس هم جنبه مالی داشته و هم با جنبه قضایی و حقوقی این اماکن مرتبط است.
مذاکرات میان دولت‌های مختلفی که در اسرائیل بر سر کار بوده‌اند با دربار واتیکان سال‌ها طول کشیده است.
گفت‌و‌گو‌ها با ابتکار پاپ ژان پل دوم، رهبر پیشین کاتولیک‌های جهان، با دولت وقت اسرائیل در اواخر دهه نود قرن بیستم آغاز شد.
اگر توافق تازه میان اسرائیل و واتیکان به امضای رسمی طرفین ختم شود، سخن از پیمانی تاریخی بر سر موضوعی خواهد بود که کارشناسان آن را حاد و بی‌سابقه توصیف کرده‌اند.
پیمانی که طرفین فعلاً بر سر آن به تفاهم رسیده‌اند، شامل اماکن مقدس کاتولیک هم در سرزمینی است که کشور اسرائیل بر آن تسلط دارد و هم در کرانه باختری.
نمایندگانی از سوی دولت اسرائیل شامل دانی آیالون، معاون وزیر خارجه اسرائیل، روز سه‌شنبه در اقامتگاه مردخای لوی، سفیر اسرائیل در واتیکان، با حضور کاردینال اوتوره بالاستررو، معاون امور خارجی دربار واتیکان، دستیابی به این تفاهم را جشن گرفتند.
اختلاف میان اسرائیل و واتیکان بر سر این اماکن مقدسه هم مربوط به امور مالی و هم مرتبط با حوزه حقوقی و قضایی این اماکن بوده است، اختلافاتی که تاکنون مانع از امضای پیمان میان طرفین می‌شد.
در این باره دانی آیالون به روزنامه اسرائیلی معاریو در شماره چهارشنبه آن گفته است که نهایی شدن این پیمان رابطه دربار مقدس کاتولیک را که برای بیش از یک میلیارد مسیحی پیرو این دربار مهم است با اسرائیل «وارد مرحله تازه‌ای از استحکام و دوستی می‌کند».
معاون وزیر خارجه اسرائیل ابراز اطمینان کرده است که با دستیابی به این پیمان، شمار زائران مسیحی کاتولیک که از سراسر جهان برای گردشگری مذهبی به سرزمین مقدس می‌آیند افزایش خواهد یافت.
آقای آیالون در عین حال مدعی شده است که فلسطینی‌ها «در صدد تلاش برای خنثی کردن توافق میان اسرائیل و دربار واتیکان بوده‌اند».
برخی از مقامات فلسطینی و بسیاری از کاتولیک‌های فلسطینی بر این باورند که امضای پیمان میان دربار واتیکان با اسرائیل در مورد سرنوشت اماکن مقدسه کاتولیک در محدوده مرز سال ۱۹۴۸ (که خط سبز مرزی اسرائیل شناخته می‌شود) و نیز در کرانه باختری رود اردن، می‌تواند به این مفهوم باشد که واتیکان مرزهایی را که اسرائیل مدعی آن است و اشغال سرزمین‌های فلسطینی محسوب می‌شود به رسمیت شناخته است.
فلسطینی‌ها همچنین می‌گویند که چنین توافقی میان واتیکان با اسرائیل می‌تواند نقض قوانین بین‌المللی باشد.
اما معاون امور خارجی دربار واتیکان گفته است که این پیمان با اسرائیل، سیاسی نیست و پرداختن به اختلاف‌های سیاسیِ ناشی از مالکیت سرزمین‌ها، کار واتیکان نیست.
به گفته این مقام ارشد واتیکان، «هدف خارج کردن جایگاه اماکن مقدسه مسیحی از حوزه اسرائیل و برقراری تسهیلات برای زائران مذهبی کاتولیک است».
کاردینال اوتوره بالاستررو در پاسخ به ابراز نگرانی فلسطینی‌ها روز سه‌شنبه در مصاحبه‌ای با رادیوی واتیکان گفت که دیدگاه ما در مورد اورشلیم تغییری نکرده است.
در حالی که دولت اسرائیل مدعی است که شرق و غرب اورشلیم به عنوان «اورشلیمِ یکپارچه» «پایتخت جاودان» اسرائیل است، فلسطینی‌ها خواهان آن هستند که شرق بیت‌المقدس به عنوان پایتخت کشور آتی فلسطین به رسمیت شناخته شود.
اما دربار واتیکان نه دیدگاه اسرائیل را می‌پذیرد و نه با نظر فلسطینی‌ها موافق است؛ واتیکان همواره خواهان آن بوده است که اورشلیم به عنوان «یک شهر بین‌المللی ویژه با جایگاه خاص» شناخته شود.
از جمله مهم‌ترین اماکن مسیحی در سرزمین‌های مقدس، زادگاه، محل زندگی و قبر عیسی مسیح است. بر زادگاه و محل عروج روح او دو کلیسا، یکی در بیت لحم در کرانه باختری و دیگری در شرق بیت‌المقدس، برپاست: کلیسای مهد و کلیسای قبر.
هر سال صد‌ها هزار زائر مسیحی از سراسر جهان، به‌ویژه از آمریکای لاتین و خاور دور مانند فیلیپین، برای زیارت این اماکن مقدس مسیحی به این سرزمین‌ها می‌آیند که هم برای اسرائیل و هم برای سرزمین‌های فلسطینی نصیب مالی فراوان دارد.
پس از دیدار ژان پل دوم در سال ۲۰۰۰ میلادی از اماکن مقدس، پاپ بندیکت شانزدهم نیز در اردیبهشت ۱۳۸۸ از سرزمین‌های مقدس دیدار کرد.
مذاکرات میان دولت‌های مختلفی که در اسرائیل بر سر کار بوده‌اند با دربار واتیکان سال‌ها طول کشیده است.
گفت‌و‌گو‌ها با ابتکار پاپ ژان پل دوم، رهبر پیشین کاتولیک‌های جهان، با دولت وقت اسرائیل در اواخر دهه نود قرن بیستم آغاز شد.
اگر توافق تازه میان اسرائیل و واتیکان به امضای رسمی طرفین ختم شود، سخن از پیمانی تاریخی بر سر موضوعی خواهد بود که کارشناسان آن را حاد و بی‌سابقه توصیف کرده‌اند.
پیمانی که طرفین فعلاً بر سر آن به تفاهم رسیده‌اند، شامل اماکن مقدس کاتولیک هم در سرزمینی است که کشور اسرائیل بر آن تسلط دارد و هم در کرانه باختری.
نمایندگانی از سوی دولت اسرائیل شامل دانی آیالون، معاون وزیر خارجه اسرائیل، روز سه‌شنبه در اقامتگاه مردخای لوی، سفیر اسرائیل در واتیکان، با حضور کاردینال اوتوره بالاستررو، معاون امور خارجی دربار واتیکان، دستیابی به این تفاهم را جشن گرفتند.
اختلاف میان اسرائیل و واتیکان بر سر این اماکن مقدسه هم مربوط به امور مالی و هم مرتبط با حوزه حقوقی و قضایی این اماکن بوده است، اختلافاتی که تاکنون مانع از امضای پیمان میان طرفین می‌شد.
در این باره دانی آیالون به روزنامه اسرائیلی معاریو در شماره چهارشنبه آن گفته است که نهایی شدن این پیمان رابطه دربار مقدس کاتولیک را که برای بیش از یک میلیارد مسیحی پیرو این دربار مهم است با اسرائیل «وارد مرحله تازه‌ای از استحکام و دوستی می‌کند».
معاون وزیر خارجه اسرائیل ابراز اطمینان کرده است که با دستیابی به این پیمان، شمار زائران مسیحی کاتولیک که از سراسر جهان برای گردشگری مذهبی به سرزمین مقدس می‌آیند افزایش خواهد یافت.
آقای آیالون در عین حال مدعی شده است که فلسطینی‌ها «در صدد تلاش برای خنثی کردن توافق میان اسرائیل و دربار واتیکان بوده‌اند».
برخی از مقامات فلسطینی و بسیاری از کاتولیک‌های فلسطینی بر این باورند که امضای پیمان میان دربار واتیکان با اسرائیل در مورد سرنوشت اماکن مقدسه کاتولیک در محدوده مرز سال ۱۹۴۸ (که خط سبز مرزی اسرائیل شناخته می‌شود) و نیز در کرانه باختری رود اردن، می‌تواند به این مفهوم باشد که واتیکان مرزهایی را که اسرائیل مدعی آن است و اشغال سرزمین‌های فلسطینی محسوب می‌شود به رسمیت شناخته است.
فلسطینی‌ها همچنین می‌گویند که چنین توافقی میان واتیکان با اسرائیل می‌تواند نقض قوانین بین‌المللی باشد.
اما معاون امور خارجی دربار واتیکان گفته است که این پیمان با اسرائیل، سیاسی نیست و پرداختن به اختلاف‌های سیاسیِ ناشی از مالکیت سرزمین‌ها، کار واتیکان نیست.
به گفته این مقام ارشد واتیکان، «هدف خارج کردن جایگاه اماکن مقدسه مسیحی از حوزه اسرائیل و برقراری تسهیلات برای زائران مذهبی کاتولیک است».
کاردینال اوتوره بالاستررو در پاسخ به ابراز نگرانی فلسطینی‌ها روز سه‌شنبه در مصاحبه‌ای با رادیوی واتیکان گفت که دیدگاه ما در مورد اورشلیم تغییری نکرده است.
در حالی که دولت اسرائیل مدعی است که شرق و غرب اورشلیم به عنوان «اورشلیمِ یکپارچه» «پایتخت جاودان» اسرائیل است، فلسطینی‌ها خواهان آن هستند که شرق بیت‌المقدس به عنوان پایتخت کشور آتی فلسطین به رسمیت شناخته شود.
اما دربار واتیکان نه دیدگاه اسرائیل را می‌پذیرد و نه با نظر فلسطینی‌ها موافق است؛ واتیکان همواره خواهان آن بوده است که اورشلیم به عنوان «یک شهر بین‌المللی ویژه با جایگاه خاص» شناخته شود.
از جمله مهم‌ترین اماکن مسیحی در سرزمین‌های مقدس، زادگاه، محل زندگی و قبر عیسی مسیح است. بر زادگاه و محل عروج روح او دو کلیسا، یکی در بیت لحم در کرانه باختری و دیگری در شرق بیت‌المقدس، برپاست: کلیسای مهد و کلیسای قبر.
هر سال صد‌ها هزار زائر مسیحی از سراسر جهان، به‌ویژه از آمریکای لاتین و خاور دور مانند فیلیپین، برای زیارت این اماکن مقدس مسیحی به این سرزمین‌ها می‌آیند که هم برای اسرائیل و هم برای سرزمین‌های فلسطینی نصیب مالی فراوان دارد.
پس از دیدار ژان پل دوم در سال ۲۰۰۰ میلادی از اماکن مقدس، پاپ بندیکت شانزدهم نیز در اردیبهشت ۱۳۸۸ از سرزمین‌های مقدس دیدار کرد.