بدون ائتلاف فراگیر اپوزیسیون، اسد در سوریه می‌ماند

نمایندگان گروه‌های مخالف اسد که از ابتدای هفته جاری با هدف دست یافتن به یک ائتلاف فراگیر و اجرای خواسته‌های آمریکا در قطر گرد آمده‌اند، تا روز پنج‌شنبه فرصت خواهند داشت در مورد اصلاح در درون شورای ملی (انتقالی) سوریه توافق کنند. شکست اجلاس دوحه عدم مداخله فعال‌تر آمریکا در جنگ داخلی سوریه و ادامه حیات رژیم اسد را به دنبال خواهد داشت.

هفته گذشته هیلاری کلینتون، وزیر خارجه آمریکا، طی دیدار از زاگرب، پایتخت کروآسی، خطوط سیاست خارجی تازه آمریکا در قبال اپوزیسیون سوریه را ترسیم کرد و انتظارات واشینگتن از شورای ملی سوریه و اصرار بر تشکیل ائتلافی فراگیر از مخالفان اسد را مورد تاکید قرار داد.

مخالفان اسد طی ماه‌های اخیر از پیشروی محسوس علیه نیروهای دولتی بازمانده‌اند و طرح آتش‌بس موقت در سوریه نیز که با پیشنهاد اخضر ابراهیمی، نماینده صلح سازمان ملل، مطرح شده بود به دلیل پراکندگی در صفوف مخالفان و بی‌تفاوتی رژیم اسد نسبت به مفاد آن به شکست کشیده شد.

گروه‌های کنونی مخالف اسد مرکب از اسلام‌گرایان (اخوان‌المسلمین) و غیرمذهبی‌ها، مبارزان داخلی و نیروهای نظامی وارداتی مورد حمایت دولت‌های عرب (جهادی‌ها) است. کشور‌های عربستان، قطر، لیبی، ترکیه و تا حدودی دولت فرانسه از مخالفان اسد حمایت می‌کنند. کمک‌های بریتانیا به مخالفان اطلاعاتی و کمک‌های آمریکا «غیر مرگبار» توصیف شده است.

دولت‌های روسیه و جمهوری اسلامی نیز در کنار دولت اسد قرار گرفته و با پشتیبانی سیاسی چین تاکنون تلاش‌های مخالفان را برای دست یافتن به دمشق و برکناری اسد از قدرت عملا خنثی ساخته‌اند.

انتظارات آمریکا

آمریکا معتقد است که شورای ملی سوریه نماینده کلیه گروه‌های مخالف اسد در داخل و خارج از آن کشور نیست و ارتش آزاد سوریه نیز با حضور هزاران جهادی غیر سوری در آن، ساختار انضباطی لازم و شرایط همراهی با انتقال کنترل شده قدرت از اسد به مخالفان را از دست داده است. از این جهت نمی‌تواند مورد حمایت کامل آمریکا قرار گیرد.

اظهارات هفته گذشته هیلاری کلینتون در زاگرب حاکی از تغییر سیاست آمریکا در قبال مخالفان اسد در سوریه و فاصله گرفتن واشینگتن از شکل کنونی شورای ملی انتقالی در آن کشور است.

طی ماه‌های گذشته مقامات دولت آمریکا تلاش‌های گسترده‌ای را برای نزدیک ساختن گروه‌های سوری مخالف اسد به عمل آوردند، ولی اختلاف سلیقه‌های فردی و ادامه رقابت‌های گروهی این تلاش‌ها را خنثی ساخت.

خانم کلینتون در زاگرب ضمن تاکید بر «ضرورت پرهیز از افراط‌گرایی» خاطرنشان ساخت: «وجود اپوزیسیونی در سوریه مورد نیاز است که بتواند با هر بخش از جامعه و ساکنان هر منطقه‌ای از آن کشور گفت و شنود کند. ما همچنین به اپوزیسیونی نیازمندیم که رسما موضع خود را برای ایستادگی در مقابل افراطیونی که قصد سرقت انقلاب در آن کشور را دارند اعلام کند.»

ترکیب مخالفان

شورای ملی سوریه که هسته اصلی آن در ترکیه شکل گرفته دارای ۳۰۰ عضو است. در نشست چهار روزه دوحه این شورا قرار است با هدف دعوت از نمایندگان گروه‌های تازه، تعداد اعضای خود را به ۴۲۰ عضو افزایش دهد. بسیاری از ناظران بر این باورند که این تغییرات حتی در صورت تحقق، سطحی بوده و از برآوردن انتظارات حامیان غربی آنها باز خواهد ماند.

بر مبنای پیشنهاد ریاض سیف، یکی از اعضای با نفوذ شورای ملی، قرار است مجمعی مرکب از ۵۰ نماینده گروه‌های مخالف تشکیل و در مرحله بعد اعضای دولت موقت سوریه در تبعید از میان آنها برگزیده شوند. مسئولیت هماهنگ ساختن ارتش آزاد سوریه نیز قرار است به این مجمع سپرده شود.

رهبران شورای ملی اصرار می‌ورزند که در گروه ۵۰ نفری در شرف تشکیل دست‌کم ۲۲ نماینده داشته باشند. ظاهرا نگرانی گردانندگان کنونی شورای انتقال ملی از دست دادن موقعیت شخصی در ترکیب بعدی و گسترده‌تر شورا است.

همزمان با اجتماع غیر نظامیان مخالف اسد در دوحه، نظامیان ارتش آزاد سوریه در ترکیه گرد آمده و با اطلاع از تغییر سیاست آمریکا متعهد شدند که بعد از تشکیل، از دولت موقت سوریه در تبعید حمایت و از تصمیمات آن تبعیت کنند.

در جریان گرد‌هم‌آیی دوحه، عمار الواوی، یکی از فرماندهان شورشیان، ضمن انتقاد از خود در گفت‌وگویی به رویترز اظهار داشت: «جدایی در صفوف ما موجب شده که رژیم اسد تاکنون دوام بیاورد.»

سیاست تازه واشینگتن که بعید است بعد از تغییر قابل انتظار خانم کلینتون از منصب وزیر خارجه آمریکا بعد از ماه ژانویه (در صورت راه یافتن رامنی به کاخ سفید)، و یا در ماه فوریه سال آینده (بعد از تشکیل دولت تازه اوباما)، در آن تجدید نظر قابل ملاحظه‌ای صورت گیرد، اصل حمایت از گروه‌های اپوزیسیون و مخالفان حکومت‌ها اقتدارگرا را بر نداشتن گرایش‌های افراطی در رهبری آنها و همچنین ائتلاف فراگیر تمامی گروه‌های مخالف و نمایندگان قوم‌ها قرار داده است.

در صورت شکست نشست چهار روزه قطر و گردهم‌آیی پایانی روز پنج‌شنبه در دوحه، تنها رژیم اسد و حامیان آن در مسکو و تهران خشنود خواهند شد و دست مخالفان از دمشق همچنان کوتاه خواهد ماند.