اهود المرت، نخست وزير اسراییل در چند روز اخیر به چین سفر کرد تا به گفته خودش، چين را قانع کند تا در قبال برنامه اتمی ايران، موضع سخت گیرانه تری اتخاذ کند.
از سوی ديگر ايالات متحده آمريکا روز چهارشنبه از چين خواست در امضای قرار داد ۱۶ ميليارد دلاری برای توسعه ميدان های نفت و گاز ايران، تجديد نظر کند.
چين و اسراييل از ۱۵ سال پيش روابط سياسی کاملی در حد سفير با هم داشتند با اين حال حمايت چين از ايران و موضع پکن در قبال برنامه هسته ای تهران، موجب ناخشنودی دولت اسراييل شده است.
با توجه به جايگاه ژئوپلتيک ايران در منطقه، چين همواره در صدد بوده بر اساس منافع خود، مواضعی اتخاذ کند که تا حدودی تامين کننده نظرات ايران باشد. با اين حال چين از قطعنامه شورای امنيت سازمان ملل مبنی بر تحريم ايران، حمايت کرد.
رابطه چین و اسراییل
دکتر داود هرميداس باوند، استاد دانشگاه و تحليلگر سياسی در تهران می گويد اسراييل تلاش می کند روابط چين و ايران را محدود کند اما به نظر نمی رسد چين به خواست اسراييل تن دهد.
وی می افزايد: «من فکر می کنم درخواست اسراييل با توجه به رابطه ای که چين به ايران دارد و نيازی که در آينده به ايران خواهد داشت، آنچنان که بايد کارساز نخواهد بود.»
اسراييل که از سياست های ماه های اخير چين تا تصويب قطعنامه ۱۷۳۷ شورای امنيت نگران بود، می خواهد در صورت عدم تمکين ايران به خواست های جامعه جهانی و ادامه برنامه هسته ای اين کشور، چين همراه با آمريکا و ديگر کشورهای غربی، ازسياست در پيش گرفتن تحريم های گسترده تری عليه جمهوری اسلامی پشتيبانی کند.
دکتر داود هرميداس باوند، استاد دانشگاه می گويد حضور نخست وزير اسراييل و تلاش وی برای وارد کردن فشارهايی بر چين مبنی بر برخورد جدی تر با ايران، به نتيجه مورد نظر دولت اسراييل منتهی نخواهد شد.
وی می افزايد: «در مورد تکنولوژی هسته ای در هر حال چين همراه و همگام با ديگر کشورهای غربی شده است. اين امتيازی است که چين به آمريکا و ديگر کشورها داده است اما فکر نمی کنم چين فراتر از اين کاری انجام دهد. اين بستگی به آينده دارد که جريان تکنولوژی هسته ای ايران به چه صورت خواهد بود.»
از سوی ديگر آمريکا از چين خواسته است در امضای قرارداد ۱۶ ميليارد دلاری برای توسعه ميدان های نفت و گاز ايران، تجديد نظر کند. چين روابط تجاری گسترده ای با جمهوری اسلامی ايران دارد.
منافع ایران در رابطه با چین
دکتر فريدون خاوند، کارشناس اقتصادی راديو فردا در پاريس می گويد چينی ها در ايران منافع زيادی دارند اما اين منافع در مقايسه با منافع چين در آمريکا بسيار ناچيز است و می افزايد: «منافع چين در رابطه با ايالات متحده آمريکا به مراتب بيشتر است. ايالات متحده آمريکا بزرگترين بازار چين است و چينی ها هر سال بيش از دويست و پنجاه تا سيصد ميليارد دلار به ايالات متحده کالا صادر می کنند. از طرف ديگر شرکت های آمريکايی مهم ترين شرکت های تامين کننده سرمايه گذاری در چين هستند و چين به تکنولوژی آمريکايی نياز بسيار زيادی دارد.»
دکتر فريدون خاوند در ادامه می افزايد کسانی که وقايع بين المللی را پيش بينی می کنند، می گويند در سال های آينده اتحاد عظيمی بين چين و ايالات متحده برقرار خواهد شد که در عرصه بين المللی از آن به عنوان «اتحاد بسيار بزرگ» نام برده می شود.
ناظران می گويند تحريم های قطعنامه اخير شورای امنيت سازمان ملل عليه ايران شامل صنعت نفت نيست و مشارکت چين در توسعه ميدان های نفت و گاز ايران، تخطی از اين قطعنامه محسوب نخواهد شد.
از سوی ديگر دکتر فريدون خاوند، کارشناس اقتصادی راديو فردا معتقد است جمهوری اسلامی ايران اکنون ضعيف تر از آن است که با توجه به رای چين به تحريم ايران در شورای امنيت سازمان ملل، روابط اقتصادی و تجاری خود را با چين قطع کند.
فريدون خاوند در ادامه می افزايد: «من فکر نمی کنم که دولت ايران در حال حاضر در موقعيتی باشد که بخواهد چين را بخاطر رايی که در شورای امنيت داده است، در عرصه قراردادهای نفتی پکن مجازات کند. ايران ضعيف تر از آن است که بخواهد قراردادهای خود را با چين لغو کند. از سوی ديگر بسيار بعيد به نظر می رسد که چين بخواهد زير فشار آمريکا قراردادهای خود با ايران را در برابر علامت ترديد قرار دهد مگر اينکه اين فشارهای آمريکا بسيار شديد باشد.»
چين و ايران قراردادهای نفت و گاز فراوانی دارند. يکی از اين ميدان ها، ميدان نفتی «يادآوران» است.
اقدام نظامی اسراییل؟
اگرچه اسراييل بر لزوم اعمال فشار بيشتر بر ايران بر سر برنامه اتمی اين کشور تاکيد می کند، همواره تصريح کرده که در حال حاضر مخالف هرگونه اقدام نظامی عليه تهران است.
اما مقاله ای که چند روز پيش در روزنامه ساندی تايمز، چاپ لندن منتشر شد، مدعی وجود سناريوی ديگری در اين زمينه شد.
ساندی تايمز نوشت که اسراييل طرحی را مبنی بر حمله به تاسيسات اتمی ايران با استفاده از کلاهک های ضعيف اتمی در دستور کار دارد، ادعايی که به سرعت از سوی مقامات ايرانی تکذيب شد.
چند ماه پيش نيز سيمور هرش، روزنامه نگار سرشناس آمريکايی، مقاله ای را در نشريه نيويورکر به چاپ رسانده بود که از قصد ارتش آمريکا برای انجام عملياتی مشابه در ايران خبر می داد. اين ادعا از سوی کاخ سفيد رد شد.
با اين حال دکتر داود هرميداس باوند، تحليلگر سياسی و استاد دانشگاه می گويد بحث نظامی اسراييل به ايران مدتها است به صورت بالقوه مطرح شده اما اسراييل ترجيح می دهد اگر قرار است حمله نظامی صورت گيرد، آمريکا اين حمله را انجام دهد تا پيامدهای آن هم متوجه آمريکا شود.
دکتر باوند در ادامه می افزايد: «با توجه به اينکه تلاش اين است که مساله هسته ای ايران از طريق يک جريان دسته جمعی و سياسی پيگيری شود، اقدام احتمالی اسراييل تمام حرکات و جريان هايی که در اين زمينه شکل گرفته است را نفی می کند. فکر می کنم اسراييل ترجيح می دهد چنين کاری از سوی آمريکا انجام شود و پيامد آن هم متوجه آمريکا شود.»
دکتر هرميداس باوند به پيامد حمله احتمالی اسراييل در منطقه اشاره می کند و می گويد: «اگر چنين حمله ای صورت گيرد، برای منطقه مصيبت زا خواهد بود يعنی واکنش هايی در منطقه ايجاد می کند و منطقه را دچار بحران گسترده ای خواهد کرد.»
ايالات متحده آمريکا ، اسراييل و کشورهای غربی نگرانند جمهوری اسلامی قصد توليد بمب هسته ای داشته باشد اما ايران اين اتهام را رد می کند و می گويد تنها قصد استفاده صلح آميز و توليد برق از انرژی هسته ای دارد.