بسیاری به یاد دارند که در فیلم سینمایی «جنگ ستارگان» وقتی دست یکی از شخصیت‌های فیلم یعنی لوک اسکای‌واکر قطع می‌شود، وی عضو قطع‌شده را با پروتزی طبیعی و چه بسا بهتر از دست خودش تعویض می‌کند.
از آن زمان سی سالی می‌گذرد و به ظاهر امروز به جایی رسیده‌ایم که دیگر نباید چنین تصویری را منحصر به پرده‌های سینمای ژانر علمی‌خیالی دانست. دانشمندان از سراسر دنیا به پیشرفت‌های قابل توجهی در زمینه شبیه‌سازی اعضای مختلف بدن انسان رسیده‌اند و در این میانه گروهی دست به کار ساختن «رکس» شده‌اند که نخستین «انسان بیونیک» و اولین «مرد یک میلیون دلاری» لقب گرفته است.
به نوشته روزنامه بریتانیایی «ایندی‌پندنت»، نخستین انسان بیونیک که در زبان فارسی «زیست‌فنی» ترجمه شده است در هفته جاری در شهر لندن رونمایی شد. آفرینندگان رکس می‌گویند به توانایی ساخت دوسوم از اعضای بدن آدمی دست یافته‌اند. ریچ واکر، مدیرعامل شرکت سازنده رکس، با نام «روباتیک تیم شَدو»، در این باره می‌گوید: «وقتی دیدیم چه تعداد از اعضای بدن را می‌توانیم جایگزین کنیم، شگفت‌زده شدیم.»
وی در عین حال اذعان می‌کند که با پیشرفت‌های کنونی هنوز بخش‌هایی از بدن هست که بشر به توانایی شبیه‌سازی آن‌ها دست نیافته است: «هنوز نتوانسته‌ایم بعضی از اعضای حیاتی را بسازیم، مثلاً معده یکی از این اعضاست.»
یکی دیگر از کسانی که در پروژه ساخت «رکس» همکاری داشته برتولت مِیِر، روان‌شناس اجتماعی، است. مِیِر با طرح دیدگاهی جالب درباره توانایی بشر در ساخت بدن خود در آینده می‌گوید: «خود من مادرزاد بدون دست چپ متولد شدم و در طول زندگیم با انگیزه شخصی برای رسیدن به فناوری زیست‌فنی تلاش کرده‌ام و فکر می‌کنم تا همین پنج، شش سال پیش اتفاق خاصی در این زمینه نیفتاده بود. اما امروز به ناگاه به جایی رسیده‌ایم که یک بدن را به زیبایی و با کیفیتی بالا می‌سازیم.»
اندام‌های قابل شبیه‌سازی و مشکل «دست»
با این همه و به‌رغم پیشرفت‌های چشمگیر، برخی نیز به پروژه‌هایی مانند «رکس» به دیده تردید نگاه می‌کنند. پروفسور استیون هسیائو، از دانشگاه جانز هاپکینز در بالتیمور، یکی از این افراد است که معتقد است «ما در بدن خود پیشرانه‌های طبیعی داریم که قابلیت بلند کردن اشیا را دارند و راستش را بخواهید هنوز به آنجا نرسیده‌ایم که بتوانیم به طور دقیق عملکرد چند منظوره دست انسان را کپی‌برداری کنیم».
این استاد دانشگاه و پژوهشگر در ادامه می‌افزاید: «آن چه در این مرحله توانسته‌ایم به آن دست یابیم ساخت پروتزهایی است که از لحاظ ظاهری خیلی شبیه به اعضای اصلی هستند، اما هنوز تا ساخت اعضای بدن که توانایی دریافت و انتقال حس را داشته باشند راه زیادی در پیش داریم.»
پروفسور استیون هسیائو می‌گوید هنوز با آن صحنه فیلم جنگ ستارگان فاصله داریم که لوک اسکای‌واکر دست جدیدش را دریافت می‌کند و سپس آن را امتحان می‌کند که آیا درد را حس می‌کند یا خیر: «ده سال دیگر خواهیم توانست روباتی بسازیم که این توانایی را داشته باشد که قلم را برداشته و با آن بنویسد، اما این روبات هم نخواهد توانست اطلاعات حسی را انتقال دهد.»
قرار است «رکس» که پیشرفته‌ترین دستاورد کنونی دنیای علم روباتیک شناخته شده روز چهارشنبه، ۱۸ بهمن، در موزه علمی شهر لندن در معرض دید عموم قرار گیرد.
هزینه ساخت رکس حدود یک میلیون دلار برآورد شده و به همین دلیل برخی لقب «مرد یک میلیون دلاری» را برای او برگزیده‌اند. در بدن اولین «انسان بیونیک» و «مرد یک میلیون دلاری» اندام‌های مصنوعی زیادی استفاده شده‌اند، از جمله پروتز صورت، باسن، زانو، پا و دست که همه در بازار تجاری عرضه می‌شوند و در دسترس قرار دارند. بعضی از اعضای شبیه‌سازی شده در بدن رکس هنوز به مرحله عرضه به بازار نرسیده و تنها در بدن این انسان مصنوعی قرار گرفته‌اند، از جمله شبکیه چشم، حلزونی گوش و قلب. دیگر اعضای داخلی بدن رکس از قبیل لوزالمعده، ریه‌های مصنوعی و مثانه او نیز کماکان در مرحله تولیدند.
باید توجه داشت که در این مرحله تنها امکان پیوند بعضی از اعضای ساخته شده برای «رکس» به بدن انسان وجود دارد: قلب و لوزالمعده مصنوعی که به طور مستقل کار می‌کنند، اما اندامی مانند دست که نیاز به بافت عضلانی و قابلیت دریافت و ارسال پیغام به مغز را دارد کماکان برای پیوند آماده نیست.
به این مشکل باید پیچیدگی چند عضو خاص از بدن را نیز افزود که موجب شده دانشمندان تا امروز نتوانند نمونه مناسبی از آن‌ها را شبیه‌سازی کنند؛ معده یکی از این اعضای پیچیده است و به قول ریچ واکر: «تنها معده مصنوعی که تاکنون ساخته شده ابعاد بسیار بزرگی داشته و برق تولید می‌کند که به همین دلیل نمی‌توان آن را به عنوان جایگزین مناسبی برای معده انسان به شمار آورد.»
علاوه بر معده، ساختار مغز آدمی آن قدر پیچیده است که شبیه‌سازی آن را «حتی در چشم‌انداز آینده هم متصور نیستیم». آقای واکر تأکید می‌کند: «به باور من بعید است که در طول عمر ما یا فرزندان‌مان شاهد ساخت بدن انسان برخوردار از هوش مصنوعی باشیم.»
از آن زمان سی سالی می‌گذرد و به ظاهر امروز به جایی رسیده‌ایم که دیگر نباید چنین تصویری را منحصر به پرده‌های سینمای ژانر علمی‌خیالی دانست. دانشمندان از سراسر دنیا به پیشرفت‌های قابل توجهی در زمینه شبیه‌سازی اعضای مختلف بدن انسان رسیده‌اند و در این میانه گروهی دست به کار ساختن «رکس» شده‌اند که نخستین «انسان بیونیک» و اولین «مرد یک میلیون دلاری» لقب گرفته است.
به نوشته روزنامه بریتانیایی «ایندی‌پندنت»، نخستین انسان بیونیک که در زبان فارسی «زیست‌فنی» ترجمه شده است در هفته جاری در شهر لندن رونمایی شد. آفرینندگان رکس می‌گویند به توانایی ساخت دوسوم از اعضای بدن آدمی دست یافته‌اند. ریچ واکر، مدیرعامل شرکت سازنده رکس، با نام «روباتیک تیم شَدو»، در این باره می‌گوید: «وقتی دیدیم چه تعداد از اعضای بدن را می‌توانیم جایگزین کنیم، شگفت‌زده شدیم.»
وی در عین حال اذعان می‌کند که با پیشرفت‌های کنونی هنوز بخش‌هایی از بدن هست که بشر به توانایی شبیه‌سازی آن‌ها دست نیافته است: «هنوز نتوانسته‌ایم بعضی از اعضای حیاتی را بسازیم، مثلاً معده یکی از این اعضاست.»
یکی دیگر از کسانی که در پروژه ساخت «رکس» همکاری داشته برتولت مِیِر، روان‌شناس اجتماعی، است. مِیِر با طرح دیدگاهی جالب درباره توانایی بشر در ساخت بدن خود در آینده می‌گوید: «خود من مادرزاد بدون دست چپ متولد شدم و در طول زندگیم با انگیزه شخصی برای رسیدن به فناوری زیست‌فنی تلاش کرده‌ام و فکر می‌کنم تا همین پنج، شش سال پیش اتفاق خاصی در این زمینه نیفتاده بود. اما امروز به ناگاه به جایی رسیده‌ایم که یک بدن را به زیبایی و با کیفیتی بالا می‌سازیم.»
اندام‌های قابل شبیه‌سازی و مشکل «دست»
با این همه و به‌رغم پیشرفت‌های چشمگیر، برخی نیز به پروژه‌هایی مانند «رکس» به دیده تردید نگاه می‌کنند. پروفسور استیون هسیائو، از دانشگاه جانز هاپکینز در بالتیمور، یکی از این افراد است که معتقد است «ما در بدن خود پیشرانه‌های طبیعی داریم که قابلیت بلند کردن اشیا را دارند و راستش را بخواهید هنوز به آنجا نرسیده‌ایم که بتوانیم به طور دقیق عملکرد چند منظوره دست انسان را کپی‌برداری کنیم».
این استاد دانشگاه و پژوهشگر در ادامه می‌افزاید: «آن چه در این مرحله توانسته‌ایم به آن دست یابیم ساخت پروتزهایی است که از لحاظ ظاهری خیلی شبیه به اعضای اصلی هستند، اما هنوز تا ساخت اعضای بدن که توانایی دریافت و انتقال حس را داشته باشند راه زیادی در پیش داریم.»
پروفسور استیون هسیائو می‌گوید هنوز با آن صحنه فیلم جنگ ستارگان فاصله داریم که لوک اسکای‌واکر دست جدیدش را دریافت می‌کند و سپس آن را امتحان می‌کند که آیا درد را حس می‌کند یا خیر: «ده سال دیگر خواهیم توانست روباتی بسازیم که این توانایی را داشته باشد که قلم را برداشته و با آن بنویسد، اما این روبات هم نخواهد توانست اطلاعات حسی را انتقال دهد.»
قرار است «رکس» که پیشرفته‌ترین دستاورد کنونی دنیای علم روباتیک شناخته شده روز چهارشنبه، ۱۸ بهمن، در موزه علمی شهر لندن در معرض دید عموم قرار گیرد.
هزینه ساخت رکس حدود یک میلیون دلار برآورد شده و به همین دلیل برخی لقب «مرد یک میلیون دلاری» را برای او برگزیده‌اند. در بدن اولین «انسان بیونیک» و «مرد یک میلیون دلاری» اندام‌های مصنوعی زیادی استفاده شده‌اند، از جمله پروتز صورت، باسن، زانو، پا و دست که همه در بازار تجاری عرضه می‌شوند و در دسترس قرار دارند. بعضی از اعضای شبیه‌سازی شده در بدن رکس هنوز به مرحله عرضه به بازار نرسیده و تنها در بدن این انسان مصنوعی قرار گرفته‌اند، از جمله شبکیه چشم، حلزونی گوش و قلب. دیگر اعضای داخلی بدن رکس از قبیل لوزالمعده، ریه‌های مصنوعی و مثانه او نیز کماکان در مرحله تولیدند.
باید توجه داشت که در این مرحله تنها امکان پیوند بعضی از اعضای ساخته شده برای «رکس» به بدن انسان وجود دارد: قلب و لوزالمعده مصنوعی که به طور مستقل کار می‌کنند، اما اندامی مانند دست که نیاز به بافت عضلانی و قابلیت دریافت و ارسال پیغام به مغز را دارد کماکان برای پیوند آماده نیست.
به این مشکل باید پیچیدگی چند عضو خاص از بدن را نیز افزود که موجب شده دانشمندان تا امروز نتوانند نمونه مناسبی از آن‌ها را شبیه‌سازی کنند؛ معده یکی از این اعضای پیچیده است و به قول ریچ واکر: «تنها معده مصنوعی که تاکنون ساخته شده ابعاد بسیار بزرگی داشته و برق تولید می‌کند که به همین دلیل نمی‌توان آن را به عنوان جایگزین مناسبی برای معده انسان به شمار آورد.»
علاوه بر معده، ساختار مغز آدمی آن قدر پیچیده است که شبیه‌سازی آن را «حتی در چشم‌انداز آینده هم متصور نیستیم». آقای واکر تأکید می‌کند: «به باور من بعید است که در طول عمر ما یا فرزندان‌مان شاهد ساخت بدن انسان برخوردار از هوش مصنوعی باشیم.»